ابوالحسن امین مقدسی

دانشیار گروه زبان و ادبیّات عرب، دانشگاه تهران

[ 1 ] - رویکرد نقدی احسان عبّاس‏ و عبدالحسین زرّین‏ کوب در تعامل با فرهنگ و ادبیّات غرب

احسان عبّاس‏ و عبدالحسین زرّین‏کوب از جمله پژوهشگران برجستهای هستند که در عرصه تعامل با فرهنگ و ادبیات غرب به مانند عرصة نقد ادبی معاصر عربی و ایرانی، با استفاده از روش آزمون و خطا به تحقیق و بررسی در این حوزه پرداختهاند. آنها همه تأثیر و تأثّرهایی را که در طول تاریخ و در طی ادوار مختلف، از یونان قدیم تا به امروز، بین دو ادب شرق و غرب صورت گرفته، مورد بررسی و نقد قرار داد و به این نتیجه رسیدهان...

[ 2 ] - دراسة أغراض التکرار فی الشعر الملتزم عند البیاتی

None

[ 3 ] - دلالت های تکرار در شعر بدوی الجبل

تکرار در شعر از ارکان اصلی موسیقی درونی و در زیباشناسی شعر از مسایل اساسی است. تکرار در شعر، نوعی تاکید و پافشاری بر پارهای از عبارات شعری است که شاعر بیش از سایر عبارات بدان توجه دارد و از این جهت در بردارنده دلالتهای موسیقایی و معنایی و عاطفی و احساسی ویژهای است. در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی ـ توصیفی به بررسی دلالتهای تکرار بهعنوان یکی از انواع موسیقی درونی در شعر بدوی الجبل شاع...

[ 4 ] - بررسی تطبیقی "مناظره شمشیر و قلم" در زبان فارسی و عربی

چکیده: "مناظره شمشیر و قلم" یکی از انواع مناظرات خیالی محسوب می شود که توجه صاحبنظران را به خود جلب کرده است." شمشیر و قلم" هرکدام، نماد یکی از عناصر بسیار مهم و حیاتی در تشکیل تمامی حکومت ها به شمار می آیند. "شمشیر" نماد جنگ آوران و نظامیان و "قلم" نماد اندیشمندان و فرهیختگان. در این مقاله به بررسی ساختاری و مضمونی مناظره های شمشیر و قلم در دو زبان فارسی و عربی، نحوه ورود و خروج نویسندگان به ...

[ 5 ] - نیم نگاهی به غدیریه‌های عربی

غدیر یکی از مهمترین سرچشمه های جوشان و الهام بخش شاعران و ادیبان در طول تاریخ بهشمار می آید و شاعران زیادی در این زمینه بیتها سروده و شعرها گفتهاند که هر یک بیانگر میزان ارادت ایشان به آستان مقدس امام علی (ع) میباشد. شعر عربی نیز از این قاعده مستثنی نیست و موضوعات و دستمایههای غدیریههای عربی، چنان وسیع است که محدود به بحث خاص و یا شاعری خاص نمیشود. با توجه به اهمیت والای موضوع غدیر و با...

[ 6 ] - دراسة موقع الراوی وآلیاته فی روایة میرامار لنجیب محفوظ

None

[ 7 ] - شخصیت‏ های اسطوره ‏ای و نمادین زن، در شعر عزالدین مناصره

عزالدین مناصره از شعرای برجستۀ معاصر فلسطینی است که در حوزۀ شعر مقاومت و فلسطین با طرح مضامینی نو در حوزۀ نقد با ارائۀ آرای خود جایگاه خاصی در ادب معاصر یافته است. حضور شخصیت‏های سنتی، به‌ویژه شخصیت‏های مؤنث اسطوری و فولکلوریک، در شعر وی از بسامد بالایی برخوردار است و شاعر تحت‌تأثیر عوامل فرهنگی، سیاسی، و اجتماعی، با هنرنمایی خاص، در القای مفاهیم مورد نظر از آن الهام گرفته است. اسطوره‏ها و نماد...

[ 8 ] - بررسی تطبیقی علویات سیدحیدر حلّی و شهریار

سیدحیدر حلّی، یکی از شاعران معاصر شیعی عراق در عرصه شعر دینی است که در اشعارش توانسته پیوندی استوار میان فضیلت‌های اهل‌بیت و اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حاکم بر روزگار خویش، برقرار کند. بیان خطابی- حماسی و گاه عاطفی، کاربرد معتدل صور خیال و تلمیح به رخدادهای تاریخی جهان اسلام، از ویژگی‌های ساختار شعر دینی وی به شمار می‌آید. شهریار نیز به عنوان شاعر رمانتیک مکتب اهل‌بیت، با رویکردی بکایی- عاط...

[ 9 ] - واکاوی کارکرد «رؤیا» در سروده‌های ادونیس

«رؤیا» ازجمله اصطلاحات اساسی در نقد ادبی و تعریف شعر نو به شمار می‌رود که تحت تأثیر مکاتب غربی یا تصوّف به این حوزه وارد شد. امروز شاعر نوپرداز عرب نه تنها از ساختارها و چارچوب‌های از پیش تعیین شده پیروی نمی‌کند؛ بلکه در صدد است تا خیال را در آزادی کامل رها سازد و زبان را شکوفایی دو چندان بخشد و آن را از سیطرة عقل و منطق، سنت ها و قراردادها بیرون سازد؛ از این رو به جهان رؤیا پا می نهد تا به واسط...

[ 10 ] - دراسة البنیة الأسلوبیة فی القصیدة العینیة لابن أبی الحدید

None

[ 11 ] - بررسی و تحلیل عنصر زمان در شعر أنسی الحاج (با تکیه بر دیوان لن)

عنصرزمان، یکی از ارکان مهم شعر معاصر است که در دو بعد درونی و بیرونی قابل بررسی است؛ البته بعد درونی آن در ادبیات و شعر نمود برجسته‌تری یافته، به طوری‌که شاعر آن را محملی برای بیان تجربیات فردی و اجتماعی خود قرار می‌دهد. از جمله‌ شاعرانی که به عنصر زمان توجه داشته و این عنصر به یک از مولفه‌ اساسی در شعر او بدل گشته، أنسی الحاج است؛ وی علی‌رغم اینکه بعنوان طلایه‌دار شعر سپید عربی و از مهم‌ترین ش...

[ 12 ] - استدعاء شخصیّات التراث الدینی فی قصائد مظفر النوّاب

None

[ 13 ] - نقد کتاب لغة الشعر العربی الحدیث؛ مقوماتها الفنیة و طاقاتها الابداعیة

کتاب دانشگاهی امروزه ابزاری مهم برای آموزش به دانشجویان و انتقال اندیشه‌‌ها به ایشان است. از‌همین‌‌رو، نقد کتاب دانشگاهی درپی آن است تا این‌‌گونه کتاب‌‌ها را براساس شاخصه‌‌هایی استاندارد بررسی و زمینة بهره‌‌وری هرچه بیش‌تر از این رکن مهم آموزش عالی را فراهم کند. نوشتار حاضر درپی آن است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی و براساس شاخصه‌‌های ارزیابی شکلی، ساختاری، زبانی، و محتوایی کتاب لغة الشعر العرب...

[ 14 ] - صورة أبطال المقاومة فی مرآة قصائد مظفر النواب

None

[ 15 ] - حرکیِّة الدلالة وانحراف الحضور فی شعر معد الجبوری

حرکیِّة الدلالة هی من أهم خصائص الشعر العربی المعاصر حیث إنّ الرمز الشعری لا یحمل الدلالة الواحدة المألوفة التی تستأنس وعی المتلقی بل یحمل الدلالات المختلفة المتشظیِّة حسب السیاقات التی یقع فیها ولا یرکن فی تقوقعیِّة الدلالة وهذا هو المراد بحرکیِّة الرمز وتشظی الدلالة وهذه الحرکیِّة أکثر حضوراً وبلورةً فی شعر شعراء ما بعد الستینیات وهی تشکلِّ ثیمة أساسیِّة من ثیمات الشعر المعاصر العربی والشعر العراقی خصوصاً وهی ...

[ 16 ] - بررسی و تحلیل عنصر زمان در شعر أنسی الحاج (با تکیه بر دیوان لن)

[ 17 ] - نقاب ابوذر غفاری در شعر معین بسیسو

تکنیک نقاب (قناع) در شعر معاصر عربی یکی از پربسامدترین شیوههای بیانی جهت ترسیم تجربۀ شعری شاعران است. معین بسیسو از جمله شاعران معاصر فلسطینی و چهرۀ برجستۀ شعر مقاومت است که از رمز و نماد و تکنیک قناع در شعر خود بهرۀ فراوان میبرد. قصیدۀ «من اوراق ابیذر الغفاری» از جمله سرودههای اوست که شاعر در آن شخصیت ابوذر غفاری صحابۀ پیامبر (ص) را برای بیان تجربۀ شعری و بازگو کردن اندیشههای شخصی خود بر...

نویسندگان همکار

اعظم شمس الدینی فرد 1

شرافت کریمی 1

مهدیه قیصری 1