مدل سازی تناسب زمین برای توسعه شهری با استفاده از روش های تصمیم گیری چند شاخصه و GIS مطالعه موردی: حوضه آبخیز زیارت استان گلستان

تغییرات کاربری اراضی در اثر فعالیت‌­های انسانی یکی از موضوعات مهم در برنامه‌­ریزی­‌های منطقه‌­ای می­‌باشد. در بسیاری از مناطق ایران، کاربری اراضی و مدیریت زمین بدون توجه به قابلیت و توان سرزمین می­‌باشد که سبب اتلاف سرمایه و کاهش ظرفیت محیطی می­‌گردد.در این تحقیق از روش توصیفی- تحلیلی همراه با بهره‌­گیری از ابزارهای مدیریتی (روش‌­های تصمیم‌­گیری چند شاخصه) در کنار قابلیت‌­های بالای نرم افزار ArcGIS امکان مدل­‌سازی تناسب زمین برای توسعه شهری در حوضه آبخیز زیارت استان گلستان، با توجه به معیارهای شیب، ارتفاع از سطح دریا، بافت خاک، پوشش گیاهی، جهت شیب، سنگ مادر، فاصله از گسل و فاصله از رودخانه، فراهم شده است. در این تحقیق  با مراجعه به 10 نفر از متخصصین در رشته مربوطه و با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) وزنی برای هر معیار­ تعیین شده است.  در ادامه به منظور تلفیق نقشه­‌های معیار و محاسبه میزان تناسب زمین برای توسعه شهری از تکنیک‌­های SAW و TOPSIS همراه با بهره‌­گیری از قابلیت­‌های نرم افزار ArcGIS 10.1 استفاده شده است. در نهایت در این تحقیق به بررسی سازگاری بین کاربری­‌های موجود در حوضه آبخیز زیارت استان گلستان پرداخته شده است. با توجه به نتایج بدست آمده از مدل­سازی تناسب زمین، وسعت مناطق دارای شرایط توسعه شهری با استفاده از تکنیک­‌های TOPSIS و SAW به ترتیب 37 و4/79 هکتار از کل مساحت حوضه آبخیز زیارت محاسبه شده است، اما در حال حاضر وسعت مناطق مسکونی در این حوضه 3/141 هکتار می‌­باشد. در مدل‌­سازی تناسب زمین برای توسعه شهری با توجه به وجود وابستگی‌­های مکانی میان نقشه‌­های معیار، بهترین روش در تلفیق معیارها و محاسبه میزان تناسب کاربری­، استفاده از تکنیک TOPSIS است.نتایج سازگاری کاربری‌ها نشان داد، کاربری اراضی مسکونی با میزان سازگاری 118245/0 کمترین سازگاری را بین کاربری­‌های فعلی موجود در این حوضه دارد. در پایان می­‌توان گفت، با توجه به توانایی‌­های بالای روش‌­های تصمیم­‌گیری چند شاخصه و ArcGIS در مدل‌­سازی تناسب زمین برای توسعه شهری، هر قدر نظرات کارشناسی دقیق­‌تر و داده­‌ها و اطلاعات به روز­تر باشند، استفاده از این فنون و ابزار با نتایج بهتری همراه است.