مبانی رفتار انسان از دیدگاه اسلام

در این مقاله مبانی رفتار انسان به عنوان یکی از مباحث مهم مدیریت رفتار سازمانی از سه دیدگاه متفاوت مورد بررسی قرار گرفته است. نخست دیدگاهی که جنبه های غیر اکتسابی را مبنای رفتار انسان می داند توضیح داده شده و سپس دیدگاهی که از نقطه نظر عوامل اکتسابی سعی در تبیین رفتار دارد به بحث کشیده شده است و آنگاه با استفاده از آیات و احادیث در بررسی عوامل مؤثر بر رفتار و به وجود آورنده آن (به تعبیر قرآنی آن، شاکله) پرداخته شده و عواملی همچون نیت، مذهب و خلق و خوی انسانی در این زمینه تبیین گردیده و سپس در مورد عواملی همچون فطرت، اختیار، و محیط که بر عوامل فوق تأثیر می گذارد توضیح داده شده و در پایان با استفاده از مطالب فوق مدلی که مبانی رفتار انسانی را از دیدگاه اسلام تبیین نماید ارائه گردیده است.در این مدل عواملی همچون نیت، مذهب، خلق وخوی انسان که به طور مستقیم بر روی شاکله تأثیر دارند خود متأثر از عوامل دیگری مانند محیط، فطرت، اختیار، و نیاز قلمداد گردیده ست. در این مدل مراد از محیط، هم جنبه ها و نیروهای جانبی فرد و هر آنچه که او را احاطه می کند، و هم مفهوم درونی محیط و آنچه در ارتباط با «طرز تلقی» فرد نسبت به محیط است مد نظر قرار گرفته است . در مدل ارائه شده تمامی عوامل فوق چه به طور مستقیم و چه به طور غیر مستقیم بر شاکله فرد مؤثر بوده و شاکله به عنوان عامل موجد و اساسی رفتار، مبنای رفتار انسن را از دیدگاه اسلام شکل می بخشد.