مسائل نظری و عملی تنظیم «کلیات» میرسیدعلی همدانی به حروف سیریلیک

در این مقاله براساس آثار تاکنون شناخته‌شدۀ سیدعلی همدانی، دست‌خط‌های آثارخانۀ میراث‌ ادبی و آثار خطی به نام میرسیدعلی همدانی مورد بررسی قرار گرفته و دربارۀ مسائل نظری و عملی ترتیب دادن «کلیات» میرسیدعلی همدانی به حروف سیریلیک نکاتی ذکر شده است. طبق تحقیقات انجام‌شده، بعضی اثرهای میرسیدعلی در میان اهل سواد جمهوری تاجیکستان موجود بوده؛ اما بسیاری از دست‌خط‌ها در سال‌های سلطۀ حکومت شوروی نابود، پنهان یا نایاب شده است. آثارخانۀ تاریخ و کشورشناسی ولایتی که از سال ۱۹۶۸م آغاز به فعالیت کرده و از سال ۱۹۹۰م به‌نام میرسیدعلی همدانی نام‌گذاری شده، اولین رساله‌های خرد و مقاله‌های علمی دربارۀ این بزرگوار را به چاپ رسانده است. تصویب فرمان مخصوص حکومت جمهوری تاجیکستان در تجلیل از ششصدمین سالگرد تولد میرسیدعلی نیز نقش مؤثری در نشر آثار او داشت. بعدها به کوشش کارکنان آثارخانه، آثار خطی میرسیدعلی همدانی جمع‌آوری شد که بخشی از این نسخه‌ها دست‌خط و بخش دیگر چاپ سنگی است. اکنون نیز در گنجینۀ دست‌نویس‌های آثارخانۀ ادیب، چهل جلد از کتاب‌های چاپ سنگی آن بزرگوار محفوظ است. درمجموع، امروزه مشکل مهم، مسائل نظری و عملی تنطیم کلیات میرسیدعلی همدانی به حروف سیریلیک است. با جرئت می‌توان گفت که امروزه شرایط مساعدی برای مرتب کردن کلیات میرسیدعلی به حروف سیریلیک موجود است و نخستین کوشش‌ها در این زمینه از سوی ماهرخواجه سلطان (۱۹۹۴-۱۹۹۵م) انجام شده است. او توانسته است منتخب آثار علامه را در دو جلد تهیه کند. اما تعداد زیادی از اثرهای میرسیدعلی با سعی و تلاش رجب عصازاده و نگارندة این مقاله از گنجینۀ آثار خطی جمهوری تاجیکستان با کمک امریزدان علی‌مردان‌اف عکس‌برداری و به گنجینۀ آثارخانۀ ادیب وارد شده است.