گیاهان علوفه‌ای یکساله در شرایط دیم - مقاله مروری

  انتخاب گونه و رقم مناسب برای تولید علوفه به ‌همراه بسته زراعی مربوطه از مهمترین اقدامات در رابطه با توسعه گیاهان علوفه‌ای در شرایط دیم است. در مجموع تحقیقات گیاهان علوفه‌ای در شرایط دیم طی 15 سال اخیر (1382-97)، مواد ژنتیکی قابل دسترس از توده‌های بومی ‌و بین المللی شامل پانزده گونه از یونجه یکساله، شش گونه ماشک، سه گونه خلر و دو گونه نخود علوفه‌ای در ‌ایستگاه‌های تحقیقاتی همکار با موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور مورد ارزیابی قرار گرفته و لاین‌های مناسب با تاکید بر کشت پاییزه در اقلیم‌های مختلف شناسایی شده است که پس از ارزیابی سازگاری آن­ها و مقایسه با شاهد‌های محلی و اجرای پایلوت در اقالیم مختلف کشور، آزادسازی یا در دست معرفی هستند. ماشک رقم مراغه با متوسط عملکرد علوفه خشک 2.5 تن در هکتار، جهت کشت پاییزه در اقلیم معتدل و گرم کشور معرفی ‌شده است. ارقام ماشک گل‌سفید و لامعی از گونه پانونیکا و گلشن از گونه ویلوزا مناسب کشت پاییزه در دیمزارهای سردسیر و معتدل با متوسط عملکرد علوفه خشک در حدود 3 تن در هکتار هستند و رقم طلوع از ماشک ساتیوا با متوسط عملکرد علوفه خشک 3 تن در هکتار برای مناطق گرمسیر معرفی شده است. با وجود برتری ماشک‌ها در تحمل سرما و کشت پاییزه در دیم‌زارهای سردسیر، معلوم شده است که تحمل خشکی در خلر بیشتر از ماشک است و ارقام امیدبخش از خلر برای شرایط دیم در دست معرفی هستند. علاوه بر شناسایی ارقام مناسب علوفه دیم در جهت افزایش کمیت تولید، سیستم‌های کشت مخلوط لگوم-غلات و لگوم-لگوم نیز در شرایط دیم شناسایی شده است که متوسط تولید علوفه خشک بیش از 6 تن در هکتار با استفاده از ماشک مراغه با جو و حداقل افزایش 20% علوفه خشک در مخلوط ماشک گل سفید با مراغه حاصل شده است. در خصوص یونجه یکساله، علیرغم شناسایی منابع متحمل به سرما در برخی گونه‌ها نظیر ریجیدولا، عملکرد قابل توجهی از توده‌های بومی یونجه یکساله در شرایط دیم سرد و معتدل بدست نیامده است.