اسماعیل رحیمی نژاد
استادیار دانشگاه تبریز
[ 1 ] - تصمیم دادگاه: حق یا تکلیف؟*
چکیده قانونگذار ایران در قوانین و مقررات مختلف از جمله مقررات مربوط به تخفیف و تعلیق مجازات، آزادی مشروط، تعدد و تکرار جرم (مواد 22 و 25 و 38 و 48 قانون مجازات اسلامی مصوب 1370) و نظارت و کنترل بر مجرمان خطرناک و سابقه دار (ماده 48 مکرر قانون مجازات اسلامی مصوب 1387 و مواد 5 و6 قانون اقدامات تأمینی و تربیتی مصوب 1339) با استفاده از تعابیری مثل «دادگاه می‌تواند»، «حاکم می‌تواند» برای قضات محاکم...
[ 2 ] - بررسی مسئولیّت کیفری ناشی از اقدامات پیشگیرانه وضعی در فقه امامیه و حقوق ایران
پیشگیری وضعی مجموعه تدابیر و اقداماتی است که دولت و جامعه مدنی با استفاده از آن سعی میکند از طریق افزایش زحمات و خطرات ارتکاب جرم و کاهش فرصتها و موقعیتهای جرمزا و تقویت سیبلها و آماجهای جرم به جلوگیری از جرم بپردازد.با عنایت به امکان سوءاستفاده از این اقدامات و ابزارهای فنی و پیچیده توسط شهروندان و دولت و امکان اخلال در فرایند اعمال صحیح حاکمیّت، تعیین شرایط و ضوابط برای اعمال این نوع اق...
[ 3 ] - تعارض اصل استصحاب با قاعدة درأ در قانون مجازات اسلامی
قانونگذار ایران، در مواد 120 و 121 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، قاعدۀ «دَرأ» (الحدود تدرأ بالشبهات) را، که یکی از قواعد مهم فقه جزایی اسلام است، به رسمیت شناخته و به موجب آن هر نوع شبهه و یا تردید در وقوع جرم یا برخی از شرایط آن و یا هر یک از شرایط مسئولیت کیفری را موجب انتفاء مجرمیت، مسئولیت کیفری و مجازات دانسته است. با وجود این، در مواد دیگر این قانون بویژه مواد 307، 308، 311، 114 و 115 بر ...
[ 4 ] - واکاوی نظریه وجوب تعیینی قصاص در قتل عمد در مقایسه با نظریه تخییر
در مورد مجازات قتل عمدی و حدود اختیارات اولیای دمّ در اعمال آن، میان فقهای مذاهب مختلف اسلامی اختلاف نظر وجود دارد. نظر مشهور در فقه امامیه بر آن است که مجازات قتل عمدی اولاً و بالذات قصاص است و اخذ دیه از قاتل نیازمند تراضی بین ولی دمّ و قاتل می باشد.این نظریه که برخی آن را مقتضای مذهب امامیه دانسته و بر آن ادعای اجماع نموده‌اند، به نظریه «وجوب تعیینی قصاص» معروف است. در مقابل، برخی از فقها هم م...
[ 5 ] - «نظریّة خنثی‌سازی جرم و ارتباط آن با عدالت ترمیمی»
عدالت ترمیمی به عنوان رویکردی نوین در عرصة عدالت کیفری، در صدد جبران زیان های حاصل از جرم و ترمیم روابط از هم گسیخته است. آنچه در این میان مهم است، شناخت مبانی نظری این مفهوم است.در این پژوهش، نظریّة خنثی¬سازی جرم به عنوان یکی از مبانی نظری عدالت ترمیمی مورد بررسی قرار گرفته است تا ارتباط این دو مشخّص شود. مطابق این نظریّه، فرد بزهکار علی¬رغم آگاهی از زشتی و نادرستی عمل خویش، با به کارگیری پنج فن؛...
[ 6 ] - حقوق کیفری در سنجه جرم شناسی پست مدرن
جرمشناسی پست مدرن شاخهای از جرمشناسی انتقادی معاصر است که تحت تأثیر اندیشههای متفکران و فیلسوفان فرانسوی و آلمانی و جنبش پست مدرنیسم در دهه 1980 میلادی به وجود آمد. این جرمشناسی با الهام از آموزههای این اندیشمندان، قرائت جدیدی از حقوق کیفری ارائه داده و با تاکید بر ذهنیت، گفتمان و قدرت در علت شناسی جنایی، به رد علت شناسیهای علمی میپردازد. جرم شناسی فوق با تکیه بر عوامل ساختاری بزهکاری ی...
[ 7 ] - بررسی میزان بازتاب آموزههای بزه‌دیده‌شناسی علمی در سیاست جنایی تقنینی ایران
بزه‌دیده‌شناسی علمی، نخستین رویکرد در بزه‌دیده‌شناسی است که به مطالعه خصوصیات شخصیتی بزه‌دیدگان و نقش سببی و علیّ آنان در ارتکاب جرم میپردازد. براساس این رویکرد خصوصیات زیستی، روانی، اجتماعی و سایر اوضاع و احوال پیرامونی بزه‌دیده و رابطه‌اش با بزهکار نقش مهمی در فرایند گذار از اندیشه به عمل مجرمانه ایفاء میکند. بنابراین شناسایی این ویژگی‌ها و سایر اوضاع و احوال ماقبل جنایی و انواع رابطة بزه‌دی...
نویسندگان همکار