مقاومت غیر اختصاص- نژادی در تعدادی از لاین‌های امید بخش گندم نسبت به بیماری زنگ زرد

بیماری زنگ زرد گندم با عاملPuccinia striiformis Westend. f. sp. tritici ، یکی از خسارت­زاترین بیماری‌هایگندم در ایران به شمار می‌رود. مقاومت میزبانی به ویژه مقاومت غیر اختصاص–نژادی (Race- nonspecific)، اقتصادی‌ترین روش مدیریت زنگ زرد است. اگرچه طول عمر ژن‌های مقاومت اختصاص– نژادی(Race-specific) با ترکیب ژن‌های مقاومت موثر می‌تواند طولانی شود. روش جایگزین، به‌کارگیری ارقامی است که دارای مقاومت غیراختصاص-نژادی بر اساس ترکیب ژن‌های دارای مقاومت تدریجی(Slow rusting) و یا کوچک اثر است. به منظور ارزیابی مقاومت غیراختصاص- نژادی در این پژوهش، واکنش گیاهچه­ها و گیاهان کامل 22 لاین امید بخش گندم همراه با شاهد حساس ارزیابی شدند. واکنش گیاهچه‌ای در شرایط گلخانه­ای با استفاده از نژاد 6E150A+,Yr27و واکنش گیاه کامل با اندازه­گیری شدت نهایی بیماری (FRS) و ضریب آلودگی (CI) تحت شرایط آلودگی طبیعی با دو بار آلودگی مصنوعی ارزیابی شد. آلودگی مصنوعی با مایه­زنی اینوکلوم زنگ زرد که دارای ویرولانس روی ژن‌هایYr2، Yr6، Yr7،Yr9، Yr22، Yr23، Yr24، Yr25، Yr26، Yr27، YrA وYrSU بود، انجام شد. آزمایش مزرعه­ای بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل طی سال زراعی 91-1390 انجام شد. نتایج این بررسی نشان داد که لاین‌های S-90-1، S-90-14، S-90-16،S-90-17 ،S-90-20، S-90-21و S-90-22همراه با شاهد حساس بیشترین مقدار FRS و CI را داشتند. لاین‌های S-90-2، S-90-3، S-90-4،S-90-9 ،S-90-11، S-90-13وS-90-18 در مرحله گیاهچه‌ای حساس و در مرحله گیاه کامل مقادیر پایین FRS و CI را نشان دادند. بنابراین، این لاین‌ها بر اساس نتایج این پژوهش و اطلاعات شجره­ای آن‌ها، دارای درجات متفاوتی از مقاومت تدریجی (مقاومت غیر اختصاص- نژادی یا پایدار) بودند. بقیه لاین‌ها که در مرحله گیاه کامل و گیاهچه‌ای مقادیر پایین آلودگی را نشان دادند، به عنوان لاین‌های نیمه مقاوم یا مقاوم انتخاب شدند.