نقش مخاطب در شکل ‏دهى به مثنوى مولوى

مثنوى از چند جهت در میان همه آثار ادبى جهان جنبه‏هاى استثنایى دارد؛ یکى از این وجوه، خلق بداهه و به وجود آمدن آن در حضور مخاطب است. اساسا دلیل وجودى مثنوى، تقاضا و اصرار مخاطب آن است. در این مقاله مى‏کوشیم نشان دهیم که مخاطب چگونه در پدید آمدن مثنوى با صورت فعلى مؤثر بوده است. ساختار مثنوى شیوه داستان در داستان است. آوردن بعضى حکایات و ابیات و کم و زیاد شدن آن‏ها، تطویل یا اختصار بعضى داستان‏ها و پرداختن بیش‏تر به قسمت‏هاى خاص آن، حتّى زیاد شدن داستان‏هاى مستهجن در مثنوى و به طور کلى شاکله موجود آن، صرفا به دلیل حضور دائمى مخاطب در هنگام سرایش مثنوى است و به نوعى مولوى و مخاطب به همراه یکدیگر به ساختار مثنوى شکل مى‏دهند.