نظام سنتی آبیاری چشمۀ سلیمانیه فین

چشمۀ سلیمانیه مهم‌ترین منبع آبی زراعی و باغی دشت حاصلخیز فین است که از دل صخره‌های کوه «دندانه» و «هفت‌کتل» واقع در جنوب غربی کاشان می‌جوشد و در جوار باغ تاریخی فین ظاهر می‌شود. این چشمه علاوه ‌بر باغات فین بزرگ و کوچک دشت حسن‌آباد، لتحر، دروازه‌فین را هم مشروب می‌کند. در منابع و مآخذ، روایت‌های مختلفی برای وجه‌تسمیه و قدمت آن آورده شده است. آب چشمۀ سلیمانیه که با دانش و تکنیک سنتی و بومی بین باغات و مزارع فین و کاشان تقسیم می‌شود، در رونق اقتصادی منطقه نقش بسزایی دارد که از چند منظر درخور توجه است: از تولید محصول زراعی و باغی گرفته تا تأثیر جریان آب در سرسبزی منطقۀ فین و لطافت آب‌وهوا که باغات و معابر اصلی در حوالی باغ فین را به تفرجگاه مبدل کرده است؛ همچنان‌که ماندگاری باغ تاریخی فین روزانه هزاران نفر گردشگر را به این منطقه جذب می‌کند. برای بهره‌برداری باغداران و زارعان، از دیرباز با دانش و تکنیکی خاص، حقابه بین کشاورزان تقسیم می‌شده است. در واقع، نوبت آبیاری و تقسیم آب و وجود تقسیمگاه‌ها در مسیر جریان آب، نوعی دانش بومی است که ریشه در خلاقیت، ابتکار و ذوق گذشتگان دارد. دانش نظام آبیاری امروزه حکم قانون و مقرراتی دارد که همگان موظف‌اند از آن تبعیت کنند. در این مقاله، علاوه ‌بر بیان تأثیر چشمه در جنبه‌های گوناگون رونق اقتصادی منطقه، به‌طور کامل، دانش نظام سنتی آبیاری این چشمه بررسی می‌شود.