پیامبر شاعر نیست؛ پژوهشى جامعه شناختى در یک مفهوم قرآنى

در این متن، رمز اینکه قرآن بر شاعر نبودن پیامبر)ص( تأکید مى‌ورزد مورد بررسى قرار گرفته است. نویسنده قصد دارد به این سؤالات پاسخ دهد: 1. چرا قرآن درباره شعر و شاعران نظر خوشى ابراز نداشته است؟ 2. چرا عرب به پیامبر اتهام شاعرى مى‌بستند، با اینکه شعر افتخار عرب بود؟ و 3. چرا قرآن به شدت در برابر این اتهام واکنش نشان داد و آن را تکذیب کرد؟ نویسنده پس از اشاره به پاسخهاى مفسّران، که به جاى خود مفید و روشنگر است، مسأله را با نگاه جامعه‌شناسى تفسیرى )تفهمى(، و با نگاه به یک رفتار معنى‌دار اجتماعى - اتهام شاعرى - بررسى کرده است، و با پا گذاشتن به فرهنگ عصر نزول، و اعتقاد خاص مردم جاهلیت نسبت به شاعران، گوشه‌اى دیگر از مسأله را باز نموده است. از آنجا که شعر در جاهلیّت براساس احساسات و خشم سروده مى‌شد وسیله گمراهى مردم بود؛ نه حرکت جامعه به سوى رشد و تعالى، بنابراین قرآن این‌گونه اشعار و شاعران را مذمّت مى‌کند. از سوى دیگر به دلیل تصورى که عرب آن زمان از ماهیت، منبع الهام - جنّ شاعر - و کارکرد شعر داشتند، متن قرآنى درصدد بود که وصف شعر بودن را از خود و صفت شاعرى را از محمد)ص( نفى کند. چرا که شعر، مشوه جلوه دادن حقایق بود و قرآن، بازسازى واقعیت خارجى بود.