ناصر علیزاده
استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، ایران
[ 1 ] - ساختار نحوی معارف بهاءولد براساس الگوی سبک‌شناسی لایه‌ای
شناخت سبک و زبان هر اثری به دریافت و فهم درونمایه و مطالب آن، کمک بسیاری خواهد کرد؛ به‌ویژه زمانی که متن عرفانی و ادبی باشد. زبان در این متون تاحدّی از شکل معیار و ساختار اصلی خود خارج می‌شود. معارف، تنها اثر بهاءولد، بیانگر دل‌نوشته‌ها و حاصل حالات روحانی و عرفانی نویسنده است. مؤلف در آن با زبانی خاص و بیانی ویژه و شعرگونه عرفان و جهان‌بینی خود را به تصویر کشیده است؛ به همین سبب ازجمله متونی اس...
[ 2 ] - بررسی محتوایی نامه نگاری های لیلی و مجنون نظامی و جامی
داستان لیلی و مجنون یکی از زیباترین داستانهای عاشقانه است که با وجود اصل و ریشه ی عربی آن به کمک قدرت بی نظیر و زبان با شکوه نظامی تبدیل به یکی از عاشقانه های مشهور زبان فارسی شده است. و توانسته است به عنوان یکی از بهترین الگوهای عاشقانه سرایی در نزد شاعران پارسی گوی مقلدان بسیاری بیابد. از میان خیل وسیع مقلدان می توان از (نور الدین عبد الرحمان جامی) به عنوان یکی از موفق ترین آنان نام برد. این ...
[ 3 ] - بررسی عنصر "زمان" در قصه ورقه و گلشاه از دیدگاه ژرار ژنت
این مقاله به بررسی تکنیک سرعت و زمان روایت‌پردازی در قصه ورقه و گلشاه عیوقی از دیدگاه ژنت می‌پردازد. بررسی ساختاری داستان ورقه وگلشاه نشان می‌دهد که نویسنده برای پیش‌برد عادی و به‌دور از ابهام داستان، زمان جاری را به‌منزله زمان پایه و اصلی داستان انتخاب کرده‌است. روایت‌های مربوط به گذشته‌نگری در متن داستان برای آگاهی‌دادن به مخاطب یا بازگویی خاطرات و روایت‌های مربوط به آینده‌نگری صرفاً برای بیا...
[ 4 ] - غرب‌ستیزی در آثار داستانی هدایت، آل‌احمد و ساعدی
در تاریخ روشنفکری جهان، نوعی گفتمان ستیزه‌جویانه در بین روشنفکران شکل‌گرفته است. در ایران نیز در دورۀ پهلوی اول در میان روشنفکران، انگلیس‌ستیزی و بعد از شهریور بیست، آمریکاستیزی مشهود است. غرب‌ستیزی روشنفکران غرب، به مفهوم افشای رفتار ناعادلانة غربی برای غیر غربی‌هاست و چامسکی آن را از مؤلفه‌های روشنفکری می‌داند. غرب‌ستیزی به‌عنوان مؤلفه‌ای از گفتمان روشنفکری، در برخی از آثار داستانی بعضی از نو...
[ 5 ] - نشانه‌های سبک زنانه در ادبیات داستانی معاصر
توجه به تفاوت‌های زبانی زنان و مردان، از اواخر دهۀ 60 میلادی، در کشورهای غربی ودر نتیجهْ یافته‌های پژوهشگران جامعه‌شناسی زبان و فعالیت‌های آزادی‌خواهانۀ فمنیست-هاصورت گرفت. بسیاری از پژوهشگران و صاحب نظران، بر این باورند که زنان به‌خاطر خلق‌‌‌‌وخو و روحیات متفاوت، دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به جهان دارند؛ از این رو معتقدند که کاربردهای زبانی و شیوه نویسنگی آنان متفاوت است. در این پژوهش، به روش آما...
[ 6 ] - تحلیل بازآفرینی ژرف‌ساخت‌های رمان زنی با موهای قرمز با داستان رستم و سهراب
در رمان «زنی با موهای قرمز» با اثری ساخته و پرداخته مواجه هستیم که در آن، دو داستان یونانی و ایرانی بطور همزمان مورد بازآفرینی قرارگرفتهاند. هم داستان «شاهزاده اودیپ» و هم داستان «رستم و سهراب» از جمله آثار ماندگاری هستند که به اساطیر پیش از خود متصل هستند. اورهان پاموک با شناخت پیغامها، نمادها و بُعد روانشناسانة این اسطورهها، توانسته است تراژدیهای کهن را با هم تلفیق کرده و برای انسان منطق...
[ 7 ] - کاربست اشکال هنجارگریزی در اشعار احمد شاملو
همزمان با پیدایش نخستین نشانه‌های فرمالیسم روسی در 1914 در روسیه، رویکردی نوین به سبک و ساختار شعر آغاز شد. تأکید این گروه بر جنبه‌های صوری شعر باعث شد تا آنان چیزی جز خود متن را به‌کار نگیرند، بنابراین به دنبال ابزاری برای درک زیبایی اثر هنری بودند. آنان از این ابزار با اصطلاح «هنجارگریزی» یاد می‌کنند. دانش‌واژة «هنجارگریزی» از اصطلاحات پربسامد در نظریة صورت‌گرایان روسی است که امروزه این کارب...
[ 8 ] - پژوهشی در وزن فهلویّات (با تکیه بر فهلویّات کُردی)
فهلویّات به اشعاری گفته می شود که به زبانی غیر از زبان رسمی سروده شده باشند. پژوهشگران پیرامون وزن فهلویّات اختلاف نظر داشته اند؛ به‌گونه‌ای که برخی، وزن فهلویّات را هجایی و برخی دیگر عروضی همراه با اشکال دانسته اند. نگارندگان در این جستار می کوشند ابتدا اطلاعاتی در مورد فهلویّات و گسترش دامنۀ آن به دست دهند، سپس نظر پژوهشگران برجسته پیرامون وزن فهلویّات را نقل کنند و با نقد و بررسی آن دیدگاه ...
[ 9 ] - مولفه‌های پست‌مدرنیستی در غزلیات حافظ شیراز
پست مدرنیسم طغیانیست علیه باورهای تک بعدی و تک صدا. این فکر هیچ ذهن و مرز خاصی را شامل نمی شود و هر لحظه و در هر مکانی سر بر می آورد و در قاب یک اثر هنری متجسم می شود. گرچه اصطلاح پست مدرن در این مقاله از ادبیات و نظریه های غربی وام گرفته شده و حاکی از تفکر و زبان فرهنگ دیگری است ولی هدف این مکتب و کارکردهایش جهان شمول است. در این مقاله کوشیده ایم تا مطابقت های فلسفی مکتب پست مدرن را در غزلیات ...
[ 10 ] - استعاره های مفهومی در شعر دفاع مقدس
بررسی استعاره‌های مفهومی یا شناختی هر متن، می‌تواند ابزار مهمی درجهت کشف معنای متن باشد، به‌عبارت دیگر باعث آشکارشدن بعضی از امور و مفاهیم پوشیده گردد. از‌این‌رو در شناخت بیشترِ شعر دفاع مقدّس، این ابزار را مورد استفاده قراردادیم تا به این سؤال پاسخ‌دهیم که کدام مفاهیم انتزاعی و عاطفی در این نوع شعر، مورد توجّه شاعران قرارگرفته‌است و آنان از چه حوزه‌های منبعی برای عینی‌سازی و تجسّم این امور انتزاعی...
[ 11 ] - بررسی عناصر گروتسک در رمان خوف اثر شیوا ارسطویی (براساس نظریات میخائیل باختین، فیلیپ تامسون و ولفگانگ کایزر)
مفهوم گروتسک که در ابتدای سدۀ شانزدهم به نقّاشی‌های عتیقۀ موردپسند عامّه در ایتالیا محدود می‌شد، با ورود به موضوع بحث زیبایی‌شناسان قرن هیجده و تداعی آن با کاریکاتور، گسترش معنایی یافت و در کنار جنبه‌های ترسناک و منزجرکننده به عنصرهای مضحکه و خارق‌العاده گرایش پیدا کرد. ساختارگرایانی همچون میخائیل باختین، فیلیپ تامسون و ولفگانگ کایزر با پژوهش در حیطۀ گروتسک هریک از منظری متفاوت، ویژگی‌های آن را ب...
[ 12 ] - گونه‌شناسی روایی در رمان رؤیای تبّت اثر فریبا وفی (بر پایۀ نظریات ژپ لینت ولت، ژرار ژنت و ویلیام جیمز)
گونه‌شناسی روایت از مباحث ساختاری جدید روایت‌شناسی است که فراتر از شیوه‌های سنّتی، به صناعت داستان توجّه دارد و از راه تحلیل گونه‌های روایی، نوع راوی و نحوۀ انتقال معنا به مخاطب به تحلیل کارکرد روایت می‌پردازد. از آنجا که در بررسی گونه‌های روایی، مهمترین بخش تحقیق، تعیین نوع راوی یا دیدگاه روایی است، بر این اساس در رمان "رؤیای تبّت" به‌جهت گونۀ روایی خاص آن و کشف ویژگی‌های پنهان متن، قالب‌های رو...
[ 13 ] - نقد و تحلیل محتوایی مقالات مجلة ادب فارسی دانشگاه تهران از منظر علم‌سنجی
امروزه واژۀ تولید علم در ادبیّات کشور ما جایگاه خاصّی پیدا کرده و ذهن مسئولان و برنامه‌ریزان امور علمی و پژوهشی را به خود معطوف داشته است. یکی از این بخش‌ها که شایسته است موردبررسی موشکافانه قرارگیرد، تولید مقالات علمی– پژوهشی در مجلّات معتبر علمی است. بدینمنظور، مقالۀ حاضر به تجزیه و تحلیل داده‌های آماری برگرفته از وبگاه مجلة ادب فارسی دانشگاه تهران با هدف بررسی آماری و تحلیلی تعداد نویسندگان مق...
[ 14 ] - مشکلات عاطفی و اجتماعی زنان در آثار داستانی راضیه تجار
ادبیات محملی برای بازتاب نگرش‌ها، گفتمان‌ها و ایدئولوژی‌هایی است که بنابر ضرورت روزگار و تحولات گسترده اجتماعی-سیاسی به وجود آمده است. آثار ادبی یکی از مهمترین ابزارهای درک مسائل و مشکلات زنان در جامعه است به‌خصوص مطالعه آثار نویسندگان زن می‌تواند به روشن شدن زوایای متعددی درزمینه اجتماعی و عاطفی زنان بینجامد. بیشتر شخصیت‌های اصلی داستانهای نویسندگان زن، زنان هستند. در این داستان‌ها مسائل...
[ 15 ] - خشونت علیه زنان در آثار داستانی نویسنده زن معاصر فریبا وفی
هدف از پژوهش حاضر، بررسی خشونت علیه زنان در آثار داستانی فریبا وفی است. در این پژوهش خشونت علیه زنان و پیرو آن آسیب‌هایی که زنان را درگیر خود می‌کند به روش توصیفی-تحلیلی بررسی شده است. فریبا وفی نویسنده‌ای رئالیست است که مهمترین دغدغه‌اش مشکلات زنان است و داستان را بستری برای بیان مصائب زنان جامعه در نظر گرفته است. وی در داستان‌هایش از نگاه شخصیت‌های زن به جزئیات زندگی زنان و انواع خشونت اشاره...
نویسندگان همکار