مطالعه تنوع ژنتیکی تحمل به تنش خشکی در اکوتیپ‌های کاسنی (Cichorium intybus L.) بر اساس تجزیه و تحلیل چند متغیره

به­منظور بررسی تنوع ژنتیکی و گروه‏بندی اکوتیپ‌های کاسنی در شرایط تنش خشکی با استفاده از روش‏های آماری چند متغیره آزمایشی به­صورت آزمایش فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی با 3 تکرار در سال 1392 در آزمایشگاه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز اجرا گردید. فاکتور اول شامل 26 اکوتیپ کاسنی و فاکتور دوم سطوح مختلف تنش خشکی ناشی از پلی­اتیلن­گلایکول 6000 در 5 سطح 0، 2-، 4-، 6- و 8- بار بود. صفات درصد و سرعت جوانه‏زنی، متوسط زمان جوانه‏زنی، طول ریشه‏چه و ساقه‏چه، طول گیاهچه، نسبت طول ریشه‏چه به ساقه‏چه، وزن تر و خشک گیاهچه، نسبت وزن خشک به وزن تر گیاهچه و شاخص بنیه بذر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثرات اکوتیپ، تنش خشکی و اثر متقابل اکوتیپ در تنش خشکی برای کلیه صفات معنی‏دار بودند. بیش­ترین همبستگی مثبت و معنی‏دار بین طول ریشه‏چه و طول گیاهچه بدست آمد. تجزیه به مؤلفه‌های اصلی، 11 صفت بررسی شده را به 3 مؤلفه تقلیل و بر اساس آن 79 درصد از تغییرات کل داده‏ها را توجیه کرد. در بای پلات ترسیمی براساس مؤلفه‌های اول و دوم و تجزیه خوشه‏ای براساس کلیه صفات مطالعه شده اکوتیپ‏ها به 3 گروه تقسیم شدند. اکوتیپ‌های خوشه سوم شامل 15008، 15084، 2398 و 36546 بوده و با توجه به این­که از نظر کلیه صفات برتر از سایر خوشه‏ها می‏باشند بنابراین این اکوتیپ‏ها نسبت به سایر اکوتیپ‏ها از تحمل بیش­تری نسبت به خشکی برخوردارند. بر اساس نتایج این مطالعه، استفاده از این اکوتیپ‌ها برای برنامه‌های اصلاحی آینده تحمل به خشکی توصیه می‏گردد.