واکاوی کیفیت سنجش کلاسی معلمان؛ مطالعه‌ای به روش پژوهش آمیخته

کیفیت نظام سنجش آموخته‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین فرایندهای تحول‌آفرین در نظام آموزشی، نحوه و میزان یادگیری و توسعه مهارت‌های زندگی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. تحولات در حوزه سنجش کلاسی، سه رویکرد «سنجش از، برای و به‌مثابه یادگیری»  (AOL, AFL, AAL)را پشت ‌سر گذاشته است؛ رویکرد سنجش به‌مثابه یادگیری به عنوان جدیدترین رویکرد، با هدف‌گیری و فراهم‌سازی شرایط مناسب، زمینۀ شکل‌گیری و تقویت شایستگی‌های دانش‌آموزان به عنوان شهروندان مستقل، انعطاف‌پذیر و منتقد را فراهم می‌کند. در این مطالعه، بهمنظور واکاوی میزان آگاهی و نحوه به کارگیری رویکردهای سه‌گانه سنجشی به وسیلۀ معلمان، سه‌مرحله متوالی الف) مرور پیشینه پژوهش و مصاحبه با متخصصان برای شناسایی نشانگرها به تفکیک رویکردهای سه‌گانه سنجش؛ ب) اجرای پرسش‌نامه برای اندازه‌گیری میزان آشنایی معلمان با رویکردهای سه‌گانه و ج) تدوین سیاهه رفتار و مشاهده عملکرد سنجشی 11 معلم در فرایند کلاس، طی شد. انتخاب نمونه، به شیوه هدفمند و در دسترس بوده است. داده‌های مرحله دوم، با استفاده از پرسش‌نامه ‌محقق‌ساخته و با بررسی دیدگاه 34 نفر از معلمان گردآوری شد. برای افزایش اعتبار نتایج پرسش‌نامه و مبتنی بر راهبرد چندسویه‌سازی، سیاهه رفتاریتهیه و عملکرد 11 معلم نیز مشاهده شد. مقایسه میانگین رتبه‌ها با استفاده از آزمون‌ فریدمن نشان‌داد که تفاوت معناداری بین رعایت مصادیق سه رویکرد وجود دارد؛این تفاوت به‌گونه‌ای است که رویکرد سنجش از یادگیری (AOL)با 96 درصد، بیش‌ترین میزان رعایت مصادیق در کلاس‌ها را به خود اختصاص داده است و رعایت مصادیق مربوط به رویکردAAL‌، با 40 درصد، کمترین میزان را در کلاس‌ها داشته است. رعایت نکردن 59 درصد از مصادیق مربوط به رویکرد AAL در کلاس‌های مشاهده شده، ضرورت توجه و آموزش دوچندان این مهم را مورد تاکید کرد. به‌طور کلی، نتایج از آگاهی ناچیز و توجه حداقلی به مصادیق رویکرد ‌AALبه عنوان رویکرد زمینه‌ساز در تربیت شهروندی، حکایت دارد. در‌ حالی‌که رویکرد ‌AOLکه تناسب ناچیزی با دیدگاه‌های سازاگرایانه، پرورش شهروندان خلاق و کارآفرین دارد، همچنان تسلط داشته و محور آگاهی و اقدامات سنجشی معلمان را به خود اختصاص داده است.