قرآنی‌ترین شهید تاریخ در آیینۀ شعر پارسی از کسایی تا تجلی

مفسران بلند آوازۀ قرآن، با نقل حدیثی از امام رضا در کتاب «عیون اخبارالرضا»، براین‌باورند که مراد از ذبح عظیم در آیۀ 107 سوره صافات: «وَفَدَیْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ»، حسین‌بن علی است. وی ذبیح‌الله و ثارالله است که قربانی شدنش در سال 61 ق تحقق یافت و بی‌گمان خدایی‌ترین و قرآنی‌ترین شهید تاریخ است. ازاین‌رو سرایندگان شعر و ادب پارسی، دربارۀ بزرگی مقام و سترگی قیام خدایی و نیز شکوه و جاودانگی‌اش، سروده‌های تأثیرگذار و دل‌انگیزی به یادگار نهاده‌اند که به‌طبع نگاهی قرآنی و اهتمامی آیینی است. برجسته‌ترین قطعۀ تاریخی که سرایندگان پارسی‌گوی به آن پرداخته‌اند، قطعۀ بی‌همتای عاشوراست که با درخشش حسین و یاران غیور و شورمندش در سرزمین کربلا رخ نمود. با نگاه به این حماسۀ بزرگ و گرانبهاست که شاعران پارسی‌سرای، زنجیرۀ زرینی از سرایندگی را شکل داده‌اند و شیواترین و شورانگیزترین اشعار عاشورایی را سروده‌اند. این مقاله بر آن است تا شاعران و اشعار عاشورایی را دربارۀ حضرت ثارالله‌ـ‌ آن اَبَر شهید ایمان و قرآن‌ـ به‌گونه‌ای کلی و گزیده، از کسایی مروزی تا تجلی بهبهانی بیان و بررسی نماید.