مهین پناهی

دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه الزهرا(س) تهران، ایران

[ 1 ] - بازتاب فرامتن تاریخی در سوگ‌ سروده‌های دفاع مقدس (از 1359 تا پایان 1363 هـ. ش)

شعر دفاع مقدس، یکی از جریان‏های ادبی معاصر است که حول محور پدیده جنگ عراق علیه ایران، شکل گرفته است. به واقع، جنگ به منزله فرامتنی تاریخی و زمان‏مند با زمینه‏های بروز، سیر تاریخی و پیامدهای مشخص، می‏تواند فی‏نفسه عاملی برای ایجاد جریانی ادبی باشد. شعر دفاع مقدس به دو دوره تاریخی -ادبی (59ـ63 و 64ـ67) قابل تقسیم است که هر یک دارای ویژگی‏های متمایزی است. گونه سوگ‏سرایی (رثا) یکی از جریان‏های عمده...

[ 2 ] - تحلیل زیبانگــری بیدل دهلوی (با رویکرد‌روانشناختی)

عارفان از تجربه‌های روحی‌ای سخن گفته‌اند که موجب تغییر نگرش آنها شده است. سؤال بنیادین این پژوهش این است که تجربه روحی عشق در غزلیات عرفانی "بیدل دهلوی" چه جایگاهی دارد؟ و از تحلیل روانشناختی آن، چه نتیجه‌ای به دست می‌‌آید؟ از بررسی غزلیات "بیدل" نفوذ عشق به منزله پیام شعری او رخ می‌‌نماید. این نفوذ در حد یک تعریف از عشق نیست، بلکه تجربه روحی شخصی، با پیامدهای مبارک است. شیوه کنش روانی عشق موجب...

[ 3 ] - خطبه قدس (عرفان امیر خسرو دهلوی در مطلع الانوار)

در این پژوهش چگونگی «عرفان در مطلع الانوار امیر خسرو دهلوی» بررسی شد و به این سؤالات پاسخ داده شد: -   حضور الفاظ و اصطلاحات صوفیانه در مطلع الانوار چگونه است؟ -   مقامات و احوال در آن چگونه مطرح شده و به چه معنی به کار رفته است؟    در این پژوهش ابتدا عناصر عرفانی مطلع الانوار جستجو وپس از طبقه بندی آن ها به مقامات و احوال و تفکیک کاربرد حقیقی و مجازی آن ها؛ با سایر اصطلاحات کتاب های عرفانی،...

[ 5 ] - آموزة اخلاقی وفای به عهد در متون عرفانی

گرچه وفا جزء مقامات اصلی به شمار نیامده امّا می‌توان آن را از مقامات فرعی و ملکة اخلاقی والا و از آموزه‌های مهم عارفان محسوب کرد. در کتابهای تعلیمی عارفان از وفای به عهد خداوند متعال، وفای به عهد خلق و وفای به عهد خود سخن رفته است. وفای به عهد از اصول و شرایط مقام شیخی و مریدی، آداب حج، آداب سماع، علامت دوستی و علامت فتوّت عارفان و صوفیه است؛ همچنین بیشتر عارفان، مقصود از صدق را وفای به عهد دانست...

[ 6 ] - جوانمردی، مترادف ها و مؤلفه های آن در متون عرفانی

در متون عرفانی، جوانمردی و فتوّت مترادف با عارف و صوفی به کار رفته است و جوانمردی را ویژگی انسان عارف وانسان آینه گون دانسته اند که اسما و صفات الهی را نشان می دهد. این پژوهش درصدد یافتن سابقة این تفکر و برداشت و نیز یافتن معانی مؤلفه های جوانمردی در متون عرفانی است. از بررسی متون عرفانی به شیوة کتابخانه ای این نتیجه به دست آمد چنانکه اصول اعتقادی و بیشتر فروع رفتاری صوفیه، برگرفته از تعلیمات د...

[ 7 ] - بررسی و مقایسة شیوة آموزش تفکر نزد فرید‌الدین عطار و متیو لیپمن

این پژوهش درصدد پاسخ به این پرسش است که، «آموزش تفکر» و شیوة آموزش دوسویه در میان بزرگان فرهنگ‌ساز ایرانی مغفول بوده است یا نظایری دارد؟ با بررسی‌‌‌ شیوة‌‌‌ گفت‌و‌گوی دوسویة‌‌‌ فریدالدین عطار در منطق‌‌الطیر و مقایسة آن با مؤلفه‌‌های «آموزش تفکر» متیو لیپمن، مشاهده شد که شیوة‌‌‌ آموزشی عطار در قرن هفتم به شیوة‌‌‌ آموزشی متیو لیپمن در قرن حاضر بسیار نزدیک است. این مقایسه با تسامح از تعریف کودک در...

[ 8 ] - آموزة اخلاقی وفای به عهد در متون عرفانی

گرچه وفا جزء مقامات اصلی به شمار نیامده امّا می‌توان آن را از مقامات فرعی و ملکة اخلاقی والا و از آموزه‌های مهم عارفان محسوب کرد. در کتابهای تعلیمی عارفان از وفای به عهد خداوند متعال، وفای به عهد خلق و وفای به عهد خود سخن رفته است. وفای به عهد از اصول و شرایط مقام شیخی و مریدی، آداب حج، آداب سماع، علامت دوستی و علامت فتوّت عارفان و صوفیه است؛ همچنین بیشتر عارفان، مقصود از صدق را وفای به عهد دانست...

[ 9 ] - جوانمردی، مترادف ها و مؤلفه های آن در متون عرفانی

در متون عرفانی، جوانمردی و فتوّت مترادف با عارف و صوفی به کار رفته است و جوانمردی را ویژگی انسان عارف وانسان آینه گون دانسته اند که اسما و صفات الهی را نشان می دهد. این پژوهش درصدد یافتن سابقة این تفکر و برداشت و نیز یافتن معانی مؤلفه های جوانمردی در متون عرفانی است. از بررسی متون عرفانی به شیوة کتابخانه ای این نتیجه به دست آمد چنانکه اصول اعتقادی و بیشتر فروع رفتاری صوفیه، برگرفته از تعلیمات د...