مدیریت ریسک محیط‌زیستی خط لولۀ انتقال فرآورده‌های نفتی بندرعباس-سیرجان به روش پاپیونی (Bow_Tie)

این مطالعه با هدف ارزیابی و مدیریت ریسک محیط‌زیستی خط لولۀ فرآورده‌های نفتی بندرعباس-سیرجان به طول تقریبی 273 کیلومتر به انجام رسید. بدین منظور ابتدا اقدام به ارزیابی ریسک محیط‌زیستی با استفاده از روش سیستم شاخص‌گذاری شد. در این راستا شناسایی مخاطرات و ارزیابی ریسک از طریق تحلیل دو شاخص مخاطرات کل و آثار و تعیین امتیاز ریسک بر اساس مدل ریسک نسبی روش شاخص‌گذاری شکل گرفت. سپس، امتیاز ریسک با استفاده از نرم‌افزار Arc GIS 9.3 در سه سطح ریسک زیاد (08/0-26/0)، متوسط (26/0-44/0) و کم (44/0-62/0) در طول مسیر خط لوله پهنه‌بندی شد. به منظور مدیریت ریسک محیط‌زیستی از روش پاپیونی (Bow_Tie) بهره‌ گرفته شد. این روش قابلیت نمایش ارتباط تمامی مؤلفه‌های موجود در تحلیل عوامل بالقوة آسیب‌رسان با اقدامات کنترلی، فعالیت‌ها و وظایف بحرانی را دارد و روشن‌ترین تصویرسازی گرافیکی از مدیریت ریسک است. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که 7% از مسیر خط لوله واجد پتانسیل ریسک زیاد (بازۀ امتیاز ریسک 08/0 تا 26/0) است. مؤثرترین عوامل در بروز ریسک نیز ویژگی‌های طراحی (پتانسیل جابه‌جایی خاک) و پتانسیل تخریب عوامل ثالث شناخته شد. برای کاهش و کنترل ریسک‌های شناسایی‌شده نیز راهکارهای مدیریتی در قالب مدل پاپیونی ارائه شد. از جمله اقدامات پیشگیرانه و کنترلی پیشنهاد‌شده می‌توان به ایجاد سیستم هشدار‌دهنده، عکس‌العمل مناسب نسبت به تماس‌ها، استفاده از تجهیزات نگهدارنده، قطع سریع جریان داخل لوله، تخلیۀ فرآورده‌های داخل لوله، اطلاع‌رسانی سریع و احیا و بازسازی مناطق آسیب‌دیده اشاره کرد.