سردرد مشارکتی معدی در منابع طب سنّتی ایران

یکی از انواع سردرد در کتب طب سنّتی ایران، سردرد مشارکتی معده می‌باشد. سردرد مشارکتی معده، عبارت است از سردردی که علّت ایجاد آن اختلالات ناحیه‌ی سر و گردن نمی‌باشد، بلکه اختلالات عملکرد معده و بیماری‌های آن موجب ایجاد حس درد در سر می‌شود. درمان این نوع سردرد وابستگی کامل به درمان اختلالات معده دارد. با توجه به اینکه در طبقه‌بندی انجمن بین‌المللی سردرد (IHS)، این نوع سردرد تعریف نشده است، لذا این مطالعه، جهت بررسی جایگاه سردرد مشارکتی معده، علل، انواع و علایم آن در معتبرترین کتب مرجع طب سنّتی ایران، طراحی گردید. روش کار در این تحقیق از نوع روش کتابخانه‌ای بوده که با بررسی کتب مرجع طب سنّتی، مانند قانون در طب، ذخیره‌ی خوارزمشاهی، الحاوی، اکسیر اعظم، معالجات عقیلی، شرح الاسباب و العلامات انجام پذیرفته است. در بررسی انجام یافته مشخص شد که سردرد با منشاء اختلالات معدی و گوارشی، جایگاه بسیار روشن و تعریف شده‌ای در این مراجع داشته و در تمامی کتب مذکور در بحث سردرد به آن پرداخته شده است. سردرد مشارکتی معده در این کتب به انواع زیر تقسیم شده است: 1- سردرد ناشی از سوء مزاج ساده معده، 2- سردرد ناشی از سوء مزاجات مادّی معده (صفراوی، بلغمی و سوداوی)، 3- سردرد ناشی از تولید باد و نفخ معده (ریحی)، 4- سردرد ناشی از تولید بخار‌ها در معده (بخاری)، 5- سردرد ناشی از ضعف فم معده (ضعف قسمت فوقانی معده). در ضمن علایم و راهکارهای درمانی هر یک از انواع فوق نیز به دقّت مورد اشاره قرار گرفته است. به این ترتیب مشخص می‌گردد که این نوع سردرد برخلاف طب رایج، در طب سنّتی ایران، جایگاه بسیار روشن و تعریف شده‌ای داشته و طبیبان ایرانی به خوبی با آن آشنا بوده و به درمان آن می‌پرداخته‌اند