مقا یسه نتایج 18ســاله برنامه ید دار نمودن نمکها در کشور چهارمین پایش ملی شیوع گـواتر و میزان ید ادرار دانش‌آموزان دبستانی (1387-1386)

مقدمه: اجرای برنامه‌ی کنترل و حذف اختلال‌های ناشی از کمبود ید که یک مشکل قدیمی کشور بوده، منجر به شناخته شدن ایران به عنوان یک کشور عاری از کمبود ید در منطقه خاورمیانه گردیده است. هدف پژوهش حاضر ارزیابی پایایی کفایت یدرسانی 18 سال پس از یددار نمودن نمک‌ها و وضعیت جاری تغذیه ید در کشور بود. مواد و روش‌ها: در مطالعه‌ی مقطعی حاضر 36000 دانش‌آموز دبستانی 8 تا 10 ساله در پاییز سال 1386 به صورت تصادفی و به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای از کل کشور انتخاب شدند. شیوع گواتر و غلظت ید ادرار آن‌ها و مقدار ید موجود نمک خانوارها، کارخانجات و مراکز توزیع نمک در سطح کشور بررسی شدند. یافته‌ها: میزان کلی گواتر 5/6% (6% درجه‌ی یک و 5/0% درجه‌ی دو) بود که پس از تعدیل برای وزن جمعیت استان‌ها، 7/5% برآورد گردید. شیوع در استان‌های همدان، زنجان، کرمانشاه، مازندران و گیلان بالاتر از 10% بود. میانه‌ی ید ادرار 140 میکروگرم در لیتر بوده و غلظت ید ادرار 50-20، 99-50 و بیشتر یا مساوی 100 میکروگرم در لیتر به ترتیب 3/15، 8/19 و 9/64% بود. میانه‌ی ید ادرار چهار استان کمتر از 100 میکروگرم در لیتر بود. میانگین و انحراف معیار و میانه ید نمک‌ها در سطح تولید به ترتیب (8/13±) 2/23 و 7/34 و در سطح توزیع به ترتیب (7/14±)4/32 و 3/32 گاما به دست آمد. 98% از خانوارها از نمک یددار استفاده می‌کردند و نحوه‌ی نگهداری نمک در 58% از خانوارها مناسب بود. نتیجه‌گیری: پیشرفت‌های کشور در یددار نمودن نمک‌ها قابل ملاحظه بوده و به تمام شاخص‌های برنامه‌ی کنترل کمبود ید در جامعه دست یافته، اما عدم دریافت ید کافی در برخی از استان‌ها توجه خاص و پایش مناسب را ایجاب می‌نمایند.