مطالعۀ سیر تحولِ نقش و مفهومِ باغشی در فرهنگ موسیقایی ترکمن‌های ترکمن‌صحرا

در این مقاله سعی شده تحولات روی‌داده در نقش و مفهومِ باغشی در میان ترکمن‌ها با تحلیل و مقایسۀ تداعی معانی و مفاهیم مختلف واژۀ باغشی در وضعیت گذشته و بررسی فرضیه‌های مطرح‌شده در مورد پیشینۀ باغشی و در وضعیت کنونی بر اساس داده‌های به‌دست‌آمده از پژوهش میدانی مورد مطالعه قرار گیرد. در گذشته «باغشی» به گستره‌ای از مفاهیمِ «موسیقی‌دان، درمانگر، روایتگر، روحانی و عالم» که در میان اقوام تُرکِ آسیای میانه به‌شدت در هم تنیده بوده ارجاع داشته و به‌تدریج از این مفهوم چند وجهی و کلی، مفاهیمِ جزئی «موسیقی‌دان، شَمَن و شاعر-باغشی» در فرهنگ‌های موسیقایی این اقوام شکل گرفته‌اند. مفهوم و نقش امروزی «باغشی» به مثابه خُنیاگر در میان ترکمن‌ها طی فرایند تقلیلِ مفهوم کلی «شَمَن-باغشی» در گذشتۀ دور به مفهوم جزئی «شاعر-باغشی» در گذشتۀ نزدیک و در مرحلۀ بعد منفک‌شدنِ نقش «موسیقی‌گری» از «شاعری» شکل گرفته است. در وضعیت کنونی نیز، باغشی‌های ترکمن‌صحرا هنوز در قالب موسیقی‌گری سطوح مختلفی از فعالیت‌های موسیقایی را به ‌نمایش می‌گذارند که رگه‌هایی از مفاهیمِ «موسیقی‌دان، درمانگر و روایتگر»ِ اسلافشان در گذشتۀ دور را تداعی می‌کنند. تداوم این عناصر در نقش و مفهومِ «باغشی» باوجود همۀ تحولات روی‌داده در این سنت موسیقایی، بر درستی سیر تحول مطرح‌شده برای باغشی‌های ترکمن صحه می‌گذارند.