پیوند میان اندیشۀ پیشرفت و تفکر فلسفی در غرب، مطالعۀ موردی: نظام فکری دکارت
نویسندگان
چکیده مقاله:
اندیشه پیشرفت را از پیش‌فرض‌های مدرنیته غرب دانسته‌اند که اگر این را بپذیریم، باید آن را در شمار محورها و مبانی فلسفه اوایل دوران مدرن جای دهیم و برای دکارت ــ که او را به‌مثابه پدر فلسفه مدرن می‌شناسند ــ در شکل‌گیری این اندیشه نقشی به‌سزا قائل شویم. میان تفکر فلسفی غرب و تبدیل آرمان پیشرفت به یکی از واقعیات مسلم تمدن غرب، پیوند وثیقی در کار است که این امر را روشن‌تر از همه‌جا، می‌توان در نظام فکری دکارت دید. بن‌مایه مقاله پیش‌رو تغییرموضعی است که در نگاه طلایه‌داران دوران مدرن به رسالت فلسفه در عالم رخ داده است. در این نوشته می‌کوشیم نشان دهیم که برای تحقق اندیشه پیشرفت، پیش‌شرط‌هایی بایسته می‌نمود که این پیش‌شرط‌ها اگرچه نه منحصراً، به بهترین و کامل‌ترین صورتش در تفکر فلسفی غرب محقق شده است.
منابع مشابه
معرفت‌شناسی در نظام فلسفی دکارت و سهروردی
دکارت در رأس فیلسوفانی است که مسأله شناخت را با روشی نظام مند دنبال می‌کند و تمام سعی خود را به کار می‌بندد تا از روشهای پیشنهادیش تمام شناخت ها را استنتاج نموده و بدینوسیله به معرفت یقینی دست یابد. او مقدماتی را برای رسیدن به معرفت، ضروری می‌داند، اول اصول معرفت، دوم روش و سوم شک، البته شکی که ابزاری برای یقین است. از سویی سهروردی فلسفه صرفاً استدلالی و عقلی مشائیان را مورد انتقاد قرار می ...
متن کاملمطالعۀ تطبیقی نفس در نظام فکری باباافضل کاشانی و ذهن در فلسفۀ دکارت
دکارت به‌دلیل نوآوری‌های بسیارش در فلسفه، زبان‌زد است. او را به‌درستی پدر فلسفۀ جدید نامیده‌اند و آثارش را در گروه‌های فلسفه در همۀ دانشگاه‌های دنیا می‌خوانند؛ پیوسته دربارۀ ابعاد گوناگون نظام فکری‌اش کتاب، مقاله، پایان‌نامه و رساله می‌نویسند و از جمله فیلسوفانی است که بر تمام جریان‌های فلسفی مهم در غرب از سدۀ هفده تاکنون تأثیر نهاده است. او را در میان فیلسوفان پیش از خود، بیشتر با آگوستین سنجی...
متن کاملجایگاه شک در تأسیس نظام فکری دکارت
"دکارت" به‌رغم اینکه در روزگار خود و حتی بعدها متهم به شکاکیت بود اصلاً شکاک نبود؛ بلکه او شک را همچون وسیله‌ای برای غایتی به‌کار می‌برد. او هرکجا از فلسفه و مابعدالطبیعة حقیقی سخن می‌گوید مخاطب را به پاکسازی ذهن از هرچه که می‌شود کمترین تردیدی در آن کرد، فرا می‌خواند. آنچه باید به آن توجه داشته باشیم این است که شک و شکاکیت تنها تا مرحله‌ای کارآیی دارد که ما به‌کمک آن به مبنای مستحکمی برسیم و ...
متن کاملجایگاه اخلاق در نظام فکری دکارت
چکیده دکارت در گفتار در روش آشکارا اعلام می‌دارد که فلسفه‌ای که او قصد پی‌افکندن آن را دارد ما را «ارباب و مالک طبیعت» می‌سازد، اما در انفعالات نفس بهر‌ه‌ی اصلی حکمت را در این می‌داند که به ما بیاموزد تا «ارباب انفعالات خویش» باشیم. آنچه از فلسفه‌ی دکارت می‌دانیم بیشتر مربوط است به سخن نخست او در گفتار در روش و پیامدهایی که بر اثر چنین نگاهی به فلسفه به‌بار آمده است. اما درباره‌ی جایگاه اخ...
متن کاملدروننگری، گواهی، و حافظه در نظام فلسفی ملاصدرا و دکارت
یکی از مباحث مهم در معرفت‌شناسی معاصر سخن از منابع معرفت است. معرفت‌شناسان پنج منبع معرفت را بر می‌شمرند: ادراک حسی، عقل، درون‌نگری، گواهی، و حافظه. نویسندگان در این مقاله سه منبع معرفت، یعنی درون‌نگری، گواهی، و حافظه را با محوریّت آرای صدرا و دکارت به صورت مقایسه و تحلیل مورد بحث و بررسی قرار داده‌اند. دکارت و صدرا درون‌نگری، گواهی، و حافظه را از جملۀ منابع معرفت می‌دانند و معتقدند انسان از این...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 7 شماره 19
صفحات 1- 12
تاریخ انتشار 2015-03-21
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023