ژئوشیمی و منشأ عناصر تشکیل‌دهندۀ نهشته‌های تراورتن آذرشهر (آذربایجان شرقی)

رسوبات تراورتن در جنوب‌غرب آذرشهر (استان آذربایجان شرقی) در منطقۀ وسیعی گسترش دارند و در حال حاضر نیز چشمه‌های فعال امروزی در بخش‌هایی در‌حال ته‌نشست تراورتن هستند. با‌توجه‌به مشاهده‌های صحرایی، ریخت‌شناسی رایج نهشته‌های تراورتنی آذرشهر از نوع برجا و شامل تپه‌ای و مخروطی، شکاف- پشته‌ای و آبشاری است. مطالعه‌های ژئوشیمیایی انجام‌شده روی نهشته‌های قدیمی و امروزی تراورتن در امتداد دو چشمۀ تاپتاپان و قزل‌داغ نشان می‌دهند مقدار عنصر آهن در این نهشته‌ها به‌طور مشخص بر درون‌زاد (ترموژن)‌بودن و مقادیر استرانسیم، باریم و بریلیم بر سنگ منشأ آهکی، تبخیری یا دولومیتی آنها دلالت دارد. مقادیر تهی‌شدۀ ایزوتوپ اکسیژن (δ18O) و غنی‌شدۀ ایزوتوپ کربن (δ13C) نیز ترموژن‌بودن و سنگ منشأ کربناتۀ این نهشته‌ها را نشان می‌دهد. بر اساس مطالعه‌های انجام‌شده می‌توان نتیجه گرفت سیالات گرمابی ابتدا گاز CO2 منشأگرفته از ماگما را با خود حمل کرده‌اند و هنگام حرکت رو به بالا، کربن‌زدایی ضمن برخورد با سنگ‌های کربناته انجام شده است. این سیالات، CO2 حاصل از هیدرولیز کربنات‌ها را با خود حمل می‌کنند و به‌شکل چشمه‌های آب گرم در سطح ظاهر می‌شوند، و در اثر خروج سریع CO2 به‌شکل تراورتن رسوب می‌کنند.