محمود شیخ
استادیار گروه ادیان و عرفان، دانشگاه تهران
[ 1 ] - گونه شناسی تفاسیر عرفانی در موضوع حروف مقطعه قرآن
موضوع این مقاله طبقه‌بندی نظرات مندرج در تفاسیر عرفانی درباره ماهیت حروف مقطعه و انواع معنایابی از این حروف است. در این مقاله آرای ده مفسر عارف و صوفی [سهل تستری، سلمی، قشیری، میبدی، روزبهان بقلی، عبدالرزاق کاشانی، ملاصدرا، اسماعیل حقی، صفی‌علی‌شاه، و گنابادی] از قرون مختلف، درباره حروف مقطعه قرآن بررسی و یافته‌ها در دو سطح طبقه‌بندی شده است. در سطح نخست انواع یافته‌های آنان درباره ماهیت حروف م...
[ 2 ] - آیا طریقة اخلاقیون نجف طریقه‌ای عرفانی است؟
در این مقاله کوشش شده که به این پرسش که آیا می‌‌توان طریقة اخلاقیون را مدرسه‌‌ای معنوی و تربیتی دانست، از سه منظر پاسخ داده شود؛ ابتدا با تکیه‌بر تعریف کلاسیک عرفان، سپس با بیان مشکلات تعریف کلاسیک برای چنین قضاوتی، با ارائة تعریفی از عرفان بر مبنای مفهوم سنت و تحلیل آن به دو مفهوم فرهنگ و ادبیات و تحلیل مفهوم فرهنگ به دانش‌ها و نگرش و رفتارها، و نهایتاً با تکیه‌بر نگاه عمومی به مسئلة عارف و عرف...
[ 3 ] - بررسی تعارض یا عدم تعارض آموزۀ خلوت در تصوف با حضور اجتماعی در شریعت اسلامی
از آیات، روایات و احکام اسلامی برمیآید که قرآن، پیامبر و صحابه توجه بسیاری به حضور اجتماعی فرد مسلمان داشتهاند و انزوای راهبانه را امری ناپسند میدانستهاند و به همین علت عالمان و فقیهان منتقد تصوف نسبت به این جریان بدبیناند و وجود رفتارهای انزواطلبانۀ پیروان بعضی از طرق و سلاسل، منتقدان تصوف آنان را بر آن داشته که عرفان و معنویت را در تضاد با حساسیتهای اجتماعی بدانند و غفلت عرفا از محیط ز...
نویسندگان همکار