یحیی طالبیان
استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
[ 1 ] - بررسی اجزای کلام در جنیدنامه
از جمله بررسی‌های مفید برای آشکار شدن ساز و کار روایت‌ها و به طور خاص قصّه‌های عامیانه، روش تجزیه و تحلیل تودوروف، نظریه‌پرداز عرصه ساختارگرایی است که در تحلیل روایت‌های اسطوره‌ای به کار گرفته شده است. وی این نوع قصّه‌ها را از جنبه‌های مختلف مورد توجه قرار داده و در بررسی اجزای کلام قصه‌ها، آنها را همچون پاره‌های گفتمان به سه دسته اسم، صفت و فعل تقسیم کرده است. بنابراین با تجزیه و تحلیل روایت، ...
[ 2 ] - بررسی زبانِ نوشتاریِ زنان بر اساس نظریه گفتمان جنسیتی
متغیّرهای جنسیت در زبان، به این دلیل روی میدهد که زبان با نگرشهای اجتماعی ارتباط نزدیک دارد؛ مرد و زن از نظر اجتماعی در جامعه متفاوت‌اند که برای آنها نقشهای متفاوتی نیز در نظر میگیرند و از آنها انتظار نمونههای رفتاری متفاوتی میرود و زبان بهسادگی این حقیقـتِ اجتماعـی را منعکس میکند. در پژوهش پیشرو، نگارندگان می کوشند شیوه نوشتاری زنان را در تقابل شیوه نوشتاریِ مردان بررسند و در راستای ب...
[ 3 ] - ساخت روایی «مرگ و رستاخیز» در آینه اساطیر
برای ارائة ساخت روایی اسطورة مرگ و رستاخیز، با بهره‌گیری از دانش ساختارگرایی، داستان‌های متأثر از این اسطوره را تاحد یک پی‌رفت تقلیل داده‌ایم. پی‌رفت مرگ و رستاخیز، کوچک‌ترین ساخت‌روایی است که آن را از داستان‌های نشأت گرفته از اسطوره مرگ و رستاخیز برگرفته‌ایم. این پی‌رفت چهارکارکردی شامل دل بستن ایزدبانوی عشق به قهرمان داستان (روساخت خدای باروری) است که چون با بی‌توجهی قهرمان همراه است، به مرگ...
[ 4 ] - ضد قهرمان در شاهنامه و منظومه‌های پهلوانی ایران
مقاله حاضر به منظور بررسی چهره ضد قهرمانان در حماسه‌های ملّی ایران، به شیوه کتابخانه‌ای نوشته شده است و یافته‌های پژوهش به شکل توصیفی و تحلیلی ارائه شده‌اند. آنچه در حماسه‌های ایرانی حایز اهمیّت فراوان است، جدال دو نیروی خیر و شرّ است. قهرمانان تجلّیگاه همه صفات و خصایل پسندیده هستند و ضد قهرمانان جلوه‌گاه صفات و ویژگیهای اهریمنی؛ از این رو ضد قهرمانان گاه با انگیزه های نفسانی، و گاه به منظور کاستن...
[ 5 ] - تعلیمات اخلاقی در گفتمان مسلط کلیله و دمنه و کارکرد آن در اقبال این اثر در طول تاریخ
یکی از بارزترین گفتمان‌های کلیله و دمنه، «تأکید پادشاه‌محوری» است که در این پژوهش، با رویکرد تحلیل گفتمانی لاکلا و موف، به بررسی ساختار این گفتمان پرداخته‌ایم. این گفتمان از طریق بازنمایی جایگاه عنصر «پادشاه/ ملک» به‌عنوان «دال مرکزی»، و چگونگی ارتباط متقابل وی با سایر مشارکان، مفصل‌بندی خاصی را القا و هژمونی میکند که در آن، هویت این مشارک و سایر مشارکان اجتماعی و نیز تعریف برخی تعالی...
[ 6 ] - تحلیل آثار صادق چوبک بر اساس جامعه‌شناسی ساخت‌گرا
ساخت‌گرایی یکی از شیوه‌های نقد ادبی است که به بررسی ساختارهای اجتماعی در آثار ادبی می‌پردازد. ایدئولوژی، از مهم‌ترین مباحث مورد توجه منتقدان ساخت‌گرا و ازجمله مباحث مهم داستان‌نویسی عصر صادق چوبک است. چوبک در داستان‌های خود به انحاء و روش‌های مختلف، ایدئولوژی‌های گوناگون حاکم در جامعة وقت، ازجمله ایدئولوژی اجتماعی(مرد‌سالاری، طبقاتی و... )، سیاسی و مذهبی را به چالش می‌کشاند. در این مقاله، ایدئ...
[ 7 ] - بررسی استعاره های جهت گیرانه و طرح واره های تصویری در اشعار ناصرخسرو با تکیه رویکرد معنی شناسی شناختی جورج لیکاف و جانسون
استعاره به عنوان یکی از مهم‌ترین پدیده‌های مطالعاتی رویکرد معنی شناسی شناختی، ابزاری برای بیان مفاهیم و تجارب انتزاعی براساس تجربه‌های عینی و ملموس‌تر بشر به شمار میرود. جورج لیکاف و جانسون در سال 1980 در کتاب استعاره هایی که با آنها زندگی می‌کنیم، دیدگاه تازه‌ای را در زمینه‌ی استعاره مطرح ساختند و با ارائه‌ی شواهد تجربی نظراندیشمندان سنت بلاغی را که استعاره را صرفا وسیله‌ای برای زینت گفتار و...
[ 8 ] - تحلیل و بررسی «ساختارهای گفتمان‌مدار» در روایت ابوالفضل بیهقی از ماجرای «حسنک وزیر»
حکومت دورة غزنویان مهم‌ترین پدیده‌ای است که بیهقی ازیک سو به عنوان دبیر درباری و از سوی دیگر در جایگاه منتقد و نویسندة توانا باآن روبه‌رو بود. نگارندگان باور دارند که تاریخ بیهقی متنی است که با ایجاد رمزهایی درلابه‌لای سخن، خواننده را به نوعی خودآگاهی عمیق‌تر رهنمون می‌شود و خواهان دریافت کلان‌تر او از متن است. بهره‌گیری از ساختارهای خاص زبانی در گفتمان روایت که معنا را به ظرافت در زوایای عناصر...
[ 9 ] - تعلیمات اخلاقی در گفتمان مسلط کلیله و دمنه و کارکرد آن در اقبال این اثر در طول تاریخ
یکی از بارزترین گفتمان‌های کلیله و دمنه، «تأکید پادشاه‌محوری» است که در این پژوهش، با رویکرد تحلیل گفتمانی لاکلا و موف، به بررسی ساختار این گفتمان پرداخته‌ایم. این گفتمان از طریق بازنمایی جایگاه عنصر «پادشاه/ ملک» به‌عنوان «دال مرکزی»، و چگونگی ارتباط متقابل وی با سایر مشارکان، مفصل‌بندی خاصی را القا و هژمونی میکند که در آن، هویت این مشارک و سایر مشارکان اجتماعی و نیز تعریف برخی تعالی...
[ 10 ] - بررسی تطبیقی استعاره‌های مفهومی «دایره» در دیوان شمس مولانا و اشعار جان دان
مقاله پیشِ رو، با هدف بررسی استعاره مفهومیِ عشق دایره‌وار است در اشعار مولانا وتطبیق آن با شعری از جان دان -از شعرای دوره الیزابت انگلستان- تدوین شده است. مبنای نظری مقاله، نظریه استعاره مفهومی است که استعاره را از کاربردِ ادبیِ کهن خارج میکند و آن را به ابزاری برای تفکر و درکِ جهان پیرامون تبدیل می‌سازد. در ابتدا تعریفی از استعارة مفهومی ارائه شده است. سپس ابیاتی در آثار مولانا و جان دان- که در آن...
[ 11 ] - مؤلفه‌های معناباختگی در شعر کتیبه مهدی اخوان ثالث
یکی از جریان‌های ادبی که متأثر از اتفاقات سیاسیِ اروپای قرن بیستم است، معناباختگی است. این جریان، نخست در تئاتر فرانسه پدید آمد و به سرعت در اروپا منتشر شدو بعداز مدتی بر دیگر گونه‌های ادبی تأثیر گذاشت. روشنفکران نوگرای ایرانی تقریباً هم‌زمان با رواج آن در اروپا، به آن علاقه‌مند شدند و در قالب ترجمه، شاهکارهای آن را به جامعه‌ی ایران شناساندند. تحت‌تأثیر رویدادهای سیاسی دهه‌های سی و چهل خورشیدی،...
[ 12 ] - «فارسی شکر است» طرحی از گفتمان ملی‌گراییِ شکست‌خورده
آغاز داستان‌نویسی نوین در ایران از جریانات فکری- اجتماعی پس از مشروطه تأثیر بسیاری پذیرفته است. در این مقاله به بررسی بازتاب گفتمان «ملی‌گرایی» در داستان «فارسی شکر است»، نوشتة محمدعلی جمالزاده پرداخته‌ایم. با بررسی مسائلی که جامعه حوالی سال‌های ۱۳۰۰ با آن درگیر است -و با توجه به مسألة بافت و زمینه در خلق متن که در تحلیل گفتمان اهمیت ویژه‌ای دارد- درمی‌یابیم که بحث ملی‌گرایی اهمیت زیادی در محاف...
نویسندگان همکار