محرک تاریخ از دیدگاه علامه طباطبایی

بحث درباره عامل اصلی حرکت در تاریخ، از مهمترین مباحث فلسفه نظری تاریخ است که چگونگی حرکت تاریخ را مورد توجه قرار می‌دهد. بررسی این موضوع از دیدگاه عالمان معاصر شیعی می‌تواند گامی مؤثر برای تبیین رویکرد دینی به این مقوله باشد. هدف پژوهش حاضر، بررسی اندیشه علامه طباطبایی (ره) درباره کیفیت حرکت تاریخ است. علامه طباطبایی (ره) تاریخ را سیر حرکت از وحدت به کثرت و  از کثرت به وحدت دانسته است. انسان‌ها برای استخدام یکدیگر تلاش می‌کنند و این گونه به یکدیگر پیوند می‌یابند و جامعه ابتدایی را تشکیل می‌دهند. از آنجایی که خصیصه استخدام، با منفعت‌طلبی شخصی همراه است، موجب پیدایش اختلاف و هرج مرج می‌شود. امکان رفع این اختلاف فقط از سوی عاملی بیرونی، یعنی  نبوت وجود دارد. انبیای الهی با شریعت آسمانی، موجب اتحاد و وحدت جوامع و رشد و تکامل آن‌ها به سوی سعادت حقیقی می‌شوند. از این رو، انبیای الهی را می‌توان عامل اصلی حرکت تاریخ محسوب کرد.