عبدالله حسن‌زاده میر‌علی
عضو هیئت علمی دانشگاه سمنان
[ 1 ] - بن‌مایه‌های لذّت‌گرایی در شاهنامه و تأثیرپذیری از افکار اپیکوریستی
لذّت‌گرایی نظریه‌ای است که در آن افراد بشر، بهبود زندگی خود را در لذّت‌جویی می‌دانند و خوش‌باشی و اغتنام فرصت را پیشة خود می‌سازند. لذّت‌گرایی و شادخواری در طول تاریخ، سابقه‌ای طولانی در بین مردم دارد. اپیکور ـ فیلسوف یونانی ـ مکتبی با افکار لذّت‌گرایی به وجود آورد که با وجود مخالفت‌های فراوان به راه خود ادامه داد و طرفدارانی به‌دست آورد. اپیکوریست‌ها خدایان را انکار می‌کنند و معتقدند زندگی انسان، ...
[ 2 ] - روابط بینامتنی رمان «فریدون سه پسر داشت» با داستان «فریدون» در شاهنامه
نقد بینامتنی به تحلیل و بررسی روابط متون می‌پردازد و با توجه به ویژگی‌های رمانهای پست مدرن، تحلیل بینامتنی این متون ضروری به نظر می‌رسد. جریان سیال ذهن، بازگشت به گذشته و به نقد کشیدن آن، حضور شخصیت‌های تاریخی، بینامتنیت، درگیر شدن خواننده با متن، تأکید بر بی‌نهایت بودن معنا و عدم قطعیت از ویژگی‌های رمانهای پست-مدرن است. عباس معروفی از جمله نویسندگانی است که در مجموعه‌ی آثارش مانند پیکر فرهاد...
[ 3 ] - نگاهی به نقش سه زن در تاریخ بیهقی
با توجه به تفاوت در فرهنگ، تمدن، شرایط خاص جغرافیایی، سیاسی، اجتماعی و تاریخی اقوام و گروههای مختلف، دیدگاههای متفاوتی نسبت به مقوله زن وجود داشته است. زنان در زندگی فرهنگی و اجتماعی در هر دوره نقش های پررنگی داشته اند. اما گاهی ساختار اجتماعی و مناسبات انسانی ایفای این نقش را تسهیل نموده و گاهی موانعی در راه بروز شخصیت انسانی آن ها ایجاد کرده است. تاریخ بیهقی از متون کهنی است که وقایع سیاسی دو...
[ 4 ] - نگرش جامعه‌شناختی- ادبی بر غزل سیاسی در شعر فارسی
جامعه‌شناسی ادبیات، به عنوان یکی از جدیدترین حیطه‌ها در جامعه‌شناسی، سعی دارد تمامی موارد و عوامل تأثیرگذار در شکل‌گیری و دگرگونی آثار ادبی را بررسی کند. در این نظریه، واقعیتهای اجتماعی و رویدادهای مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و روابط طبقات و گروهها که بیشترین تأثیر را در جریانات سیاسی دارند، به نمایش در می‌آید. در واقع نگاه جامعه‌شناختی به ادبیات میتواند وضعیت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی هر دور...
[ 5 ] - بررسی و تحلیل مکتب اکسپرسیونیسم در رمان «ارمیا» از رضا امیرخانی
هنر قرن بیستم را به گونه‌ای عام اکسپرسیونیسم نامیده‌اند که در سال‌های جنگ جهانی اول به اوج خود رسید. در این مکتب نویسنده برآن است تا احساسات درونی خود را در پاسخ به واقعیت بیرونی منعکس کند. هسته مرکزی داستان‌های اکسپرسیونیستی انسان است. انسانی که در جست‌وجوی بهشت گمشده خویش، در مقابل ظلم و تجاوز می‌ایستد. این مبارزه و پایداری میتواند آثار اکسپرسیونیستی را تحت عنوان ادبیات مقاومت قرار دهد. رضا ...
[ 6 ] - مشخصه‌های ادبیات گوتیک در ملکوت بهرام صادقی
گوتیک نام یک ژانر ادبی است که در دهۀ 1760 تا 1820 به وجود آمد و هنوز هم به اشکال گوناگون دیده می‌شود. اصطلاح "گوتیک"، در اصل، مربوط به معماری است اما رمان گوتیک یک تغییر عمده در ذوق و گرایش‌های روحی عصر را نشان می‌دهد. در داستان‌هاى گوتیک نویسنده ذهن شما را با رمز و راز، دهشت و حیرتِ آمیخته به اضطراب مشغول میکند و از فضایى تخیلى و مالیخولیایى برخوردار میکند که به لحاظ ساختارى قابلیت آن را دارن...
[ 7 ] - بررسی الگوی نشانه- معناشناسی گفتمانی در شعر قیصر امین‌پور
نشانه- معناشناسی گفتمانی، برآیند نشانهشناسی ساخت‌گرا و نظام روایی مطالعات معنایی است. این دیدگاه، جریان تولید معنا را با شرایط حسّی- ادراکی پیوند می‌زند و برای تولیدات زبانی، نوعی هستی‌شناسی قائل است. نشانه- معناشناسی گفتمانی، دلالت بر گونه رخدادی از حضور نشانه- معناها دارد و چگونگی کارکرد، تولید و دریافت معنا را در نظام‌های گفتمانی بررسی میکند. نشانه- معناشناسی گفتمان، در قالب فرایندها و در ...
[ 8 ] - قهرمان مسأله‌دار در رمانهای مدیر مدرسه و سووشون
با ظهور رنسانس و انقلاب صنعتی در اروپا، رمان به سبب برخورداری از قابلیت نشاندادن واقعیتهای زندگی، جای حماسه را میگیرد و در نیمه اول قرن بیستم، جورج لوکاچ، رمانهای رئالیستی را به‌عنوان اصلی‌ترین شکل اثر ادبی همخوان با جامعه بورژوایی مطرح میکند. پس از او پیرو و همفکرش، لوسین گلدمن نیز هر اثر سازگار با رئالیسم را اثری ارزشمند میداند، بنابراین با توجه به دیدگاههای این دو مارکسیست، در رمانها...
[ 9 ] - خاطره نویسى در ادبیّات فارسى
در این جستار کوشش مىشود با تجزیه و تحلیل خاطرهنویسى در ادبیّات فارسى، ساختار خاطره و شیوه بازنویسى و تکنیک، نمودهاى زبان، لحن و زاویه دید بررسى شود. نتایج حاصل نشان مىدهد که خاطرهنویسى گونهاى ادبى است که اگر چه در سنّت ریشه دارد، امّا بستر تکامل آن دنیاى جدید است و براى آن سه زیر شاخه قائل مىشوند: خاطرات مکتوب، خاطرات شفاهى و یادداشتهاى روزانه. خاطرهنویسى بر توصیف استوار است و کاربرد صور خ...
[ 10 ] - بررسی ترانه سرایی در ادبیّات فارسی
ترانه در لغت به معنای خرد، تر و تازه از ریشهء اوستایی تئورونه، اصطلاحی عام بوده است که بر انواع قالب های شعری ملحون یا همراه موسیقی به ویژه فهلویّات، دو بیتی، رباعی و بیت اطلاق می شده است. با توجه به ریشه باستانی ترانه ها، کهن ترین اشعار فارسی در میان این نوع ادبی یافت شده است. در این جستار، ترانه سرایی در ادبیّات فارسی بررسی می شود، نخست به تعریف ترانه و سیر آن در گذشته و امروز پرداخته می شود. س...
[ 11 ] - تحلیل رمان سالمرگی براساس نظریة نشانه شناسی بینامتنی مایکل ریفاتر
یکی از دستاوردهای مایکل ریفاتر در زمینة نقد بینامتنی، نشانهشناسی بینامتنی است. وی با طرح مباحثی چون غیردستورزبانی، تفسیرگر، هیپوگرام و ماتریس، گامی مؤثّر در کاربردیکردن نظریة بینامتنیّت در متن و کشف دلالتهای معنایی و ضمنی متون برداشت. در خوانش نشانهشناسانه، مخاطب در مواجهه با متن، ابتدا با «غیردستورزبانی»ها برخورد میکند. سپس منتقد با بررسی «انباشت»، «منظومة توصیفی» و «هیپوگرام»، میتواند دل...
[ 12 ] - تشابهات صوری ادبیات سوررئالیستی در"غزلیات عطّارنیشابوری"
مکتب سوررئالیسم حدود یک قرن پیش، توسط آندره برتون در فرانسه بنیان‌گذاری شد. این مکتب براساس اندیشه‌های روانشناسانه فروید، هگل، عرفان‌شرقی و مکاتب پیش از خود به ویژه رمانتیسم و دادائیسم شکل گرفت. سوررئال‌ها، جویندگان"حقیقت برتر" در قرن بیستم بودندکه در پی دستیابی به آزادی کامل از تمام قید و بندها به عصیان علیه تمدن، هنر، اخلاق و دین برمی‌خیزند تا روح، ذهن و نیروی درون خود را دریابند که در پی این...
[ 13 ] - بررسی مؤلفه‌های زبانی پسامدرن در داستان «دوباره از همان خیابان‌ها» نوشته بیژن نجدی
یکی از خصوصیات عمدة داستان‌نویسی دهههای شصت و هفتاد در ایران، تلاش برای گشودن دریچههایی تازه به جهان داستان و بالابردن سطح داستان‌نویسی است. در بین تلاشهای انجام‌شده میان داستاننویسان این دو دهه، کارهای اندک بیژن نجدی، جایگاهی خاص دارد؛ چراکه آثار این نویسنده، از زمینه‌های مهم ظهور و پیدایش رویکرد پست‌مدرنیسم در عرصة داستان‌نویسی معاصر ایران به شمار می‌رود. در این مقاله، سعی ب...
نویسندگان همکار