مطالعه ترکیبات شیمیایی اسانس گیاه زنجبیل (Zingiber officinale) و بررسی اثرات آنتی‌اکسیدانتی و سمیت سلولی آن

مقدمه: Zingiber officinale، جزء گیاهان دارویی مهم می‌باشد که از دیرباز در زندگی انسان‌ها کاربردهای غذایی و دارویی مختلف داشته است. با توجه به اینکه از اسانس زنجبیل اثرات بیولوژیکی مختلفی گزارش شده است. هدف: ارزیابی ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس دو گونه زنجبیل چینی و هندی به منظور شناسایی ترکیبات فعال بیولوژیکی آنها مورد مطالعه کیفی و کمی قرار گرفت. روش بررسی: فرآیند اسانس‌گیری از هر کدام از گیاه‌ها، به روش تقطیر با آب با استفاده از دستگاه کلونجر به انجام رسید. شناسایی ترکیبات موجود در اسانس‌ها و اندازه‌گیری کمی هر کدام از آنها نیز به ترتیب به کمک دستگاه‌های GC-MS و GC صورت گرفت. در ادامه، فعالیت آنتی‌اکسیدانتی و فعالیت سمیت سلولی اسانس زنجبیل چینی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج: اسانس‌های حاصله، بوسیله دستگاه‌های GC و ‌GC-MS مورد آنالیز قرار گرفتند که در نهایت 46 ترکیب مختلف برای هر دو اسانس شناسایی شد. ترکیبات اصلی اسانس زنجبیل گونه چینی عبارتند از: α-Zingiberene (25/28 درصد)، β-Sesquiphellandrene (65/15 درصد)، α-Curcumene (23/15 درصد) و trans-γ-Cadinene (88/11 درصد). ترکیبات اصلی اسانس در گونه هندی نیز α-Zingiberene (67/35 درصد)، β-Sesquiphellandrene (27/15 درصد)، trans-γ-Cadinene (25/9 درصد) و E-Citral (0/6 درصد) شناسایی شد. میزان فعالیت آنتی‌اکسیدانتی اسانس گونه چینی، 7/80 میکروگرم بر میلی‌لیتر بوده و سمیت سلولی آن نیز در برابر سلول‌های سرطانی رحم انسان 6/72 میکروگرم بر میلی‌لیتربه دست آمد. نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که ترکیبات سسکویی‌ترپنی درصد بیشتری از اجزای اسانس‌ها را به خود اختصاص می‌دهند. فعالیت آنتی‌اکسیدانتی و سمیت سلولی اسانس گونه چینی نیز در مقایسه با داروهای استاندارد، قابل مقایسه بوده است.