کمی کردن تولید و توزیع ماده خشک در گلرنگ

مقدمهمدل‌های شبیه‌سازی گیاهان زراعی یک ابزار قوی برای بهبود مدیریت زراعی و مطالعه عوامل محدودکننده و کاهنده عملکرد هستند. برای شبیه‌سازی رشد و عملکرد گیاه زراعی نیاز به تخمین پارامترهای گیاهی مربوط به فنولوژی، سطح برگ و تولید و توزیع ماده خشک می باشد. بنابراین این پژوهش با هدف کمّی‌کردن تولید ماده خشک و نیز محاسبه ضریب تخصیص ماده خشک به اندام‌های مختلف (برگ، ساقه و دانه) گیاه گلرنگ انجام شد.مواد و روشآزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 4 تکرار با سه تاریخ کاشت (16 فروردین و 6 و 27 اردیبهشت) و چهار رقم (411، سینا، محلی‏اصفهان و صفه) در سال 1391-1390 در مزرعه پژوهشی دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان انجام شد. نمونه‌گیری از دو هفته پس از کاشت تا انتهای فصل رشد با فاصله زمانی هر 10-5 روز انجام شد. در هر نمونه‌گیری وزن خشک اندام هوایی به تفکیک برگ، ساقه و دانه اندازه‎گیری شد. به‎منظور توصیف روند تغییرات ماده خشک کل (W) در برابر زمان پس از کاشت (t) از مدل نمایی خطی بریده استفاده شد. ضریب تخصیص ماده خشک برای هر یک از اندام‌های گیاه با استفاده از برازش مدل رگرسیون خطی بین داده‌های وزن خشک اندام موردنظر در برابر وزن خشک کل به‌دست آمد.نتایجنتایج نشان داد روند تغییرات ماده خشک در طی فصل رشد از منحنی نمایی بریده تبعیت می‌کند. مطابق این مدل حداکثر تجمع ماده خشک بین ارقام در تاریخ کاشت اول بین 1179-972، در تاریخ کاشت دوم بین 611-576 و در تاریخ کاشت سوم بین 277-191 گرم بر مترمربع متغیر بود. ضریب تخصیص ماده خشک به برگ بین 45/0 تا 51/0 در تاریخ کاشت اول، 51/0 تا 60/0 در تاریخ کاشت دوم و 44/0 تا 61/0 در تاریخ کاشت سوم متغیر بود و بین ارقام اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد. ضریب تخصیص ماده خشک به ساقه برای ارقام در تاریخ کاشت اول تا سوم به ترتیب بین 35/0 تا 49/0، 24/0 تا 44/0 و 14/0 تا 23/0 متغیر بود. ضریب تخصیص ماده خشک به دانه در تاریخ کاشت اول بین 16/0 تا 44/0 بود که در تاریخ کاشت دوم در تمام ارقام نسبت به تاریخ کاشت اول افزایش یافت. ضریب تخصیص ماده خشک به دانه در تاریخ کاشت سوم بین 35/0 تا 76/0 متغیر بود و بین ارقام از این لحاظ اختلاف معنی‌داری وجود داشت.نتیجه‌گیریبا استفاده از نتایج تحقیق حاضر استنباط شد که روند تولید و توزیع ماده خشک تحت تاثیر شرایط محیطی (دما و تشعشع خورشیدی) و رقم قرار می‌گیرد. نتایج به‌دست آمده در تاریخ کاشت‌های مختلف نشان داد که با تاخیر در کاشت از میزان سرعت رشد گیاه و نیز تولید ماده خشک کاسته می‌شود. در چنین شرایطی سهم ضریب تخصیص ماده خشک به ساقه کاهش و سهم ضریب تخصیص ماده خشک به برگ و به ویژه دانه افزایش می‌یابد.