مقایسه سازماندار روش‌های زمین آماری برای بر آورد شوری آب زیرزمینی در مناطق کویری مطالعه موردی: دشت فیض آباد- مه ولات

بررسی تغییرات مکانی پارامترهای کیفی آب زیرزمینی بدون در نظر گرفتن ارتباط مکانی و موقعیت فضایی آن‌ها امکان‌پذیر نبوده و در نتیجه استفاده از روش‌های زمین‌ آمار جهت بررسی این تغییرات ضروری می‌باشد. در پژوهش حاضر با توجه به تغییرات مکانی و زمانی قابل ‌توجه شوری در دشت فیض‌آباد- مه‌ولات، اطلاعات شوری (EC) چاه‌های بهره‌برداری منطقه بین سالهای آبی 1386 الی 1391 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند تا روش مناسب زمین آمار برای تجزیه و تحلیل اطلاعات در منطقه مشخص شود. گرچه مقادیرEC  در زمان و مکان تغییر می‌کنند، اطلاعات متوسط سالانه برای تجزیه و تحلیل مکانی اطلاعات انتخاب شدند. پس از پردازش اولیه اطلاعات و با توجه به ویژگی‌های روش‌های مختلف زمین آمار و با تکیه بر نتایج تحقیقات گذشته، شش روش زمین آمار شامل انواع کریجینگ معمولی و عمومی مناسب شرایط (کریجینگ معمولی بدون حذف روند، کریجینگ معمولی و عمومی با حذف روند توسط تابع خطی و تابع درجه دو ) و روش کریجینگ بیزی تجربی موسوم به روش EBK مورد مقایسه قرار گرفتند. با توجه به پارامترهای متعدد روش‌های  مختلف کریجینگ، یک فرآیند منظم چند مرحله‌ای جهت بهینه‌ سازی پارامترها و انتخاب مدل برتر، با ترکیب روش‌ها و پارامترهای مختلف (390 ترکیب) معرفی و به کار گرفته شد. با استفاده از اعتبار‌سنجی متقابل و با توجه به یک معیار آماری تعریف شده که دو معیار‌ متداول خطا را ترکیب می‌کند، مدل‌های برتر انتخاب و به منظور آنالیز حساسیت و تطابق با واقعیت‌های میدانی منطقه بررسی بیشتر شدند. جهت اطمینان از انتخاب روش برتر، مراحل یاد شده هم برای سال اول و هم برای سال آخر دارای اطلاعات (سال‌های آبی 1386 و 1391) استفاده شدند. نتایج، نشان‌دهنده کارایی و دقت بالاتر روش EBK نسبت به سایر روش‌ها بود. علاوه بر این نقشه‌های تولید شده، بر بالا بودن میزان شوری در مرزهای شمالی، جنوبی و غربی دلالت کرده و پیشروی محسوس شوری از مرزهای غربی را با گذشت زمان نشان می‌دهند.