نقش خوش‌بینی‎تحصیلی، باورهای فراشناختی، تنظیم شناختی هیجان در پیش‎بینی خودناتوان‎سازی تحصیلی

زمینه و هدف: دانشجویان در مواقع شکست یا ترس از شکست در موقعیت­های تحصیلی مجموعه­ای از راهبرد­ها را به کار می­گیرند تا به آن­ها به عنوان قربانیان شرایط و نه قربانیان ناتوانی نگریسته شود و به همین دلیل دچار خودناتوان­سازی تحصیلی می­شوند. مطالعات بسیاری به بررسی عوامل مؤثر در خودناتوان سازی تحصیلی پرداخته و عوامل بسیاری را شناسایی کرده­اند. هدف از این پژوهش بررسی نقش خوش‌بینی‎تحصیلی، باورهای فراشناختی، تنظیم شناختی هیجان در پیش‎بینی خودناتوان‎سازی تحصیلی دانشجویان دانشگاه لرستان در سال تحصیلی ۹۴ - ۱۳۹۳ بود. روش: جامعه این پژوهش را کلیه دانشجویان دانشگاه لرستان تشکیل می­دادند. اعضای نمونه ۳۵۰ نفر(200 نفر زن و 150 نفر مرد) از دانشجویان مقطع کارشناسی بودند که به با روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند(حجم نمونه با توجه به جدول مورگان برآورد شد). برای گردآوری داده‎ها از پرسشنامه‌های تنظیم شناختی- هیجانی گارنفسکی و همکاران(۲۰۰۱)، خودناتوان‎سازی تحصیلی میگلی(۲۰۰۰)، خوش‎بینی تحصیلی شیرر و کارور(۱۹۸۵)،باورهای فراشناختی ولز وکاترایت – هاتن(۲۰۰۴) استفاده شد. پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی بود و داده‎ها با استفاده از ضریب همبستگی ساده و رگرسیون چندگانه همزمان تجزیه و تحلیل شد. یافته‎ها:یافته‎ها نشان داد که خوش­بینی تحصیلی، پذیرش، توجه مثبت مجدد، تمرکز بر تفکر، باورهای مثبت، خودآگاهی شناختی با خودناتوان سازی تحصیلی با رابطه منفی و معنی­داری و خرده­ مقیاس­های مقصر دانستن خود، توجه مجدد به برنامه‎ریزی، مصیبت بار تلقی کردن، تضاد شناختی، کنترل ناپذیری و خطر افکار و نیاز به کنترل افکار  با خودناتوان‌سازی رابطه مثبت و معنی­داری دارد. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد خوش­بینی تحصیلی، باورهای فراشناختی مثبت و راهبردهای سازگار تنظیم شناختی هیجان به صورت منفی و باورهای فراشناختی منفی و راهبردهای ناسازگار تنظیم شناختی هیجان به صورت مثبت، خودناتوان­سازی تحصیلی را پیش­بینی می‌کنند. علاوه بر این، متغیرهای پیش‎بین به طور کلی 1/50 درصد از واریانس خودناتوان‌سازی تحصیلی را تبیین می‌کنند. بحث و نتیجه­گیری:به طور کلی نتایج حاکی از اهمیت نقش متغیرهای خوش بینی‎تحصیلی، باورهای فراشناختی، تنظیم شناختی هیجان در پیش‎بینی خودناتوان‎سازی تحصیلی بود.بنابراین چنان­چه با استفاده از روش‎های آموزشی بتوان میزان خوش‎بینی تحصیلی، تنظیم شناختی هیجان و استفاده از باورهای فراشناختی مثبت را افزایش داد می‎توان سطح خودناتوان سازی تحصیلی را به میزان قابل ملاحظه‎ای پایین آورد.