اکبر صیادکوه
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
[ 1 ] - کارکرد جمله های مرکب در بوستان سعدی
افصح‌المتکلمین، سعدی شیرازی، از بزرگ‌ترین ارکان ادب پارسی است. بخشی از صیت و شهرت سعدی در گرو سعدینامه یا همان بوستان است که از مثنویهای اخلاقی برجسته و باارزش حوزۀ زبان و ادب پارسی است. این کتاب بیمانند،زبان سخته و پیراستهای دارد که نظر هر مخاطبی را به خود جلب میکند. این میزان از شایستگی در گرو ِشگردهای هنری و زبانی فراوانی است که شیخ اجل بهکار بسته است. از ویژگیهای دستوری آن، استفادۀ گس...
[ 2 ] - بررسی و تحلیل ساختمان جمله در بوستان سعدی
افصح المتکلمین، سعدی شیرازی، از بزرگ‌ترین ارکان ادب پارسی است. نقادان ِسخن از قدیم شیوه هنری وی را سهلِ ممتنع نامیده‌اند. عنوانی متناقض‌نما که نه تنها نکته‌ای بر خواننده نمی‌گشاید بلکه او را در ابهامی بیشتر فرو می‌بَرد. از آن جا که برای پی بردن به راز و رمز زبان شگفتانگیز وی راهی جز بررسی علمی و موشکافانه آثار وی نیست، به همین سبب بر آن شدیم تا ساختمان جمله‌های بوستان را به شکلی کاملاً علمی و آ...
[ 3 ] - طومارهای نقالی و ضرورت فهرست‌بندی بن‌مایه‌های آنها؛با نگاهی به بن‌مایه‌های داستان فریدون در طومار نقالی مشکین‌نامه
طومارهای نقالی بخش مهمی از اسناد مکتوب روایت‌های عامیانه‌ی حماسیِ این سرزمین را دربرمی‌گیرند، بخشی که گاه امکان روشن شدن پاره‌هایی مبهم از سنت حماسی ایران را فراهم می‌سازد. حجم عظیم این روایت‌ها، بررسی ورق به ورق آنها را تا حدودی دشوار ساخته است. یکی از شیوه‌هایی که می‌تواند به مطالعه‌ی روشمند این روایت‌ها کمک کند، فهرست کردن بن‌مایه‌های آن‌هاست. به یاری این فهرست، متون روایی به عناصر سازنده‌شا...
[ 4 ] - کارکرد پسوندهای « َـ ک » و « ـ وک » در منطقۀ مهارلوی شیراز
زبان فارسی از گونه ی زبانهای ترکیبی به شمار می آید . در این دسته از زبان ها ، تکواژهای اشتقاقی نقش فراوانی در واژه سازی بر عهده دارند . در این مقاله از دو پسوند« ـَ ک » و « ـ وک » سخن به میان آمده که در منطقۀ مهارلوی شیراز رواج فراوان دارد؛ در حالی که در کتاب های دستوری کمتر نشانی از این کارکردها می یابیم. در این مقاله برآنیم که این دو پسوند را مورد بررسی قرار داده مقوله ی دستوری تعدادی از واژه ...
[ 5 ] - افعال کم کاربرد در گویش لایزنگانی
لایزنگان یکی از روستاهای استان فارس است که در 54 کیلومتری شرق داراب قراردارد. زبان مردم این روستا را گویش لری میدانند. به علل مختلف از جمله دوری از مرکز و قرار نگرفتن درمسیر راههای پررفت و آمد بزرگ، زبان مردم این منطقه کمتر در معرض تحول قرار گرفتهاست. تحقیق دربارۀ چند و چون زبان مردمان این منطقه از حوصلۀ یک مقاله بلکه از یک کتاب نیزفراتر است؛ به همین سبب این مقاله تنها به فعلهای ساده وپی...
[ 6 ] - کارکردهای بلاغی- هنری ضمایر اشارة «این» و «آن» در شعر حافظ
به اعتقاد بسیاری از ادب پژوهان، حافظ در به کار گیری زبان دقّت و دغدغه فراوانی داشت و پیوسته در پی جرح و تعدیل واژگان و نشاندن مناسب‌‌ترین عناصری بود که با بافت سخن وی سازگاری و همگامی بیشتری داشته باشد. در این پژوهش، تمرکز بر روی کارکردهای هنری و ظریف ضمایر یا اسم‌های اشاره‌ی فارسی؛ یعنی دو واژه‌ی «این» و «آن» در شعر حافظ است. وی همچنان که در دیگر حوزه‌های زبان، توانمندی شگفت انگیزی در استفاد...
[ 7 ] - عنصر شخصیت در حکایت‌های حدیقه سنایی
حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه از برجسته‌ترین و تأثیرگذارترین مثنویهای عرفانی- تعلیمی ادب پارسی و مهمترین اثر ابوالمجد مجدود بن آدم سنایی غزنوی (6 هـ. ق) است. سنایی پس از یک دیباچه دراز آهنگ منثور، مطالب و موضوع‌های این منظومه را، که تعداد آنها در بیشتر نسخه‌ها به 10000 بیت می‌رسد، در ده باب گنجانده است و برای بیان روشن‌تر و استوار‌تر مقاصد خود، که اغلب، مسائل غامض و بلند عرفانی هستند، از نوع ...
[ 8 ] - پیوند «زلف» و «دل» و کارکردهای هنری آن در دیوان حافظ
در میان آفرینندگان آثار ادبی، خواجه شمسالدین محمد حافظ شیرازی، جایگاه ویژه‌ای دارد. این تمایز و برجستگی در گرو عوامل متعددی است از جمله این‌که حافظ در پدیدآوردن آثارش، شگردهای هنری فراوانی را به‌کاربسته که بسیاری از آنها به رفتار و کارکرد وی با زبان و شیوهی واژهگزینی و واژهچینی او بر روی زنجیرهی سخن مربوط است. حافظپژوهان بسیاری تمام تلاش خود را به کار بستهاند تا خود را در جهان ذهن و زبا...
[ 9 ] - گردآوری و بررسی واژگان و اصطلاحات کم‌کاربرد دامداری در گویش لری دهستان دشت‌روم
«دشت روم» یکی از دهستانهای شهرستان یاسوج در استان کهگیلویه و بویراحمد است. گونۀ زبانی این دهستان-گویش لری- به دلایل متعدد، از جمله ارتباط اندک مردم آن با گویشوران فارسی معیار، تا حدودی دستنخورده باقی مانده است. این منطقه به دلیل آب و هوای مناسب، در گذشته محل ییلاق عشایر دامدار بوده است، به همین سبب کاربرد واژه ها و اصطلاحات دامداری در این منطقه بسامد بالایی دارد. ولی در پی اجرای برنامۀ اس...
[ 10 ] - مقایسه‌ی صورت و معنا در غرلیات خواجوی کرمانی و جلال‌الدین عضد
غزل یکی از مهمترین قالب‌های شعر فارسی است که شاعران در سرودن این قالب گاه از یکدیگر تأثیر و تأثر می‌پذیرند و این مسأله یعنی تأثیرگذاری گذشتگان در آیندگان یا شاعران معاصر از یکدیگر، امری بدیهی و مسلم است. خواجوی کرمانی و جلال الدین عضد یزدی هر دو از شاعران بزرگ قرن هشتم هستد که کمتر به این دو و اشعارشان توجه شده، یکی از دلایل عمده‌ی این کم توجهی، ظرف زمانی‌ای است که این دو، در آن پرورش یافته‌اند...
[ 11 ] - تحلیل روایی داستان کوتاه «داش‌آکل» بر اساس نظام‌های گفتمانی کنشی و شوشی گرمس
این مقاله به تحلیل روایی داستان کوتاه «داش‌آکل» نوشتۀ صادق هدایت بر اساس نظام‌های گفتمانی کنشی و شوشی گرمس اختصاص دارد. هدف اصلی این مقاله یافتن سازه‌های داستانی مورد نظر گرمس برای مقایسه‌ی نظام‌های گفتمانی کنشی و شوشی با تکیه بر چگونگی گره‌خوردگی و تأثیرگذاری متقابل آنها و بررسی دلایل شکست در عبور از نظام گفتمانی کنشی به نظام گفتمانی شوشی یا همان چرخۀ گفتمانی در این داستان است. در تحلیل روای...
نویسندگان همکار