ویژگی‌های ژئوشیمیایی و سنگ‌شناسی مجموعه آذرین نخیلاب، شمال‌باختر زاهدان

مجموعه آذرین نخیلاب در 145 کیلومتری شمال‌باختر زاهدان، و از دیدگاه زمین‌شناسی در مرز پهنه درزه سیستان و بلوک لوت واقع شده است. در این منطقه واحدهای سنگی از کرتاسه تا کواترنری برونزد داشته، بیشتر شامل سنگ‌های رسوبی و آذرین هستند. سنگ‌های آذرین نخیلاب به‌صورت بیرونی و درونی تشکیل شده‌اند. سنگ‌های آذرین بیرونی به ‌شکل گدازه و آذرآواری بوده، شامل بازالت، آندزی‌بازالت، آندزیت و ریولیت هستند و سنگ‌های آذرین درونی به ‌شکل استوک و دایک بوده، شامل گابرو، دیوریت و گرانودیوریت هستند. بافت این سنگ‌ها پورفیری و گرانولار است. کانی‌های اصلی این سنگ‌ها پلاژیوکلاز، پیروکسن، هورنبلند، بیوتیت و کوارتز و کانی‌های فرعی آنها آپاتیت، اسفن و مگنتیت هستند. در بخش مرکزی سنگ‌های نفوذی که بر اثر فرآیندهای درون‌زاد و برون‌زاد دگرسان شدند، همراه با کانی‌زایی مس هستند. بررسی‌های ژئوشیمیایی در سنگ‌های آذرین دگرسان نشده نخیلاب نشان می‌دهد که آن‌ها جزو سری ماگمایی کالک‌آلکالن با ماهیت متاآلومینوس هستند. الگوی تغییرات عناصر خاکی نادر و کمیاب که به‌ترتیب نسبت به ترکیب مورب و کندریت به‌هنجار شده‌اند، نشان می‌دهد که مقادیر LREE و LILE به‌ترتیب از مقادیر HREE و HESE بسیار بیشتر است. مقادیر بالاتر LREE و LILE به‌ترتیب در مقایسه با مقادیر HREE و HESE، وجود آنومالی منفی در عناصر Zr، Ti و P و آنومالی مثبت در عناصر K، Rb و Sr بیانگر تشکیل سنگ‌های مورد مطالعه در محیطی مربوط به حاشیه فعال قاره‌ای است. به‌نظر می‌رسد این سنگ‌ها بر اثر فرایند هضم و تبلور تفریقی (AFC)، از یک ماگمای بازالتی که محصول ذوب‌بخشی یک پوسته اقیانوسی فرورونده و گوشته روی آن بوده تشکیل شده‌اند.