مهدی قوام صفری
دانشیار گروه فلسفه دانشکده ادبیات دانشگاه تهران
[ 1 ] - نوس: دانشِ علمی برهان ناپذیر و مَلَکه‌ی معرفتی ارسطو (بخش دوم)
موضوع اصلی این مقاله بررسی چیستی نوس است. در این مقاله برای آشکار شدن چیستی نوس نخست روشن میشود که هم دانش علمی دو گونه است: برهان پذیر و برهان ناپذیر، هم نوس در آثار ارسطو با دو وجه نظر و به دو معنای درهم‌تنیده آمده است. از یک منظر نوس دانش علمی برهان ناپذیر، و از منظر دیگر نوس هکسیس و ملکهی معرفتی نفس است که در چشم ارسطو از این حیث سه کارکرد ویژهی اصلی دارد: تحصیل اصولی که دانش علمی بر آن...
[ 2 ] - نوس:دانشِ علمی برهانناپذیر و مَلَکه‌ی معرفتی ارسطو
ارسطو در فصل پایانی کتاب دوم تحلیلات ثانوی (بعد از این ت. ث.) در باب آرخایِ دانش علمی (اپیستمه) دو پرسش میپرسد و سپس به هر دو پرسش پاسخ میدهد. نوس مفهوم محوری هر دو پاسخ اوست. اما از آنجا که سخن او در باب نوس به اندازهی کافی روشن نیست درک منظور او مستلزم روشنگری در باب چیستی نوس است. در هر دو پاسخ او، و البته در جاهای دیگر نیز، نوس هکسیس نفس معرفی میشود اما او در پاسخ دوم به گونهای سخن میگ...
[ 3 ] - جهانهای ممکن در اندیشه پلنتینگا و نسبت آن با مفهوم نفسالامر در فلسفه اسلامی
اگرچه به نظر می‌رسد مفاهیم ضرورت و امکان (مفاهیم وجهی) مفاهیم جدایی‌ناپذیر مابعدالطبیعه هستند، فلاسفه تجربه‌گرا به طور سنتی این مفاهیم را مورد نقد قرار داده‌اند. در قرن بیستم نیز چنین انتقاداتی توسط کوآین(Quine) در قالبی جدید صورت گرفته است. با وجود این، طرح مفهوم تکثر جهانهای ممکن در معناشناسی منطق موجهات، زمینه‌ساز این باور شد که می‌توان بر چالش تجربه‌گرایی غلبه کرد. در تبیین سرشت جهانهای ...
[ 4 ] - تحلیل اسطوره ای مخاطرات
انسان همواره در پی شناخت پدیده‌های مخاطره‌آمیز محیط اطراف زندگی بوده است. افراد و جوامع همواره به رابطة معنادار بین پدیده‌ها معتقد بودند و بیشتر از طریق احساس و تصورات ذهنی آنها را درک می‌کردند. درک تطور این شناخت یک ضرورت است. موضوعی که در این مقاله به آن پرداخته میشود، ارتباط و هماهنگی شناخت اسطوره‌ای با پدیده‌های مخاطره‌آمیز است. در این راستا به این پرسش پاسخ می‌دهیم که چرا مخاطرات اسطوره...
[ 5 ] - نظریه عقل ابن سینا با نظر به تفسیرِ او از نظریه نوس در فلسفه ارسطو
ارسطو نوس را در تحلیلات ثانوی به عنوان ملکه معرفتی و دانش علمی برهانناپذیر معرفی میکند. کارکرد این ملکه معرفتی دریافت اصلهای دانش و اموری است که همه دانشها بر آن استوارند. نوس در درباره نفس به عنوانِ ویژگی انسانی شناخته شده است؛ آن ویژگی در ما که نفس به واسطه آن می‌شناسد و حکم میکند. نوس از نظر ارسطو واجد تقسیمهایی است: عملی و نظری، منفعل و سازنده. نوس منفعل پیش از...
نویسندگان همکار