نقش آنتی اکسیدانی ویتامین C در کاهش استرس اکسیداتیو ناشی از مسمومیت تحت حاد ماهی قزل‌آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) با دیازینون

آفت‌کش‌ های ارگانوفسفره ازجمله دیازینون امروزه در طیف وسیعی از فعالیت‌های کشاورزی وکنترل حشرات و آفات به‌ کارگرفته می‌ شوندکه می‌توانند طی فرایند زهکشی وارد آب‌ های سطحی و حتی سفره‌های آب زیرزمینی شوند.  دیازینون می‌تواند سبب القاء استرس‌های اکسیداتیو ناشی از گونه‌های اکسیژن فعال (ROS) طی فرایند متابولیسم در بدن آبزیان شود. هدف از مطالعه حاضر بررسی نقش آنتی‌اکسیدانی ویتامین C بر فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی و پراکسیداسیون لیپید در ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان (Oncorhynchus mykiss) است. در این مطالعه تعداد 60 قطعه ماهی قزل‌آلای رنگین کمان با میانگین وزنی 18±121 گرم به 4 گروه مساوی تقسیم شدند که شامل گروه‌های: شاهد؛ تحت تیمار دیازینون (1/0 میلی‌گرم در لیتر )؛ تحت تیمار ویتامین C‌‌ (300 میلی‌گرم در کیلوگرم جیره ) و دیازینون (1/0 میلی‌گرم در لیتر )؛ تحت تیمار ویتامین C    (1000 میلی‌گرم در کیلوگرم جیره) و دیازینون (1/0 میلی‌گرم در لیتر). نمونه‌برداری‌ها پس از گذشت مدت زمان دو و چهار هفته جهت سنجش آنزیم‌های سوپراکساید دیسموتاز (SOD)، کاتالاز (CAT)، سطح آنتی‌اکسیدان کل (TAC) و شاخص مالون دی آلدهاید (MDA)، برروی سرم خون آن‌ ها صورت گرفت. یافته‌های این مطالعه نشان داد ماهی‌های تحت تیمار دیازینون (فاقد ویتامینC در جیره) به ‌طور معنی‌دار (0/05 p<) با کاهش سطح فعالیت آنزیم SOD و TAC بعد از دوهفته، و افزایش سطح فعالیت آنزیم  CATو شاخص MDA در انتهای هفته دوم و چهارم نسبت به گروه شاهد مواجه شدند. تغییرات مذکور در سطح فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی، سطح آنتی‌اکسیدان کل و شاخص MDA را می‌توان به اثرات مخرب اٌکسی رادیکال‌ های آزاد از جمله رادیکال‌های سوپراکساید وهیدروکسیل حاصل از متابولیسم دیازینون نسبت داد. هم‌ چنین طبق نتایج به ‌دست آمده دوز 1000 میلی‌گرم ویتامین C در ماهی‌های تحت تیمار دیازینون می‌تواند  به طور معنی‌دار (05/0 p<) سبب کاهش و تعدیل سطح فعالیت آنزیم‌ های SOD ،CAT  و هم ‌چنین افزایش سطح TAC وکاهش سطح MDA نسبت به گروه فاقد ویتامین شود. ازطرفی دوز 300 میلی‌گرم ویتامین تاثیری بر کاهش سطح فعالیت آنزیم‌های SOD و CAT نداشت، ولی توانست سطح TAC را به طور موقت در انتهای هفته دوم افزایش داده و هم‌ چنین سطح MDA را در انتهای هفته چهارم کاهش دهد. در این پژوهش نقش آنتی‌اکسیدانی ویتامین C به‌ عنوان یک Scavenger درفرایند حذف و پاک سازی اٌکسی رادیکال‌ های آزاد ناشی از متابولیت‌های دیازینون؛ تعدیل سطح فعالیت آنزیم‌ های آنتی‌اکسیدانی؛ افزایش سطح آنتی‌اکسیدان کل و هم‌ چنین کاهش آسیب‌های سلولی در پی فرایند مخرب پراکسیداسیون لیپید طی مواجهه با دیازینون مشخص شد. طبق نتایج به ‌دست آمده با توجه به حضور فزاینده آلاینده‌های کشاورزی به‌ خصوص سموم ارگانوفسفره در طی سال‌ های ‌اخیر در آب‌ های داخلی و جاری، که منابع تامین‌ کننده آب مزارع پرورشی نیز می‌باشند، در چنین شرایطی استفاده از ویتامین C‌ با قابلیت افزودن به جیره گونه‌های پرورشی جهت افزایش دفاع آنتی‌اکسیدانی وکاهش آسیب‌های اکسیداتیو امری ضروری به‌ نظر می‌رسد.