فرهاد رجبی
دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه گیلان
[ 1 ] - نقدی بر کتاب الأدب المقارن (دراسات نظریّة وتطبیقیّة) تألیف خلیل پروینی
چکیده ادبیّات تطبیقی در سالهای اخیر، بسیار مورد توجّه محافل علمی و دانشگاهی ایران بوده است. این رویکرد، به ویژه در پژوهشهای حوزة فارسی - عربی از اهتمام بیشتری برخوردار است؛ نشر مجلّهها، برگزاری همایشها و نگارش کتابهای گوناگون که در این زمینه حاصل شده است، مؤیّد این نکته است. البتّه، همة این تلاشها نیازمند نقد و بررسی است تا علاوه بر کمیّتگرایی به کیفیّت دستاوردها نیز توجّه شود. نوشتة حاضر، با ه...
[ 2 ] - تحلیل «السندباد فی رحلته الثامنة» بر اساس الگوی سفر قهرمان کمپبل
کهن الگوی سفر، همواره، بنمایهای سمبلیک داشته، به عنوان نمودی از سرنوشت انسان تلقی میشود. اسطوره شناس آمریکایی «جوزف کمپبل» با بررسی نمونههای فراوانی از سفرهای اسطورهای، موفق به طرح الگویی گشت که تا امروز، خط سیر قهرمانان اسطورهای بر مبنای آن قابل واکاوی است. در دیدگاه وی، سفر قهرمان همان ماجرای زندگی بشر است که در قالبی نمادین عرضه میگردد. شاعر لبنانی، «خلیل حاوی» در قصیدة «السندباد ...
[ 3 ] - خوانش نمایشنامه «الأمیرة تنتظر» و «مسافر لیل» بر مبنای طرح سپهر نشانه ای یوری لوتمان
برقراری هر نوع کنش ارتباطی در نظامهای اجتماعی، نیازمند نقش راهبری واحد نشانگی است. این عنصر به عنوان کوچکترین سازوکار کارکردی، توجه بسیاری از اندیشمندان را به خود معطوف داشته است. مهم ترین وجوه آن، رویکرد نشانه شناختی «یوری لوتمان» است که به عنوان حلقۀ اتصال جامعه شناسی و ادبیات، نیروی خیال را در خدمت جامعه درمیآورد و به عنوان محل تلاقی زبان و فرهنگ «سپهر نشانهای» نام میگیرد. از جمله شاخص...
[ 4 ] - «تحلیل شعر البحار و الدرویش خلیل حاوی برمبنای فلسفهی سارتر»
«تحلیل شعر البحار و الدرویش خلیل حاوی برمبنای فلسفهی سارتر» چکیده: از ویژگیهای اساسی شعر معاصر عربی، ارتباط گسترده آن با آگاهیهای بشری است؛ چنان که امروزه تبدیل به آئینهای تمام قد برای بسیاری از یافتههای جدید به ویژه در عرصهی علوم انسانی شده است. در این میان، نگرشهای فلسفی سارتر، به عنوان یافتهای نو به انسان و هستی، از همان آغاز، تأثیر شگرفی در دستاوردهای ادبی از خود برجا...
[ 5 ] - تحلیل نمادهای مبارزه در شعر مظفّر النوّاب
شاعر سیاسی و متعهّد عراقی، «مظفّر النوّاب» از جمله شاعرانی است که ویژگی فنّی و تعهّد اجتماعی را در شعر خویش در امتداد یکدیگر میبیند. او بر آن است تا با استفاده از ظرفیتهای موجود در شعر، علیه موانع و گسستهای جوامع عربی به پا خیزد؛ به همین سبب، سنگ بنای ساختار فکریاش را بر استراتژی تمرد و سرکشی در مقابل نگرش تسامح‌آمیز سران عرب و ناکارآمدیشان گذاشته از مقوله های بنیادینی چون اسلوب شعری، تحت تأثیر...
[ 6 ] - تحلیل رمان «رمل المایة» از واسینی الأعرج بنابر رویکرد دریافت
رمان معاصر عربی بسیاری از سوژه‌های خود را وام‌دار داستان‌های فولکلور، افسانه‌ها، اساطیر و رویدادهای تاریخی است. داستان‌های هزار و یک شب، به عنوان یکی از این عناصر، نقش برجسته‌ای در این میان دارد و رمان‌های زیادی در اثر اقتباس، تقلید و یا الهام از آن‌ها پدید آمده‌است که رمان مشهور رمل المایة از واسینی الأعرج از جملة آن‌هاست. پژوهش حاضر در تلاش است در پرتو رویکرد «دریافت»، به برر...
[ 7 ] - تحدّی التسویق فی تعلیم اللغة العربیة بالجامعات الإیرانیة
إنّ تعلیم اللغة العربیة فی إیران، وبالرغم من تجربته الطویلة، لم یحظ بفرص توظیف الکفاءات کما یجب، ولم یتمکّن من إعطاء فرص عمل إلى عدد کبیر من متخرّجی هذا الفرع. ولقد تحوّلت هذه المسألة إلى مشکلة أساسیة لدى الطلاّب الإیرانیین الدارسین فی فرع اللغة العربیة وآدابها. فلربّما یعتبر موضوع التسویق بمثابة فرصة مناسبة للخروج عن هذه المشکلة. إذن یرمی هذا المقال إلى تقدیم حلول للأزمة هذه؛ حیث یرى أنّ على المعنیین...
[ 8 ] - المعرفة المثالیة فی شعر أمل دنقل و اسماعیل شاهرودی علی أساس نظریة البنیویة التکوینیة للوسیان غولدمان
سوسیولوجیة الأدب کفرعٍ من العلوم الإجتماعیة ترید أن تبحث عن الجوهر الإجتماعی فی الأعمال الأدبیة. یربط لوسیان غولدمان فی نظریته البنیویة التکوینیة بناء الأعمال الأدبیة إلی التقنیة الاجتماعیة فی لحظة تاریخیة محددة. إنه یدعی أنَّ الأدب هو إنعکاسٌ عن للمعرفة المثالیةأو هو القسم غیر الواقعی عن الوعی الجماعی للفئات الإجتماعیة. یبحث الشعر العربی و الفارسی المعاصران عن المسائل الإنسانیة الهامة و عن الإتجا...
[ 11 ] - عناصر القصة فی شعر عبد الوهاب البیاتی
None
[ 12 ] - وظیفة الترجمة فی التفاعل بین إیران والدول العربیة، نظراً للتجربة التاریخیة
تُعتبر الترجمة جسراً لإقامة العلاقات بین الشعوب وتمهّد لنقل التجارب فیما بینها. ویمکن لعملیة النقل هذه، -فی حال استمرارها ـــ أن تتحوّل من مجرّد نقل النصوص إلى إنشاء خلفیة مناسبة للتفاعل بین البلدان المختلفة. تشیر التجربة التاریخیة لنهضة الترجمة خاصة فی الفترة العباسیة التی یمکن اعتبارها الفترة الذهبیة للحضارة الإسلامیة، إلى أنّ الاعتماد على إنجازات شعوب أخرى یمکنه أن یؤدّی إلى ...
[ 13 ] - بررسی تحلیلی ـ انتقادی کتاب دراساتٌ فی الأدب العربی الحدیث
نقد ادبی یکی از شاخه‌‌های پژوهشی در حوزة ادبیات است و از دیرباز توجه خاصی به آن شده و همواره به‌‌منزلة راه‌کار و معیاری برای تحلیل، ارزش‌گذاری، و تصحیح متون ادبی به‌کار رفته است. امروزه، با‌توجه‌به گستردگی و تنوع تولیدات ادبی این شاخه از دانش بشری میکوشد از بیش‌تر یافتههای علمی برای تقویت توان و تسلط خود در انجام وظایف محوله استفاده کند. نکتة بدیع این‌که، آثار نقدی نیز هراز‌گاهی درمعرض نقد ...
[ 14 ] - خوانشی سوررئالیستی از مجموعه «حامل الفانوس فی لیل الذئاب» اثر سرکون بولص
شعر معاصر عربی به‌طور عام با استفاده از تجربه‌های غربی توانست سازوکارهای گسترده‌تری را برای بیان مفاهیم مورد‌نظرش به‌کار گیرد. یکی از این شگردها استفاده از شیوه فرا‌واقع‌گرایی در ارتباط با معانی و پدیده‌های هستی است که به‌طور ویژه در شعر شاعرانی همچون سرکون بولص مورد توجه قرار گرفته‌است. سرکون بولص، شاعر معاصر عراقی (1944- 2007) از جمله شاعران متأثر از سبک سوررئالیسم است که با مطالعه آثارش می‌ت...
[ 15 ] - کارکرد تکنیک‌های سینمایی در شعر فاطمه ناعوت
شعر معاصر، برای برقراری ارتباطی مؤثرتر با مخاطب و به منظور تقویت زمینه‌های انتقال بهتر معنا میکوشد از امکانات موجود در هنرهای جدید، بهره‌برداری کند. از جمله این امکانات، دستاوردها و امکانات هنر سینماست که به طور خاص در شعر فاطمه ناعوت مصری (1952- ) مورد توجه است. او بر آن است تا با بهره‌گیری از زبان تصویر و با توجه به اقبال مخاطبان امروزی به هنر سینما از تکنیک‌های موفق به کار گرفته شده در این ...
[ 16 ] - تحلیل «السندباد فی رحلته الثامنة» بر اساس الگوی سفر قهرمان کمپبل
کهن الگوی سفر، همواره، بنمایهای سمبلیک داشته، به عنوان نمودی از سرنوشت انسان تلقی میشود. اسطوره شناس آمریکایی «جوزف کمپبل» با بررسی نمونههای فراوانی از سفرهای اسطورهای، موفق به طرح الگویی گشت که تا امروز، خط سیر قهرمانان اسطورهای بر مبنای آن قابل واکاوی است. در دیدگاه وی، سفر قهرمان همان ماجرای زندگی بشر است که در قالبی نمادین عرضه میگردد. شاعر لبنانی، «خلیل حاوی» در قصیدة «السندباد ...
نویسندگان همکار