ساختار و تنوع ژنتیکی اردک سیاه کاکل (Aythya fuligula Linnaeus, 1758) با استفاده از ژن میتوکندریایی سیتوکروم ب در منطقه خلیج گرگان

اردک سیاه ­کاکل یکی از گونه­ های فراوان و با پراکندگی بالا در جهان، بین مرغابی ­سانان است. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی ساختار و تنوع ژنتیکی اردک سیاه­ کاکل در منطقه خلیج گرگان با استفاده از ژن سیتوکروم ب (Cytochrome b) بود. برای اجرای این پژوهش از 10 قطعه اردک سیاه­ کاکل که از منطقه خلیج گرگان گرفته شده بوده ­اند، نمونه­ برداری انجام شد. تجزیه تحلیل ­های هاپلوتایپی و نوکلئوتیدی با استفاده از نرم ­افزارهای MEGA، MrBayes، Arlequin، DNAsp و Network صورت گرفت. به‌طورکلی، با بررسی 9 قطعه 961 جفت بازیِ ژن سیتوکروم b اردک سیاه­ کاکل، 4 هاپلوتایپ مختلف شناسایی شد. تنوع هاپلوتایپی 0/6944، تنوع نوکلئوتیدی 0/00095 محاسبه شد. مقدار Nm یا میزان جریان ژنی بین مناطق نمونه ­برداری برابر 1/598 بود (0/05>p) که نشان از جریان ژنی بالا و به‌بیان‌دیگر فاصله بسیار کم بین جمعیت ­های این‌گونه و جمعیت­ های اروپایی و آسیایی آن است. شاخص راجزر-هارپندینگ، شاخص تاجیما و Fu Fs به ­ترتیب 0/211 و 0/715 و 1/282- محاسبه شد، هم ­چنین نمودار توزیع عدم تطابق به­ صورت تک­ نمایی رسم شده، که همه آن­ ها نشان داند تاریخچه جمعیتی نامعین وشبیه به مدل گسترش ناگهانی بوده است. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از شبکه هاپلوتایپی و درخت تبارشناختی و همین‌طور تفاوت ­اندک ژنتیکی بین جمعیت­ های بررسی‌شده، احتمال مهاجرت این پرنده از هردو منطقه اروپا و شرق آسیا به ایران وجود دارد. با در نظر گرفتن نتایج پژوهش حاضر، باید منطقه خلیج گرگان به­ عنوان یک منطقه مهم و کلیدی شناخته شده و اقدامات مدیریتی و حفاظتی لازم در منطقه صورت گیرد.