مطالعه ویژگی‌های فیزیولوژیکی ژنوتیپ‌های گندم نان در پاسخ به تنش خشکی پس از گرده-افشانی و محلول‌پاشی روی

در بسیاری مناطق، تنش خشکی در مراحل انتهایی رشد گندم رخ می‌دهد. شناخت واکنش‌های فیزیولوژیکی گیاه می‌تواند در دستیابی به ارقام متحمل مفید باشد. در مطالعه‌ای دو ساله در اصفهان با طرح اسپلیت پلات در قالب بلوک-های کامل تصادفی با سه تکرار، اثر سه تیمار بدون تنش خشکی، تنش خشکی پس از گرده‌افشانی، و تنش خشکی پس از گرده‌افشانی به همراه محلول‌پاشی روی، بر 11 ژنوتیپ گندم بررسی شد. تیمارهای تنش عامل اصلی و ژنوتیپ‌ها عامل فرعی بود. در برگ پرچم، محتوای نسبی آب (RWC)، سرعت اتلاف آب از برگ جدا شده (RWL)، آب حفظ شده برگ جدا شده (ELWR) و میزان آب اولیه (IWC)، هر یک در سه مرحله گرده‌افشانی و یک و دو هفته پس از آن اندازه‌گیری گردید. همچنین پرولین و پروتئین‌های محلول برگ پرچم و عملکرد دانه تعیین شد. در اثر خشکی، RWC، RWL و IWC در یک و دو هفته پس از گرده‌افشانی کاهش و ELWR افزایش یافت. خشکی پرولین را افزایش و پروتئین‌های محلول و عملکرد دانه را کاهش داد. محلول‌پاشی روی اثرات خشکی را تعدیل کرد. در تیمار خشکی + روی، عملکرد دانه، RWC (یک و دو هفته پس از گرده‌افشانی) و IWC (دو هفته پس از گرده‌افشانی)، بیش از مقادیر مربوطه در تیمار تنش بدون روی بود. ژنوتیپ‌ها در همه صفات تفاوت داشتند. در شرایط تنش، عملکرد دانه با پروتئین‌های محلول، RWC (یک و دو هفته پس از گرده‌افشانی) و ELWR گرده‌افشانی همبستگی‌های مثبت و معنی‌دار داشت که نشان‌دهنده قابلیت استفاده آنها بعنوان فاکتورهای انتخاب ژنوتیپ‌های متحمل به خشکی انتهای فصل است.