حسین غفاری
دانشیار گروه فلسفه دانشگاه تهران
[ 1 ] - داوری در داوری ملاصدرا میان عرفا و حکما در مسئله ذات حق
تبیین هستی شناسانه مرتبه حق از مسائل بنیادین مکاتب فکری دینی ازجمله عرفا و فلاسفه است. با پیدایش عرفان نظری عرفا در مقام تحویل شهود به معرفت حصولی برآمده و با پذیرش و تبیین اعتبارات وجود، ذات حق را، مرتبه لابشرط مقسمی معرفی کرده‌اند. حکما حق‌تعالی را وجود بشرط لا می‌دانند، و این مسئله از نقاط مورد اختلاف حکما و عرفا به شمار می‌آید. در این میان ملاصدرا و عده‌ای به‌تبع او سعی کرده‌اند با تفسیر وج...
[ 2 ] - استکمال نفسانی از طریق نظر و عمل، از منظر حکما و عرفای اسلامی
تأمل نظری و اندیشه ورزی از دیرباز نزد حکیمان همچون کمال ویژه نوع انسانی محسوبمی‌شد و به این جهت فیلسوفانی چون ارسطو و ابن‌سینا اندیشه ورزی را بالاترین فعالیت سعادت بخش برای آدمی می‌دانستند. در مقابل، اشراقیون و عارفان در جهان اسلامی، حکمت نظری را جز از جهت مقدّماتی و برای حصول مکارم و فضایل اخلاقی وقعی نمی‌نهادند و به اصطلاح حکمت عملی را تنها شاخصة لازم برای نیل به سعادت عملی می‌دانستند. بررسی...
[ 3 ] - تفسیر هگل از استعلایی نزد کانت
[ 5 ] - ماده از نظر دکارت
این مقاله بخشی است در باب ماهیت ماده(جوهر جسمانی)در فلسفه دکارت،دکارت دراصل فیلسوفی بوده است با دغدغه تاسیس یک علم.از این لحاظ وی کوشید تا در رقابت با فیزیک گالیله ای ،فیزیکی صرفا ریاضی عرضه کند که براصول پیشینی مبتنی باشد.به یک معنی،تمامی تلاش فلسفی دکارت را باید ذیل این آرمان او قرائت کرد .این مقاله ،هرچندبه این نکته به صورت همه جانبه نمی پردازد،اما می کوشید با توصیف دیدگاه دکارت درباب ماهیت ...
[ 6 ] - قانون گریزی و امکان روانشناسی علمی
این مقاله به تقریر و شرح و ارزیابی استدلال دانلد دیویدسن بر ضد امکان روان شناسی علمی اختصاص دارد.دیویدسن بنابه اصلی که آن را«قانون گریزی امور ذهنی»نامیده روان شناسی علمی را قانون گریز و لذاغیر ممکن می داند. درتوضیح مقدمات استدلال برخی از نظریات خاص دیویدسن،همچون نظریه او در باب نحوه ارتباط امور ذهنی با امورفیزیکی،نظریه تفسیررادیکال و ...که دراستدلال او نقش اساسی دارند،توضیح داده شده است.
[ 7 ] - شهود ایده‌ها بر اساس نظریه رؤیت افلاطون
چکیده نظریه مثل افلاطون، به عنوان محور فلسفه او مبتنی بر استدلالات و مباحثات نظری (در مقابل ابتناء بر الهام و شهود) ایده‌ها را موجودات حقیقی معقول و آحاد تبیین‌گر کثرت عالم معرفی می‌کند که هم شرط لازم تحقق معرفت و هم متعلق حقیقی آن محسوب می‌شوند. شهود، شناخت بی‌واسطه ایده‌هاست. با اینکه توصیف افلاطون از شهود ایده‌ها چندان واضح و مبسوط نیست، می‌توان مختصات آن را از قیاس با نظریه رؤیت او، ک...
[ 8 ] - تأملی در تبیین فیلسوفان اسلامی از تلازم بین ماده و صورت
از دیدگاه بیشتر فیلسوفان اسلامی جسم مرکب از صورت جسمیه و ماده اولی است که هر یک در وجود خود به دیگری نیازمند بوده و متلازم با یکدیگرند. اگر ماده موجود نباشد، صورت نمی‌تواند موجود شود؛ زیرا صورت حال در ماده بوده و در قوام و تشخص خود نیازمند به موضوع است. از طرفی اگر صورت موجود نباشد ماده موجود نخواهد شد؛ چون ماده بدون صورت دارای هیچگونه فعلیت یا تحصلی نیست. بر این اساس فیلسوفان اسلامی به تبع ابن...
[ 9 ] - زمینه‌های گذر به وجود به مثابه بنیان آگاهی در شلینگ
تفکرات و جهت گیری‌هایفلسفی شلینگ در طول دوران حیاتش دستخوش تغییر و دگرگونی بسیاری قرار گرفت؛ اما به یک معنی می‌توان اذعان داشت که همگی در چهارچوب یک طرح بنیادین قرار می‌گیرند، چرا که وجود یا این همانی مطلق در معرض تعاطی فکر واقع نمی‌گردد. شلینگ از اواسط دهه 1790 به تلاش‌های فیشته برای بازبینی فلسفه استعلایی کانت، که نقش اول را در ساخت جهان شناخت پذیر به فعالیت آگاهی داده بود، به همراه یک اشتغال...
[ 10 ] - مقایسۀ دیدگاه ابن‌سینا و ملاصدرا دربارۀ ادراکات جزئی
بحث‌های هستی‌شناختی علم و ادراک یکی از مسائل مهمی است که فلاسفه و دانشمندان دربارۀ آن اظهار نظر کرده‌اند. در بین فلاسفۀ اسلامی، ابن‌سینا و ملاصدرا به‌تفصیل به مسئلۀ علم و ادراک پرداخته‌اند. از نظر این دو حکیم، علم حصولی به حسی، خیالی، وهمی و عقلی تقسیم می‌شود. ابن‌سینا و ملاصدرا، ادراکات عقلی را مجرد از ماده می‌دانند اما در مورد مجرد یا مادی بودن ادراکات جزئی (حسی، خیالی و وهمی) اختلاف نظر دارن...
نویسندگان همکار