نگاه تاریخی قرآن و تاریخ‌نگاری مورخان مسلمان بررسی موردی علت پیروزی مسلمانان در غزوه بدر
نویسنده
چکیده مقاله:
واکاوی تجربه تاریخ‌نگاری در پهنه تمدن اسلامی، برای پی‌ریزی مکتب تاریخ‌نگاری بومیِ هم‌سو با دگرگونی‌های دیگر شاخه‌های علوم انسانی سودمند است. با بررسی متون تاریخی فراهم آمده در این تمدن، می‌توان گمان زد که تاریخ‌نگاری مسلمانان به‌ویژه هنگام تبیین علّی روی‌دادهای تاریخی، از روش برآمده از متون دینی (قرآن و سنت) بسیار دور است. این مقاله بر پایه گفتار استنفورد درباره «علیت تاریخی»، با تأکید بر نمونه «غزوه بدر»، به استخراج آن روش از قرآن و آثار سه تاریخ‌نگار برجسته نیمه نخست سده سوم هجری می‌پردازد و با گونه‌شناسی و بهره‌گیری از روش «مقایسه کیفی محدود»، بدین نتیجه خواهد رسید که مورخان مسلمانِ ملهَم از قرآن، به تأثیرگذاری عوامل «ماورایی» در روی‌دادهای تاریخی توجه کرده، اما به‌رغم قرآن در تحلیل روی‌دادها به قانون‌مندی‌های تاریخ (سنت) بی‌توجه بوده‌اند.
منابع مشابه
«مناسبات مسلمانان با خزرها در سده نخست هجری» (با تأکید بر روایات مورخان مسلمان)
در جریان بخشی از فتوحات اعراب مسلمان که معطوف به نواحی شمال آذربایجان بود، آنها با کوه‌های قفقاز که مانع طبیعی مهمی بود، برخورد کرده و با خزرها و سایر اقوامی که تحت سیطره امپراتوری خزر بودند، مواجه گشتند. خزرها، قومی ترک زبان و دارای پایگاه و خاستگاه قبیله‌ای و عشیره‌ای رو به شهرنشینی بودند که در این زمان مثل اعراب در مسیر تشکیل امپراتوری جدید و نوپا قرارگرفته بودند. روابط و مناسبات میان اعراب...
متن کاملرویکردی نو به نبردهای پیامبر(ص): بررسی موردی غزوه بدر
هجرت پیامبر (ص) از مکه به مدینه که به گسترش و پیروزی نهاییدعوت اسلامی انجامید، باعث تیرگی بیشتر روابط مسلمانان با مخالفاناسلام گردید و ده ها نبرد کوچک و بزرگ را میان آنان رقم زد . اولین جنگبزرگ که سلسله جنگ های بعدی را در پی داشت، غزو ه بدر بود که با قصدتهاجم مسلمانان به کاروان تجاری قریش آغاز شد ، از این رو منتقدانپیامبر(ص) او را به آغاز نبرد و به کار بردن سیاست تهاجمی در برابردشمنانش متهم می ...
متن کاملروابط حقوقی مسلمانان با کفار از نگاه قرآن (1)
برخى از روابط حقوقى میان مسلمان و کافر از نگاه آیات قرآن مورد نقد و بررسى قرار گرفته است. نویسنده، نخست به تبیین معناى واژه »کفر« پرداخته و »مشرک«، »کتابى ذمّى«، »کتابى حربى«، »کافرانى که شبهه احتمال نزول کتاب آسمانى درباره آنان وجود دارد«، »کسانى که براى آنان کتابى نیست، ولى حدود و احکام دارند«. »مرتد ملى« و »مرتد فطرى« را براساس آیات قرآن از اقسام کافر دانسته است. و با تأکید بر حقوق وضعى و طب...
متن کاملتأثیر معتقدات دینی بر نگرش تاریخی مورخان مسلمان بر پایه‌ی مقدمه‌های آنان
اکثر مورخان دوران اسلامی، معمولاً بر آثار خود مقدمه‌ای نوشته‌اند و در آن چکیده‌ای از اندیشه، نگرش و بینش خود را درباره‌ی جهان، خدا و هستی ارائه کرده‌اند. از بررسی این مقدمه‌ها، نکات بسیاری به‌دست می‌آید که یکی از عمده‌ترین آنها، گرایش‌های دینی و مذهبی ایشان است. مؤلفان این پ‍ژوهش بر‌آنند تا بر مبنای شماری از مهم‌ترین این مقدمه‌ها، نخست، محورهای اصلی نگرش و بینش مورخان مسلمان به تاریخ و تاریخ...
متن کامل«مناسبات مسلمانان با خزرها در سده نخست هجری» (با تأکید بر روایات مورخان مسلمان)
در جریان بخشی از فتوحات اعراب مسلمان که معطوف به نواحی شمال آذربایجان بود، آن ها با کوه های قفقاز که مانع طبیعی مهمی بود، برخورد کرده و با خزرها و سایر اقوامی که تحت سیطره امپراتوری خزر بودند، مواجه گشتند. خزرها، قومی ترک زبان و دارای پایگاه و خاستگاه قبیله ای و عشیره ای رو به شهرنشینی بودند که در این زمان مثل اعراب در مسیر تشکیل امپراتوری جدید و نوپا قرارگرفته بودند. روابط و مناسبات میان اعراب...
متن کاملعوامل تأثیرگذار بر تاریخ‌نگاری مورخان مسلمان؛ مطالعه موردی تاریخ‌نگاری مقدسی و بلعمی
عوامل تأثیرگذار بر تاریخ‌نگاری مورخان مسلمان؛ مطالعه موردی تاریخ‌نگاری مقدسی و بلعمی پروین ترکمنی‌آذر[1] چکیده این پژوهش در حیطه علم معرفت‌شناسی و با تأکید بر معرفت دینی و معرفت اعتباری و با استفاده از روش تحلیل درونی صورت گرفته است. محقق درصدد پاسخ‌گویی به این پرسش است که مورخان تا چه اندازه در تاریخ‌نگاری خود متأثر از معرفت اعتباری زیستگاه خویش‌اند و چقدر از معرفت دینی خود و جامعه تأثیر می‌پ...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 1 شماره 1
صفحات 23- 45
تاریخ انتشار 2011-04
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی برای این مقاله ارائه نشده است
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023