مهدی عاشوری
دانشجوی دکتری فلسفه علم، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
[ 1 ] - بازنمایی مدلهای آماری؛ دو رویکرد نگاشتی و استنباطی
بسیاری از پژوهشهای علمی به معرفی و کاربست مدلها به ویژه مدلهای آماری اختصاص یافته است. بنابر رویکرد دلالتشناسانه، مدلها چیزی را در مورد واقعیت «بازنمایی» میکنند. در اصطلاح، «مدل» یا «منبع بازنمایی» بازنماییکننده امری است که «هدف بازنمایی» نامیده میشود. بنابر رویکرد «استنباطی»، در رابطه بازنمایی علاوه بر «مدل» و «هدف» طرف سومی نیز مقوم رابطه است که وابسته به «عامل شناسا» میباشد. در این م...
[ 2 ] - واقع نمایی و ارزش معرفتی شناختهای ظنّی بر مبنای نظریه اعتباریات علامه طباطبایی
باور ظنّی و غیریقینی در فلسفۀ اسلامی در حکم جهل است و ادلۀ اعتبار «اطمینان» در علم اصول نیز تنها ارزش عملی آن را اثبات میکند. پرسش این است که آیا ادراکات غیریقینی ارزش معرفتی ندارند. در این مقاله با بازسازی نظریۀ اعتباریات و تقسیم «وجودهای ذهنی» به «وجود ذهنی حقیقی» و «وجود ذهنی اعتباری» نشان میدهیم که برخی از «معانی اعتباری» میتوانند از واقعیت حکایت کنند. درصورتی ادراک اعتباری واقعیت را بازن...
[ 3 ] - مقسم تصور و تصدیق از منظر معرفتشناسی نوصدرایی
تفکیک «تصور» و «تصدیق» از تمایزهای اصلی است که متقدمین در منطق و متأخرین در معرفتشناسی از آن بهره بردهاند، هر دو گروه مقسم این دو را «علم حصولی» می‌دانند، این تقسیم در «معرفتشناسی نوصدرایی» برای اقسام معرفت به کار رفته است، اما نمیتوان «تصدیق» را در اصطلاح معرفتشناسی بنا بر تعریف فلسفۀ اسلامی «علمحصولی» دانست. این تحقیق با مرور ادبیات فیلسوفان مسلمان به ویژه نوصدراییان، مدعی است که تفکیک ...
[ 4 ] - الگوی تحلیل معرفت‌شناختیِ مفاهیم؛ بررسی موردی در فلسفۀ اسلامی
هدف: در فلسفه و علوم، مفاهیم بسیاری مانند «وجود»، «جوهر»، «خدا»، «انسان»، «حرکت»، «اتم»، «عدد»، «خیر»، «زیبایی»، «حق»، «جامعه»، «طبقه»، «سود»، «عدالت»، «سازمان»، «راهبرد» و مانند آن استعمال میشود و تحلیل مفاهیم از مهمترین وظایف فلسفه‌های علوم است. اما این وظیفه در چارچوب سنت فلسفۀ اسلامی و به ویژه حکمت نوصدرایی چگونه است؟ هدف این مقاله ایضاح معنای تحلیل معرفت‌شناختی مفاهیم با استفاده از بررسی...
[ 5 ] - چرخش الگوی انسان‌شناختی در مطالعات اسلامی معاصر
شناخت انسان از نخستین دغدغههای متفکران بوده است. اندیشه‌وران مسلمان نیز تلاش بسیار برای ارائه نظریه و دیدگاهی جامع درباره انسان داشتهاند. این مقاله، مطالعه مرتبه دوم در باب الگوهای اندیشه‌وران مسلمان در شناخت انسان است که الگوی صدرایی و نوصدرایی را با یک‌دیگر مقایسه میکند. غرض این مقاله، داوری درباره محتوای این الگوها نیست، بلکه مبادی چرخش ساختاری نوصدراییان را در مطالعات اسلامی معاصر بررس...
[ 6 ] - هدف‌گذاری رئالیستیِ تحقیقات اجتماعی با ملاحظه ارزش‌های اسلامی و زمینه‌های اجتماعی
از بایسته‌های دفاع از «ایده علوم اجتماعی اسلامی» ارائه الگو و مدل برای تحقیقات اجتماعی است. اما این امر همراه با دشواری‌هایی است؛ از یک‌سو با وجود سابقه بحث از علم دینی در میان متفکران اسلامی و مسیحی، برخی از راهکارها و رویکرد‌های دفاع از ایده علوم انسانیِ اسلامی، نسبی‌گرایانه است و از سوی دیگر هدف‌گذاری واقع‌گرایانه در تحقیقات اجتماعی از بایسته‌های الگوپردازی در علوم اجتماعی اسلامی است. اهداف ت...
[ 7 ] - کاربردپذیری استنباط آماری از دیدگاه بازنمایی مدلهای علمی
این مقاله با مفروض گرفتن نظریه‌ای ساختاری و نگاشتی در باب چیستی بازنمایی، فرضیه «توضیح کاربردپذیری براساس مفهوم بازنمایی» را در مورد «کاربردپذیری استنباط آماری در مدلهای علمی» بررسی میکند. براساس دیدگاه نگاشتی، وجود رابطه‌ای متعین میان مدل و سیستم هدف، شرط کافی برای بازنمایی هدف توسط مدل است و این بازنمایی چرایی کاربردپذیری استنباط آماری، در مدلسازی را نیز توضیح میدهد. تحلیل کارکردی «برآورد...
[ 8 ] - پیشرفت علمی، مقایسه‌پذیری پارادایم‌ها و معضله سنجشناپذیری نظام‌های طبقه‌بندی
بررسی فلسفی «پیشرفت نظریههای علمی» از مهمترین مسائل فلسفۀ علم است. مفروض آن امکان مقایسۀ میان نظریهها بر اساس معیارهای فرانظریهای است. اما ایده «سنجشناپذیری» مدعی است که در هنگام تغییرات انقلابی علوم، انتقال میان امورِ سنجشناپذیر صورت میگیرد؛ اموری چون واژگان علمی، معیارهای ارزیابی نظریهها، جهان دانشمندان و چکیده آنها یعنی پارادایم‌ها. کوهن در مقالۀ «سنجشپذیری، قیاس‌پذیری و امکان ارتباط...
[ 9 ] - مشکلات و کاستیهای اثربخشی فعالیتهای فرهنگی در دانشگاه
داده‌های این تحقیق با مصاحبه‌های نیمه¬ساختاریافته با بیست و یک نفر از استادان حوزوی و دانشگاهی و برگزاری چهار جلسه توفان فکری با حضور هفت نفر از فعالان دانشجویی گردآوری شد و با استفاده از تجزیه و تحلیل مضمون (تِم) عواملی که در کاهش اثربخشی فعالیتهای فرهنگی در دانشگاه مؤثر بود شناسایی شد؛ این عوامل با توجه به اشتراکاتی که داشت به سه دسته (تم اصلی) "ضعف در هدف"، "ضعف در شناخت فرهنگ" و "ضعف در برنا...
نویسندگان همکار