سید مهدی سجادی

[ 1 ] - عینیت در علوم تربیتی از منظر روش بازسازی عقلانی

غلبه رویکردهای تفسیری بررویکردهای تبیینی در علوم تربیتی در دهه‌های اخیر سبب شده است که عده‌ای از صاحب‌نظران،دستیابی به عینیت در پژوهش تربیتی را ناممکن تلقی نمایند. هدف این پژوهش بررسیامکان دستیابی به عینیت در پژوهش‌هایتربیتی است و ضمن بررسی دیدگاه‌های اثبات‌گرا، پسااثبات‌گرا و بازسازی‌گرا، به این مسئله از منظر روش بازسازی عقلانی هابرماس پاسخمی‌دهد. روش تحقیق حاضر، استنتاجی و مقایسه‌ای است. یافت...

[ 2 ] - تأملی بر سیر تحول در مفهوم وجایگاه عقل در دوره‌ی یونان باستان و قرون وسطی و دلالت‌های آن برای تعلیم و تربیت

این مقاله سعی بر آن دارد تا به سیر تحول مفهوم و جایگاه عقل در یونان باستان و قرون وسطی پرداخته و تغییرات و تفاوت‌های به وجود آمده در مفهوم عقل به عنوان اساسی‌ترین عنصر شناخت بشری را مورد بررسی قرار داده سپس به ارزیابی دلالت‌های تربیتی ناشی از این تغییرات و تحولات بپردازد. با توجه به گستردگی مباحث تاریخی عموماً و بحث تغییرات در مفهوم و جایگاه عقل خصوصاً، انتخاب یک متفکر از هر دوره (افلاطون از دوره...

[ 3 ] - چرخش دیجیتال و دلالت‌های آن برای رشد حرفه‌ای معلمان: تشکیل اجتماعات یادگیری بین معلمان

در حال حاضر تکنولوژی دیجیتال، با تسهیل ارتباطات و تعاملات، به معلمان کمک کرده است تا از انزوای حرفه‌ای خلاصی یابند. در دنیای دانش­محور کنونی، معلمان به عنوان یادگیرندگان، در جستجوی منابع فهم و دانش به منظور اثربخش‌تر نمودن تدریس خود و در نتیجه بهبود یادگیری دانش‌آموزان، در اجتماعات یادگیری حرفه‌ای، حضور می‌یابند. در حقیقت، اجتماعات یادگیری حرفه‌ای، به منزله­ی بستری برای رشد و بالندگی حرفه‌ای مع...

[ 4 ] - تبیین و تحلیل ماهیت و کارکرد میان رشته‌ای فلسفه تعلیم و تربیت

از مباحث مطرح در نظام‌های آموزشی، استفاده از «رویکرد میان رشته‌ای» است. مطالعات میان رشته‌ای خواهان تلفیق، ترکیب و تعامل میان دانش و مهارت‌ها در رشته‌های مختلف مرتبط است که به منظور افزایش درک و فهم ابعاد مختلف موضوعات مورد مطالعه، رشد توانایی تحلیل صحیح امور، توسعه تفکر انتقادی و قدرت خلاقیت و ...، استفاده از آن متداول شده است. از طرفی؛ فلسفه تعلیم و تربیت به منزله‌ی یکی از حوزه‌های معرفت بشری...

[ 5 ] - نظریه‌ی «حیّ متأله» در سنجه‌ی آموزه‌های قرآن و عترت

از دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی، تعریف انسان عبارت است از: حیّ متأله. این مقاله درصدد است با روش تحلیل منطقی، نظریه‌ی «حیّ متألّه» در تعریف انسان را موردبررسی و نقد قرار داده و نظریه‌ای ارائه نماید که سازگاری بیشتری با آیات و روایات دارد. از جهت روشی، اولاً روش قرآن در معرفی مهم‌ترین ویژگی‌های ذاتی انسان، با مسیر پیموده‌شده در این نظریه یکسان نیست و ثانیاً حتی در حد استشهاد بر این نظریه، مراجعه‌ای به ...

[ 6 ] - تبیین تبارشناختی اندیشه مرجعیت‌زدایی اخلاقی و مؤلّفه‌های آن از منظر پساساختارگرایی با نگاهی انتقادی

یافتن منشاء و ریشه یک تفکّر مستلزم واکاوی در نظرات گذشتگان و رویکردهای سلف است. تردید و انکار رویکرد پساساختارگرایی نسبت به صحت، اعتبار و فراگیری اصول اخلاقی و نفی مرجعیت آن‌ها نیز حاصل فرایندی تدریجی‌ درگذر زمان است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تبیینی- تبارشناختی ریشه‌های مرجعیت‌زدایی پساساختارگرا از اخلاق را در رویکردها و نهضت‌های فکری ماقبل آن جستجو کرده است؛ و از این رهگذر دریافته اس...

[ 7 ] - تبیین و تحلیل دلالت‌‌های تربیتی دیدگاه معرفت‌شناختی ژیل دلوز و نقد دلالت‌‌های آن برای تعلیم و تربیت

از قدرتمندترین جریان‌های فکری و نظری مطرح در جهان امروز پساساختارگرایی است و عرصه تعلیم و تربیت یکی از عرصه‌هایی که تحت تأثیر این جریان قرار گرفته و ورود پساساختارگرایی به عرصه تعلیم و تربیت مسائل‌، پرسش‌ها و نگرش‌های جدیدی را ایجاد کرده است. پساساختارگرایی دلوز نیز با تأکید بر قلمرو‌زدایی و باز قلمرو‌سازی، تأکید بر شدن به جای بودن، نشانه‌شناسی‌، نفی بازنمایی‌گرایی، رد تصویر جزمی اندیشه‌، کوچ‌گ...

[ 8 ] - تبیین و تحلیل تعلیم و تربیت از منظر پساساختار گرایی

پساساختارگرایی به عنوان شاخه‌ای از پست مدرنیسم ویژگیهایی چون ساختار شکنی، نفی فرا روایتها، انکار حقایق مطلق، تمرکز زبان و فرهنگ، کثرت گرایی، تمرکز زدایی از عقل و عقلانیت ونفی بازنمایی را دارد. تبیین و تحلیل ویژگی‌های مذکور و بیان دلالتهای این نظریه برای عناصر و اجزای فرایند تعلیم و تربیت از جمله اهداف تدوین این مقاله است. با مطالعات انجام شده درباره نسبت ویژگی‌های پسا ساختار گرایی با تعلیم و تر...

[ 9 ] - فضای مجازی و نو مفهوم‌پردازی در مؤلفه‌های تربیت دینی:چالش و ضرورتی مغفول در نظریه‌پردازی‌های تربیتی

عده‌ای بر‌این باورند که اساسا «خلق ابزار، تابع نوع تفکر آدمی است». عده‌ایی نیز بر‌این باورند که «فکر، تابع ابزارهایی است که آدمی خلق می‌کند» و دسته سومی نیز هستند که معتقدند بین ابزاری که آدمی تولید می‌کند و تفکر او، نوعی هم‌گرایی و سازواری می‌توان به وجود آورد. اگر این پیش‌فرض که فناوری زایندۀ تفکر و دانش مختص به خود است (دیدگاه دسته دوم) را بپذیریم؛ بنابراین باید بپذیریم که نخست اینکه فناوری ...

[ 10 ] - آسیب شناسی تربیت دینی با نظر به مبانی معرفت شناسی دینی اندیشه های نوگرایانه نصرحامد ابوزید

هدف و زمینه: نوگرایان دینی، طیفی از روشنفکران اند که در پی تبیین فلسفی مولفه های مدرنیته و ربط و نسبت آن با اجزای سنت هستند. یکی از مسائل مطرح در این زمینه چالش های پیش روی تربیت دینی است. روش: ابتدا برخی پیش فرض های قابل نقد تربیت دینی که مرادف با شبه تربیت است، مورد بررسی و سپس با نظر به پیش فرض های مستتر در اندیشه نوگرایانه ابوزید با استفاده از قیاس عملی و الگوی فرانکنا استنتاج مربوطه صورت گ...

[ 11 ] - تبیین ملاحظات جنسی و جنسیتی در رویکرد فمنیسم اگزیستانسیالیست و نقد چالشهای ارزشی آن بر اساس آموزه های اسلامی

فمنیستهای اگزیستانسیالیست، به عنوان یکی از گرایشهای فمنیستی معاصردر مقام ترسیم جایگاه مطلوب برای زنان و بیان چگونگی وصول زنان به این جایگاه،نظام ارزشی موجود را به چالش کشیدند. به اعتقاد آنها، در زمینه ارزش شناسی،دخالت نظام مردسالار باعث شده، زنان به جایگاه حقیقی و واقعی خویش نرسند، درحالیکه در اخلاق با رویکرد فمنیستی اگزیستانسیالیستی زنان جایگاه ارزشی خویشرا مجدد به دست خواهند آورد. در نظام ارز...

[ 12 ] - تربیت اجتماعی زیبایی‌شناسانه، پارادایمی بدیل برای نظام‌ِ تربیت اجتماعی جزم‌گرا

جزم‌اندیشی و به‌تبع آن جزم‌گرایی به مخدوش شدن تعاملات انسانی و ایجاد تضادها و کشمکش‌های بین‌فردی در سطوح مختلف اجتماعی، از خانواده گرفته تا گروه‌ها و احزاب مختلف و در سطح کلان، حتی بین دو جامعه منجر می‌شود. در این مقاله پس از توصیف و تبیین مفهومِ جزم‌گرایی و زیبایی‌شناسی، به واکاوی مبانی مورد اعتقاد جزم‌اندیش‌ها و سپس به استنتاج اصول و روش‌های تربیت اجتماعی برخاسته از این نوع مبانی پرداخته شده ا...

[ 13 ] - رویکرد ریزوماتیک به معرفت و نقد چالش‌های آن برای تربیت اسلامی (از منظر ملاحظات معرفت‌شناختی رئالیسم انتقادی)

تربیت اسلامی در عصر حاضر با چالش‌های گوناگونی روبه‌رو است. بخشی از این چالش‌ها ناشی از مواجهه جهان‌بینیِ «خدامحور» با جهان‌بینیِ «دنیامحور» جهان غرب است. در این میان پست‌مدرنیسم به جهت آموزه‌های پیچیده خود، جهت‌گیری‌های ضد و نقیضی را در بین اندیشمندان مسلمان برانگیخته است؛ تا جایی که برخی آن را به منزلة فرصتی مغتنم برای تربیت دینی و چاره‌ای برای کاستی‌های آن تلقی کرده‌اند و برخی دیگر معتقدند تفکر...

[ 14 ] - پوپر و بازاندیشی در فرایند یادگیری

این مقاله با استفاده از روش تحلیلی و توصیفی، به تبیین رویکرد پوپر در تعلیم و تربیت و به‌ویژه، فرایند یادگیری می‌پردازد. بررسی آرای پوپر بیانگر آن است که اندیشه‌های وی طیف گسترده‌ای از موضوعاتی چون فلسفة علم، معرفت‌شناسی، فلسفة اولی، علوم، ریاضیات، هنر و... را دربر می‌گیرد. اعتقاد پوپر به عقل و التزام وی به عقلانیت و تکریم انسان و توجه به مسئلة سعادت و رضایت، همچنین دیدگاهش در معرفت‌شناسی، مبنی ...

[ 15 ] - تبیین مبانی فلسفی ‏هویت ایرانی-اسلامی و آسیب‏ شناسی آن در میان دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان

هویت هر ملت از مهم‏ترین عوامل شکل‏گیری جامعه می‏بلشد. تقویت هویت ایرانی– اسلامی در عـصر جهانی شدن‌، از مهم‌ترین راهکارهای مقابله با تهاجم فرهنگی نسبت به ایران اسلامی‌ است‌. معلم در فرایند شکل‏گیری هویت ایرانی-اسلامی جوانان کشور، نقش کلیدی دارد. کاملا آشکار است که معلمان برای تحقق این اهداف باید خود، شایسته و برخوردار از هویت ایرانی- اسلامی باشند. هدف پژوهش این است که پس از تبیین مبانی فلسفی هوی...

[ 16 ] - تبیین چالش‌های رویکرد پساساختارگرایی با شکل‌گیری هویت دینی در فرایند تعلیم و تربیت و نقد آن

[ 17 ] - دانشگاه در آئینه تاریخ یا جغرافیا؛‌ تحلیل انتقادی گفتمان سیاست‌گذاری در نظام آموزش عالی ایران

متولیان آموزش عالی و دانشگاهی قبل از ورود به جریان سیاست‌گذاری و تصمیم‌سازی، به‌دنبال اتخاذ مبنا و خاستگاهی برای سیاست‌گذاری‌های آموزشی و پژوهشی خود هستند که از قدرت توجیه‌کنندگی و مشروعیت و سندیت‌بخشی بالایی برخوردار باشد و به‌تبع آن سعی می‌نمایند تا نظام ارزیابی از عملکرد نظام آموزشی و به‌عبارتی دیگر ارزیابی از کمیت و کیفیت تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری خود را با عنایت به اقتضائات و ملاحظات خاستگا...

[ 18 ] - Transition from Reductionism in the Concept of “Education of Ethics” to Holism with an Emphasis on its Position in Classifying the Educational Purposes

Following the problem led by this question that what is the role of “the position of education of ethics in classifying educational purposes” on its efficiency and also following inefficiency concerns on the common educations of ethics and lack of guaranteeing realization of ethics in people’s behavior, the study is began with two presumptions: 1. Failure of the common programs about education ...

[ 19 ] - نمودشناسی تفسیری افق‌ها، تنگنا‌ها و راهکارهای برنامه معلم‌پژوهنده به مثابه اقدام‌پژوهی بر پژوهشگری معلمان

 هدف پژوهش حاضر، بررسی افق‌ها، تنگنا‌ها و راهکارهای برنامه معلم‌پژوهنده به مثابه اقدام‌پژوهی بر پژوهشگری معلماناست. برای درک تجربه زیسته معلمان پژوهنده از روش نمودشناسی تفسیری و جهت تجزیه‌وتحلیل اطلاعات گردآوری‌شده از روش تحلیل محتوا به روش کیفی استفاده شده است. نمونه‌های پژوهش شامل 20 نفر (10 مرد و 10 زن) از معلمان و دبیران شرکت‌کننده در برنامه معلم‌پژوهنده هستند و به‌گونه‌ای انتخاب شدند که هم...

[ 20 ] - مطالعه و تحلیل اصل تفاوت های فردی در تربیت از دیدگاه مفسران قرآن

هر انسانی نسخه ای منحصر به فرد است و در عالم وجود هیچ دو انسانی با ویژگی های کاملا یکسان یافت نمی شوند. اندیشمندان حوزه تربیت، تفاوت های فردی را با عنوان "اصل تفرد" بیان داشته اند و این اصل از جمله اصولی است که اکثرا به آن توجه داشته اند. در قرآن کریم آیاتی که به این موضوع اشاره داشته اند، گاهی جز مبانی تربیت و گاهی جز اصول تربیت است. این مقاله با روش توصیفی و تحلیل مفهوم، آیاتی را که به این مق...

[ 21 ] - چالش‌های اساسی تربیت دینی در فضای ریزوماتیک

ژیل دلوز (1995-1925) فیلسوف پست مدرن و پساساختارگرای فرانسوی استعاره ریزوم و فضای ریزوماتیک خود را از زیست شناسی الهام گرفته است. ریزوم به عنوان یک استعاره زیست شناختی نمادی برای رشد چندگانه و نامحدود از طریق اتصالات ممتد است. مفهومی که در مقابل درخت و رشد درختی است که بر خطی و متوالی بودن حرکت تأکید دارد. فضای ریزوماتیک با تأکید بر شدن، نمادیسم، فولدینگ، قلمروزدائی و بازقلمروسازی و تأکید بر اص...

[ 22 ] - تبیین فلسفی رویکرد سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به دانش و نقد دلالت‌های آن در تعلیم و تربیت

این پژوهش با هدف تبیین فلسفی رویکرد سندتحول‌بنیادین‌آموزش‌و‌پرورش به دانش و نقد دلالت‌های آن در تعلیم و تربیت انجام شد. انجام این پژوهش با توجه به اهمیت شناخت رویکرد سند به دانش و ابهاماتی که در سند نسبت به این مسئله وجود دارد، ضروری به نظر می‌رسید. پرسش اصلی این پژوهش: خروجی رویکرد دانش غالب در سند چیست و چه نقدی بر آن وارد است؟ این پژوهش از نوع بنیادی بود و از روش توصیف، تحلیل محتوا، تحلیل ان...