شناسایی عامل شانکر باکتریایی درختان گوجه سبز و آلوی وحشی در جنگلهای استان گیلان

از اسفند ماه 1381 تا مهر ماه 1382 از درختان گوجه‌سبز و آلوی وحشی مشکوک به بیماری شانکر باکتریایی واقع در استان گیلان (تالش، هشتپر، لیسار، لاهیجان و آستانه) نمونه‌برداری بعمل آمد. مشخص‌ترین علائم بیماری، تشکیل شانکر به همراه تراوشهای صمغی است. نواحی آلوده اندکی فرورفته و به رنگ قهوه‌ای تیره‌تری نسبت به پوست سالم مجاور بودند؛ رنگ بافتهای پوست ناحیه شانکر بین نارنجی روشن تا قهوه‌ای متغیر می‌باشد. در برخی نواحی، تعداد زیادی از جوانه‌ها از بین می‌روند. تحت شرایط جوی مناسب، آلودگی گلها نیز صورت می‌گیرد و می‌تواند بسیار شدید باشد. ممکن است آلودگی از گلها به شاخه منتشر شده و تولید بلایت شاخه نماید و یا به داخل مهمیز نفوذ کرده و باعث تولید شانکر شود. هنگامی که میوه آلوده شود، لکه‌های روی آن صاف، سطحی و به رنگ قهوه‌ای تیره در می‌آید. لکه‌ها 2-3 میلیمتر عمق داشته و فرورفته‌اند. نمونه‌برداری از سرشاخه‌های آلوده و شانکرهای تنه صورت گرفت و عامل بیماری‌زا با کشت روی محیط‌‌کشتهای باکتریایی مانند King's B و NA (آگار مغذی) جداسازی گردید.در این پژوهش تعداد 123 جدایه باکتری از درختان مشکوک به آلودگی جداسازی شد که 28 جدایه در توتون و شمعدانی فوق حساسیت ایجاد نمودند. تمامی آزمونهای شناسایی بر روی این 28 جدایه انجام پذیرفت. بر اساس خصوصیات فنوتیپی، تغذیه‌ای، مورفولوژیک (جدول 1) و نقوش الکتروفورزی پروتئینهای سلولی، باکتری عامل شانکر درختان هسته‌دار تحت عنوان Pseudomonas syringae pv syringaeشناسایی گردید (Schaad, 2001). اثبات بیماری‌زایی جدایه‌ها روی برگ گوجه سبز (Yessad et al.,1992) و سرشاخه‌های جوان جدا شده (Jones, 1971) انجام شد. کلیه جدایه‌ها پس از 5 روز لکه‌های آبسوخته و نقاط نکروز در ناحیه زخمها ایجاد نمودند (شکل 2). پس از تزریق هر یک از جدایه‌ها روی سرشاخه‌های آلو و گوجه‌سبز، ابتدا نقاط نکروز در محل تزریق مشاهده و پس از یک ماه اندام تلقیح شده کاملا نکروزه و خشک گردید (شکل 3). در هر دو روش مایه‌زنی (برگ و سرشاخه‌ها) نمونه شاهد با آب مقطر سترون تیمار شد که هیچ‌گونه علائمی مشاهده نشد.آزمون تولید سیرینگومایسین نیز روی جدایه‌ها با استفاده از قارچ Geotrichum candidum صورت گرفت (Young et al., 1991). تولید سیرینگومایسین بوضوح در تمامی جدایه‌ها ردیابی گردید. 40 درصد از جدایه‌ها در هر دو تکرار تولید سیرینگومایسین داشته و از رشد قارچ جلوگیری نمودند. میزان حساسیت جدایه‌ها به آنتی‌بیوتیک‌های مختلف با استفاده از روش Psallidas (Psallidas, 1993) انجام شد که نتایج حاصل در جدول 2 آمده است. الکتروفورز پروتئین (PAGE–SDS) با استفاده از روش Laemmli  با تغییرات اندکی انجام گرفت (Laemmli, 1970) و جدایه‌های مربوطه به همراه جدایه‌های استاندارد دریافتی از کشور فرانسه کلکسیون باکتریهای بیماری‌زای فرانسه (CFBP)[1] مورد مقایسه قرار گرفتند. کلیه جدایه‌ها در الکتروفورز پروتئینی تام سلولی به روش PAGE-SDS یک‌بعدی در ژل پلی‌اکریل‌آمید 12% تولید نوارهایی نمودند. مقایسه نقوش پروتئینی جدایه‌ها وجود سطح بسیار بالایی از تشابه را در بین آنها و ایزوله استاندارد نشان می‌داد و اختلافات جزئی در نوارهای ایجاد شده توسط جدایه‌های فوق که بیشتر به صورت قوی و ضعیف بودن و وجود یا عدم وجود یک یا چند باند بسیار ضعیف بود، دیده شد. با صرف نظر از این اختلافات بسیار جزئی، می‌توان اظهار نمود نقوش پروتئینی مربوط به جدایه‌ها با جدایه استاندارد تفاوتی با هم ندارند و دارای سطح بالایی از تشابه هستند (شکل4). این اولین گزارش باکتری Pseudomons syringea pv syringea از درختان هسته دار جنگلی از استان گیلان می‌باشد.