شرافت علمی در نظام آموزش عالی: مقایسه تطبیقی دانشگاههای منتخب آمریکا، بریتانیا و ایران

زمینه:. بسیاری از دانشگاه‌های معتبر جهان برای جلوگیری از عدم‌صداقت علمی قوانینی را وضع کرده‌اند. با این وجود، در نظام آموزش عالی ایران هنوز قوانین جامعی برای جلوگیری از عدم‌صداقت علمی تدوین نشده است. پژوهش حاضر به مقایسه‌ی اهداف و مصادیق قوانین شرافت‌ علمی دانشگاه‌های آمریکا، بریتانیا و ایران به‌منظور فراهم کردن زمینه‌ی لازم برای تدوین قوانین شرافت‌ علمی نظام آموزش عالی ایران انجام گرفته است.   روش‌کار: پژوهش حاضر از نظر روش، توصیفی- تطبیقی است. جامعه‌ی آماری این پژوهش شامل تمامی دانشگاه‌های آمریکا، بریتانیا و ایران بوده است. از هر کشور چهار دانشگاه با استفاده از نمونه‌گیری هدف‌دار به‌ عنوان نمونه انتخاب شدند. داده‌های پژوهش بر اساس دو مؤلفه‌‌ی اصلی قوانین شرافت علمی (اهداف و مصادیق عدم‌صدافت علمی) مورد مقایسه قرار گرفت و تفاوت‌ها و تشابهات این مقوله‌ها در دانشگاه‌های مورد مطالعه مشخص شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌های پژوهش از روش جرج بردی استفاده شده است.   یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهد ترویج کمال دانشگاهی مهم‌ترین هدف وضع قوانین شرافت علمی می‌باشد. یافته‌ها همچنین نشان داد تقلب، دزدی ادبی، تبانی، جعل یا تحریف داده‌ها، واگذاری چندگانه و تسهیل در عدم صداقت علمی اصلی‌ترین مصادیق ذکر شده در قوانین شرافت علمی می‌باشند.   نتیجه‌گیری: اولین گام برای جلوگیری از عدم‌صداقت علمی و درونی کردن کمال و شرافت علمی در دانشگاه‌ها، تدوین قوانین و یا منشور شرافت علمی است. بنابراین دانشگاه‌های کشور لازم است قوانین و سیاست‌های مشخصی را برای نهادینه کردن کمال دانشگاهی و ارزش نهادن به‌آن و همچنین برای جلوگیری از رفتار عدم‌صداقت‌علمی تدوین کنند.