یحیی فوزی
دانشیار دانشگاه بین المللی امام خمینی
[ 1 ] - بررسی تطبیقی نظریة عدالت اجتماعی دراسلام و غرب (بررسی موردی مقایسه نظریة عدالت در اندیشه‌های امام خمینی و جان راولز)
در این مقاله ابتدا تعاریفی از مفهوم عدالت در نزد اندیشمندان غربی و اسلامی از گذشته تا دوران معاصر ارائه می‌گردد و سیر تکوینی این مفهوم از گذشته تا به امروز مورد رصد قرار خواهد گرفت. سپس آراء و بنیانهای اندیشه‌ای دو متفکر بزرگ معاصر، یعنی جان بوردن راولز با عنوان احیاگر فلسفة سیاسی در غرب و امام خمینی به عنوان احیاگر اندیشة سیاسی اسلامی در جهان اسلام در باب عدالت اجتماعی تبیین میشود. چنان ک...
[ 2 ] - جایگاه دین در عرصة علوم انسانی در ایران بعد از انقلاب: گفتمانها و راهبردها
:در این مقاله ابتدا در قالب یک بحث نظری به بررسی دیدگاههای اثبات‌گرایی و مابعد اثبات‌گرایی در مورد امکان تأثیر گذاری ارزشهای دینی در علوم به خصوص علوم انسانی پرداخته شده است و با توجه به پذیرش نظری تأثیر ارزشها در علوم انسانی در دیدگاههای مابعد اثبات‌گرایی، تلاش گردیده تا ضمن بررسی گفتمانهای مختلف در مورد نحوه تأثیرگذاری ارزشهای دینی در علوم انسانی در دوران بعد از انقلاب اسلامی، وی...
[ 3 ] - زنان و حکومت دینی در ایران: بررسی پیامدهای گفتمان انقلاب اسلامی در مورد جایگاه سیاسی ـ اجتماعی زنان در ایران
در ایران معاصر، در مورد جایگاه سیاسی ـ اجتماعی زنان همواره گفتمان سنّتی مطرح بوده است. این گفتمان که ریشه در سنّتهای اجتماعی و مذهبی در ایران داشته نقش مهمی در نوع نگرش به زن در جامعه ایران ایفا کرده است. اما در آستانه قرن بیستم و انقلاب مشروطه در ایران، گفتمان جدیدی در مورد زنان با تأثیرپذیری از مدرنیسم مطرح شد که هرچند وجوه مشترکی با مبانی مدرنیسم در غرب داشت، اما به دلیل عدم انطباق کامل ...
[ 4 ] - پیامدهای بحث در مورد حد و حدود اختیار دولت بعد از انقلاب بر اندیشه سیاسی شیعه
تأسیس حکومت اسلامی در ایران از جمله مهمترین تجربیات شیعیان در طول تاریخ می‌باشد و مباحث نظری حول حیطة اختیار وظایف آن منجر به چالش با برخی دیدگاههای فقهی فقهاء شیعه گردید با توجه به اینکه در طرفین این منازعات فکری فقها و صاحبنظران بزرگ شیعه از جمله حضرت امام خمینی قرار داشتند این موضوع مباحث جدیدی را در اندیشه سیاسی شیعه احیاء کرد که در این مقاله تلاش خواهد شد تا به ابعاد این موضوع بپردازد ...
[ 5 ] - جهانی شدن و ارزشهای جهانی اسلام با رویکردی بر دیدگاه امام خمینی
جهانی شدن یکی از واقعیتها و مباحث مهم در جهان امروز است که در دو عرصه سخت افزاری و نرم افزاری جریان دارد. از زمانهای گذشته بسیاری از مکاتب و ادیان از ایجاد جامعه‌ای جهانی به عنوان یک آرمان سخن گفته‌اند و متفکران اسلامی هم به اظهار نظر در مورد آن پرداخته‌اند و وجوه اشتراک و افتراق دیدگاه اسلام را با دیدگاههای موجود غربی در این مورد مطرح کرده‌اند. امام خمینی نیز به عنوان یک فقیه و متفکر اسلام...
[ 6 ] - استراتژی و عملکرد سازمان مجاهدین خلق در برخورد با جمهوری اسلامی
سازمان مجاهدین خلق، که در دهة چهل تأسیس گردید، از جمله گروههای سیاسی بود که هم با رژیم شاهنشاهی به مبارزه پرداخت و هم با نظام جمهوری اسلامی. نویسنده، در این مقاله، ضمن توضیح در مورد چگونگی فعالیت این سازمان پس از انقلاب اسلامی تلاش کرده استراتژی سازمان را در این دوران در برخورد با مواضع امام خمینی و نظام جمهوری اسلامی ایران روشن نماید و نشان دهد که چه عواملی باعث شد تا این سازمان در مقا...
[ 7 ] - مبانی اندیشه‌ای گروههای سیاسی اسلامگرا در ایران قبل از انقلاب اسلامی (قسمت دوم)
در این مقاله نگارنده تلاش می‌کند تا به بررسی مبانی فکری گروههای سیاسی اسلامگرا در فاصلة زمانی سالهای 1320 تا 1357 بپردازد؛ زیرا تبیین مواضع فکری و اختلافات نظری این گروهها، زمینه را برای درک بسیاری از چالشهای اندیشه‌ای بعد از انقلاب فراهم می‌آورد. هرچند بسیاری از گروههای یاد شده در کلیت اهدافی همچون مبارزه با استبداد، استعمار، ایجاد حکومت اسلامی، تلاش برای استقرار قوانین اسلامی و ...
[ 8 ] - عوامل ارادی مؤثر بر رخداد انقلاب اسلامی در ایران
علل رخداد انقلاب اسلامی در ایران را می‌توان در دو دسته عمده، یعنی علل ساختاری و علل ارادی مورد بررسی قرار داد. علل ساختاری را می‌توانعنوان علل دراز مدت و میان مدت و علل ارادی را علل کوتاه مدت و شتابزا نامید. در این مقاله تنها به بررسی عوامل ارادی مهم می‌پردازیم که منجر به رخداد انقلاب در ایران...
[ 9 ] - مبانی اندیشه‌ای گروههای سیاسی اسلامگرا در ایران قبل از انقلاب (قسمت اول)
در این مقاله نگارنده تلاش می‌کند تا به بررسی مبانی فکری گروههای سیاسی اسلامگرا در فاصلة زمانی سالهای 1320 تا 1357 بپردازد؛ زیرا تبیین مواضع فکری و اختلافات نظری این گروهها، زمینه را برای درک بسیاری از چالشهای اندیشه‌ای بعد از انقلاب فراهم می‌آورد. هرچند بسیاری از گروههای یاد شده در کلیت اهدافی همچون مبارزه با استبداد، استعمار، ایجاد حکومت اسلامی، تلاش برای استقرار قوانین اسلامی و ...
[ 10 ] - هویت جمعی از دیدگاه امام خمینی
نگارنده در این مقاله ابتدامفهوم هویت را از منابع مختلف لغات استخراج و آن را به دو سطح فردی و جمعی تقسیمکرده است. منظور نویسنده از هویت فردی، انسان و از هویت جمعی، امت است. سپس عواملمؤثر بر این دو سطح از دیدگاه امام خمینی را مورد بررسی قرار داده است. در سطحفردی هویت از دیدگاه امام خمینی به دو نقش مهم هستیشناسی ـ جهانبینی وانسانشناسی بر دیدگاه وی نسبت به ه...
[ 11 ] - جریانات اسلام گرا در آسیای میانه(مرکزی)
جنبشهای اسلامی بازیگران مهمی در عرصهی سیاسی محسوب میشوند و در منطقهی آسیای مرکزی -که بخشی از جهان اسلام به شمار میروند- از اهمیت ویژهای برخوردارند. در این مقاله تلاش میشود تا به بررسی وضعیت جنبشهای اسلامی در منطقهی آسیای مرکزی بپردازیم و به این سؤالات پاسخ دهیم که این جریانات چه نقشی در تحولات این منطقه دارند و اشتراکات و افتراقات آنها از نظر مبانی فکری و مشی مبارزاتی چیست ؟
[ 12 ] - علل شکل گیری و ماهیت جنبش های سیاسی در خاورمیانه: بررسی موردی جنبش سیاسی در یمن
جریانات اسلامگرا در یمن شامل شیعیان زیدی و بخش مهمی از اهل سنت بوده که اخوان یمن در بین اهل سنت و الحوثی ها در بین شیعیان از اهمیت خاصی برخوردارند. این نیروها بدنبال قیام های مردمی اخیر در تونس و مصر و برخی کشورهای دیگر در خاورمیانه مبارزات خود را در قالب راهپیمائی های گسترده اما آرام ادامه دادند و خواستار اصلاحات سیاسی و اجتماعی در کشور می باشد که در این مقاله تلاش می کنیم به بررسی ...
[ 13 ] - A Comparative Analysis of Contemporary Movements in Indonesia and the Islamic Revolution in Iran
Throughout history until today, the Islamic world has been witness to various movements which have been formed in response to special demands. The current article aims to address the similarities and differences between the political thought[1] of the Islamic Revolution of Iran and two movements in Indonesia namely the Nahdatul Ulama (NU) and the Muhammadiyah movements using a descriptive-compa...
[ 14 ] - بنیانهای صلح و همزیستی در اندیشه اسلامی با تاکید بر دیدگاه امام خمینی (ره)
این مقاله به بررسی جایگاه صلح و جنگ در اسلام می‌پردازد. گروهی از مسلمانان با استناد به آیات متعدد قرآن در مورد جهاد، بر اصالت جنگ در روابط با دیگران تأکید دارند که این نوع نگاه را می‌توان در بین جریانات سلفی تکفیری و وهابی جهادی و جریاناتی همچون القاعده و داعش بخوبی مشاهده کرد اما در مقابل این نگرش، بخشی از متفکران مسلمان با نقد دیدگاه مذکور بر اصالت صلح در اسلام تاکید می کن...
[ 16 ] - تحلیل محتوای کمّی و کیّفی مصاحبه ها و پیام های امام خمینی(ره) براساس صحیفه امام
مصاحبه ها، گفتگوها و پیام های امام خمینی (س) که در 21 جلد در مجموعه ای با عنوان صحیفه امام منتشر شده است، بخش مهمی از محتوای این مجموعه را تشکیل می دهند. در واقع، عمده مطالب و مبانی فکری و سیاسی امام(ره) که در جریان پیروزی انقلاب اسلامی تاثیرگذار بود از طریق مصاحبه ها به طور کلی با رسانه های خارجی و خبرگزاری هایی بود که به گوش مردم حقیقت طلب ایران و سایر جهانیان می رسید. بخش عمده ای از تحولات خ...
[ 17 ] - عدالت در اندیشه سیاسی اسلام: مفهوم‌شناسی و راهبردها
در این پژوهش با توجه به اهمیت عدالت در اسلام، این پرسش مطرح میشود که مفهوم عدالت در اندیشة سیاسی اسلام چیست و شاخصه‌های آن کدامند؟ و با چه راهبرهایی می‌توان عدالت سیاسی را متحقق ساخت؟ با توجه به اینکه مفهوم عدالت با مفهوم حق پیوند تنگاتنگی دارد در این پژوهش با روشی تفسیری - تحلیلی تلاش شده تا براساس مفهوم حق، مفهوم عدالت سیاسی را شاخص‌سازی کند. براساس یافته‌های این مقاله اگر ذی‌حقان ر...
[ 18 ] - تحلیل آماری و محتوایی سخنرانی‌های امام خمینی در سالهای 1368 ـ 1341
امام خمینی+ در طول حیات خود، با ابزارهای مختلفی از جمله ارسال پیام و یا انجام مصاحبه و سخنرانی، به طرح اندیشه‌های خود مبادرت ورزید. این پژوهش بر آن است تا به این پرسش‌ها پاسخ دهد که سخنرانی‌های امام خمینی+ مندرج در «صحیفه امام» در سالهای دوران حیات امام خمینی+ چه روندهایی را نشان می‌دهد و چه مباحث مهمی را شامل میشود؟ همچنین مباحثی که امام در هر مقطع در سخنرانی‌های خود بر آن تأکید داشتند کدام...
[ 19 ] - جریان‌های سیاسی اسلامگرا و چالشهای درونی در اردن
در نگاهی کلی به‌نظرمی‌رسد جنبش اسلام‌گرایی در اردن، ماهیتی واحد ندارد و چند جریان مهم شامل اخوان‌المسلمین، سلفی‌‌گرایی در دو رویکرد سنتی و جهادی / تکفیری و جریانی کوچک از نوگرایان عمل‌گرا و میانه‌رو، مانند حزب الوسط را دربرمی‌گیرد. «واکاوی ژرف‌تر جنبش اسلام‌گرایی در اردن، تلاش برای بازشناسی جریان‌های سیاسی اسلامگرا در این کشور، آرایش آنها در صحنه سیاسی و چالشهای فکری درونی و مواضع آنها نسب...
[ 20 ] - تحلیل بافت سیاسی، اجتماعی و تخصصی نمایندگان مجلس شورای اسلامی؛ ادوار ششم تا دهم
مجلس، مرکز مهم تصمیم سازی برای کشور است . برای رسیدن به درکی درست از شیوه وکیفیت عملکرد آن نیازمند شناخت بهتر نخبگانی هستیم که وظیفه قانونگذاری و نظارت امور کشور را برعهده داشته‌اند. از همین رو این مقاله سعی دارد تا با رویکرد تحلیلی و مقایسه‌ای و با جمع‌آوری اطلاعات به شیوه‌ی کتابخانه‌ای و اسنادی و با استفاده از آمار توصیفی، به تحلیل بافت سیاسی و اجتماعی نمایندگان مجلس شورای اسلامی بپردازد ...
[ 21 ] - تحلیل بافت سیاسی، اجتماعی و تخصصی نمایندگان مجلس شورای اسلامی؛ ادوار اول تا پنجم
نخبگان سیاسی در هر نظام سیاسی یکی از عوامل تأثیرگذار بر تحولات می‌باشند و مجلس شورای اسلامی در بردارنده نخبگان سیاسی جمهوری اسلامی ایران است. لذا پژوهش حاضر تلاش دارد تا با رویکردی تحلیلی ـ مقایسه‌ای و به منظور دستیابی به درک درستی از دلایل و چرایی روندهای سیاسی در ایران به تحلیل و بررسی بافت سیاسی و اجتماعی نمایندگان مردم طی پنج دوره‌ی نخست مجلس شورای اسلامی بپردازد و به این پرسش‌های بنیادین ...
[ 22 ] - تحول دولتها و عملکرد اقتصادی در جمهوری اسلامی ایران
چکیده دولت در جمهوری اسلامی ایران به دلیل ذات مردمسالارانه خود نهادی متحول وپویا می باشد. به طوریکه طی چهار دهه گذشته جریانها و گروه های سیاسی مختلف با اندیشه‌های متفاوت در عرصه دولت در ایران حضور داشته اند. سوال این پژوهش آن است که این تحولات در عرصه دولت چه تاثیری برتفاوت عملکردی وکارامدی دولتها ی مختلف داشته است؟ روش این پژوهش تاریخی –تطبیقی است و یافته های پژوهش نشان می دهد که ه...
[ 23 ] - مبانی حکمی پیوند دیانت، معنویت و سیاست
چکیده این مقاله در پاسخ به این مسئله مهم که "پیوستگی میان «معنویت» و «سیاست» چرا و چگونه محقق میشود؟" کوشیده است تا با روش و دادههای مبتنی بر حکمت متعالیه، ابتدا درک درستی از مقولههای «دین»، «معنویت» و «سیاست» به دست دهد و سپس مبانی حکمی ارتباط آنها را به‌طور مستدل روشن سازد. نتایج به دست آمده از رهگذر این کوشش حاکی از آن است که دین با هدف «تکامل معنوی انسان» که یک حرکت جوهری آگاهانه است ب...
[ 24 ] - چارچوبی برای بررسی عوامل مؤثر بر عملکرد دولت در جمهوری اسلامی ایران
برای بررسی عملکرد دولتها باید عوامل متعددی را مورد مطالعه قرار داد برخی بر تأثیر عوامل ساختاری و برخی براهمیت عوامل ارادی تأکید دارند. هدف این مقاله پاسخ به این سؤال است که کدامیک از این عوامل نقش مهم‌تری در عملکرد دولتها در جمهوری اسلامی ایران داشته‌اند؟ این مقاله تلاش کرده با استفاده از نظریه ساختاریابی گیدنز و روشی تاریخی - تحلیلی با بررسی سطوح مختلف تأثیرگذاری این عوامل به ارائه چارچوبی ب...
[ 25 ] - The Intellectual Curriculum of the Islamic Awakening Movement
This article tries to explain and describe thought currents within the Islamic awakening. Based on the findings of this research, Islamic awakening is influenced by eight important currents each of which are divided into secondary currents. These currents have important differences in their viewpoint toward Islam, Islamic laws, their fighting strategies and how to interact with other Muslims. D...
[ 26 ] - بررسی پایگاه اجتماعی هیأت دولت در جمهوری اسلامی ایران (1360 – 1398)
در این مقاله ویژگی‌های هیأت وزیران و رؤسای دولت‌های جمهوری اسلامی ایران از سال 1360 تا پایان خرداد 1398 بررسی، (در این مدت مجموعاً 5 رئیس دولت و 262 وزیر عهده‌دار امور اجرایی کشور به‌منظور اتخاذ تصمیمات کلان و راهبردی بودند) و به این سؤالات پاسخ داده شده است که نخبگان حاکم در ایران در هر دوره از چه منزلت اجتماعی (سواد، تخصص و طبقه اجتماعی) برخوردار بودند؟ و مرتبط با کدام طبقه اجتماعی، اقتصادی و ...
[ 27 ] - مقایسه تحلیلیِ عملکرد نظارتی نمایندگان مجلس شورای اسلامی‌طی ادوار اول تا دهم
در این نوشتار سعی شده است به این پرسش اصلی پاسخ داده شود که نمایندگان هر یک از ادوار اول تا دهم مجلس شورای اسلامی‌به لحاظ وظایف نظارتی چه عملکردی از خود نشان داده‌اند و ترکیب سیاسی مجلس به عنوان یکی از مهمترین متغیرها چه تأثیری بر این امر داشته است؟ فرض پژوهش بر این است که مجالسی که اکثریت نمایندگان آن همسو با دولت هستند از عملکرد نظارتی ضعیف‌تری نسبت به مجالس غیر همسو برخورداراند. روش این پژوه...
[ 28 ] - The Impact of Geopolitics on Political Model Supported by Shiites in Different Countries
Shiites of the Islamic world theoretically enjoy a specific political viewpoint, however practically they support different governments in current conditions of the Islamic world. Although different factors may be at play, but the hypothesis of this article is that Shiite's geographical and geopolitical status play an important role in their practical support of these different models. Therefor...
[ 29 ] - اهداف حکومت اسلامی
This article has no abstract.
[ 30 ] - چالش‌ها و راهبردهای جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با هنجارهای حقوق بشری نظام بین‌الملل براساس روش تحلیل لایه‌ای علت‌ها
چالشهای حقوق بشری همواره به‌عنوان محملی برای اعمال فشار بیشتر بر ایران در چهار دهه گذشته مطرح بوده است. این مقاله با بهره‌گیری از الگوی تحلیل لایه‌ای علت‌ها و با روش ترکیبی به بررسی علل این چالش‌ها در چهار سطح تحلیل لیتانی، علّی، گفتمانی و اسطوره‌ای و نیز ارائه راهبردهای پیشنهادی برای مقابله با آنها در هر لایه پرداخته است. براساس یافته‌های پژوهش، در لایه نخست علت‌ها یا همان سطح لیتانی، شاهد ی...
[ 31 ] - نقش ساده‌زیستی کارگزاران حکومتی در سلامت نظام جمهوری اسلامی ایران با رویکردی بر نظر امام خمینی(س)
چکیده: در این مقاله به تأثیر دوسویه ساده‌زیستی و یا عدم ساده‌زیستی و تجمل‌پرستی در سلامت و ثبات و یا عدم سلامت و به تبع بی‌ثباتی حکومت‌ها از منظر آموزه‌های قرآنی - اسلامی و سیره و سنت نبوی و علوی و الگوبرداری از آن برای نظام جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان حکومتی دینی پرداخته شده است، علاوه بر الگو قرار دادن سیرۀ بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران (امام خمینی) به‌عنوان رهبری ساده‌زیست...
نویسندگان همکار