سید حبیب الله موسوی

استادیار اقتصاد کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس

[ 1 ] - اثرات توسعه بخش‌های اقتصاد ایران بر افزایش درآمد گروه‌های شهری و روستایی

هدف مقاله بررسی اثرات توسعه‌ بخش‌های اقتصاد ایران بر افزایش درآمد گروه‌های کم، متوسط و پردرآمد شهری و روستایی است. برای رسیدن به این هدف، اثرات توسعه 8 بخش اصلی اقتصاد ایران بر افزایش درآمد گروه‌های شهری و روستایی با استفاده از ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1390 و روش تحلیل مسیر ساختاری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد اثرات توسعه و گسترش بخش کشاورزی بر افرایش درآمد گروه‌های درآمدی به ازای یک...

[ 2 ] - بررسی نقش رابطه ی انتقالی نرخ ارز در رفتار قیمت گذاری برای بازار صادرات میگو و خاویار ایران

روند رو به رشد پرورش میگو و خاویار، در جهان، به واسطه‌ی تقاضای بالای آن و همچنین پتانسیل‌های بالقوه‌ی ایران در تامین این تقاضا، بسیار چشمگیر است. باتوجه به این رویکرد، در مطالعه حاضر، به تجزیه و تحلیل رفتار قیمت‌گذاری برای بازار (PTM) صادرکنندگان میگو و خاویار ایران در بازار جهانی تحت سه مدل نرخ ارز اسمی، نرخ ارز واقعی و میانگین وزنی نرخ ارز پرداخته شد. در این راستا از داده‌های سالانه 1372 تا 1...

[ 3 ] - آزاد سازی بازار گندم؛ یک توصیه علمی یا یک الزام سیاستی؟

خودکفایی در تولید گندم و نیز تامین نان ارزان قیمت خطی مشی کلی سیاست‌های کشاورزی و غذایی کشور از بدو انقلاب تا کنون بوده‌است. در این راستا سیاست‌های مختلفی جهت دستیابی به این دو هدف غیر همسو اتخاذ و پی‌گیری شده‌است که در این بین سیاست‌های قیمتی از سایر سیاست‌ها فراگیرتر بوده‌اند. با این رویکرد، در مطالعه حاضر تلاش شده‌است تا سیاست‌های حمایت قیمتی دولت در بازار گندم مورد ارزیابی و تحلیل قرار گیرد...

[ 4 ] - ارزیابی هزینه انتشار گاز گلخانه‌ای کربن‌دی‌اکسید حاصل از توسعه بخش کشاورزی ایران

انرژی به عنوان یک نهاده‌ دارای اهمیت ویژه‌ای در بخش کشاورزی است. برآوردهای اولیه نشان می‌دهند که فعالیت‌های کشاورزی عامل بروز یک چهارم از منابع انتشارگازهای آلاینده درجهان هستند. کربن‌دی‌اکسید مهم‌ترین گاز گلخانه‌ای است که در دهه‌های گذشته نقش بسزایی در جذب تشعشعات مادون قرمز تولید شده در هوا (اتمسفر) داشته ‌است. با توجه به اهمیت محیط زیست و با توجه به کمبودهایی که در رابطه با روش‌های تحلیلی بر...

[ 5 ] - پیامدهای حذف یارانه نان بر تغییر نرخ وابستگی به واردات و امنیت غذایی

در دوره‌های متمادی، نان به عنوان کالایی اساسی، سهمی شایان توجه در تأمین امنیت غذایی خانوارهای شهری و روستایی داشته‌است. با این توضیح، این مطالعه با هدف تحلیل وضعیت امنیت غذایی کشور همگام با حذف یارانه نان طرح‌ریزی شد. بدین منظور، ابتدا در ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1385، کالای نان از بخش محصولات غذا و آشامیدنی تفکیک شد. سپس سناریوهای حذف یارانه نان درکوتاه‌مدت و بلندمدت در الگوی تعادل عموم...

[ 6 ] - اثرات آزادسازی تجاری زیربخش‌های کشاورزی بر شاخص هزینه زندگی

فرآیند آزادسازی تجاری بخش کشاورزی در کشورهایی که این بخش سهمی شایان توجه‌ در اقتصاد آن‌ها دارد از جمله مسایل حیاتی اقتصاد بشمار می‌رود. تجاری سازی از نقطه نظر منافع و زیان‌های احتمالی که می‌تواند بر تولید، قیمت و متعاقبا شاخص هزینه زندگی و رفاه گروههای درآمدی شهری و روستایی برای کشورها داشته باشد، مورد توجه بسیاری از اقتصاددانان قرار گرفته است. بدین ترتیب، این مطالعه با استفاده از یک مدل قیمتی ...

[ 7 ] - بررسی عوامل موثر بر تجارت محصولات کشاورزی با تأکید بر درآمدهای نفتی

تجارت خارجی یکی از مؤلفه‌های مهم در توسعه اقتصادی است. تجارت خارجی منبع تأمین درآمدهای ارزی برای سرمایه‌گذاری در فناوری نوین، گسترش بازار داخلی، رشد بهره‌وری و افزایش توان تولیدی در جهت توسعه اقتصادی میباشد. از سوی دیگر، پذیرش اهمیت بخش کشاورزی در اقتصاد کنونی و آینده کشور و نیاز ضروری به درآمدهای ارزی غیر نفتی ناشی از آن، ضرورت توجه به تجارت بخش کشاورزی را امری مسلم می‌نماید. هدف از این م...

[ 8 ] - ارزیابی آثار ریسکی آزاد‌سازی قیمت حامل‌های انرژی در زیر بخش زراعت دشت بیضاء

در مطالعه‌ی حاضر با ارایه‌ی یک الگو‌ی شبیه‌سازی و تلفیقمدل تارگت- موتاد با رهیافت برنامهریزی ریاضی مثبت، طی پنج سناریو، واکنش بالقوه‌ی کشاورزان و ثبات درآمدی آنها نسبت به سیاست آزاد‌سازی قیمت سوخت بررسی شد. بدین منظور اطلاعات مربوط به هزینه و درآمد محصولات کشاورزی بهره‌برداران منطقه بیضاء در استان فارس در طی پنج سال 91- 1387از سازمان‌های مختلف از جمله جهاد کشاورزی استان فارس، شهرستان سپیدان...

[ 9 ] - تحلیل آثار سیاست تعرفه‌ی واردات بر بازار برنج ایران

مسئله سیاست غذای ارزان و خودکفایی در مورد محصول برنجِ ایران همواره باعث شده تا دولت مداخلات زیادی در بازار و تجارت این محصول داشته باشد. از بین تمامی سیاست‌های اعمال شده در مورد این محصول می‌توان از سیاست‌ تعرفه‌ی واردات یاد کرد که در سال‌های اخیر کاربرد فراوان‌تری داشته ‌است. با این وجود نتایج حاصل از این سیاست در بین اقشار تولیدی و مصرفی کاملاً بحث بر‌انگیز بوده و به صورت چالشی بزرگ در مقابل سی...

[ 10 ] - ررسی آثار حذف سیاست‌های حمایتی دولت در بازار گندم ایران؛ رویکرد تعادل بازار

گندم به‌عنوان یک محصول راهبردی، از نظر میزان تولید و اختصاص سطوح زیر کشت، مهم‌ترین محصول کشاورزی در سراسر دنیا محسوب می‌شود و نقشی استراتژیک در عرصه‌ی سیاسی و اقتصادی کشورها ایفا می‌نماید. لذا هدایت عرضه و تقاضای این محصول و تنظیم بازار آن بر اساس منافع کارگزاران اقتصادی، امری اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. در این راستا، مطالعه‌ی حاضر با استفاده از مدل تعادل فضایی قیمت‌ها، به بررسی آثار سیاست‌های حما...

[ 11 ] - الگوی بهینه تولید محصولات زراعی با تأکید بر افزایش کارایی مصرف آب (مطالعه موردی: شرکت مزرعه نمونه گرگان)

کاهش منابع آبی موجود در کشور از یک سو و افزایش تقاضای روزافزون تولید محصولات کشاورزی از سوی دیگر، لزوم توجه به مدیریت منابع آبی مورد استفاده در بخش کشاورزی را بیش از پیش افزایش داده است. مطالعه حاضر با هدف تدوین الگوی بهینه تولید محصولات زراعی در شرکت مزرعه نمونه گرگان به‌عنوان یکی از واحدهای پیشرو در بخش کشاورزی استان گلستان با تأکید بر افزایش کارایی مصرف آب طرح‌ریزی و اجرا شد. به این منظور، ا...

[ 12 ] - تحلیل سرایت نوسان و انتقال قیمت در بازار برنج ایرانی(مطالعه موردی: رقم کامفیروزی)

چکیده قیمت مبادله برنج به‌عنوان یک مؤلفه اصلی، پل ارتباطی میان بخش‌های مختلف بازار این محصول است که عامل اصلی در تعیین سطح درآمد کشاورزان، مبادله‌کنندگان و عرضه‌کنندگان نهایی آن به شمار می‌آید. بنابراین، تحلیل و بررسی تأثیر متقابل قیمت‌ها بر یکدیگر در سطوح مختلف بازار برنج دارای اهمیت است. در این بررسی، با استفاده از آمار دورۀ (سری) زمانی ماهیانه قیمت‌ها در سطوح مختلف بازار بر...

[ 13 ] - تحلیل ساختار بازار صادراتی سیب ایران با رهیافت رفتار قیمت گذاری برای بازار (PTM)

سیب از جمله محصولات باغی صادراتی به شمار می‌آید که از جایگاه بالایی در زمینه اشتغال‌زایی و ارزآوری برخوردار است. در مطالعه حاضر، به تجزیه و تحلیل تجربی عمده بازارهای صادراتی سیب ایران با رهیافت رفتار قیمت‌گذاری برای بازار (PTM)، تحت شرایط دو نرخ ارزهای اسمی و واقعی پرداخته شد. در این راستا از داده‌های سالانه 1372 تا 1394 استفاده گردید. تجزیه و تحلیل اقتصاد سنجی با استفاده از مدل پانل تصحیح خطای...

[ 14 ] - مدیریت بهینه در مصرف آب و الگوی کشت با تاکید بر راهبرد کم آبیاری (مطالعه موردی: شبکه آبیاری قزوین)

با توجه به محدودیت منابع آب و ارزش آن در کشاورزی، به‌کارگیری هر راهکاری برای صرفه‌جویی در مصرف و استفاده بهینه از آب موجود امری مهم و ضروری است. یکی از ایـن راهکارها کم آبیاری می‌باشد. هدف این مطالعه، ارزیابی اثر درصدهای مختلف کاهش آب مصرفی در دورههای مختلف رشد بهعنـوان سـناریوهای کم‌آبیاری بر بهینه‌سازی مصرف آب و الگوی کشت غالب )گندم، جو، چغندرقند، ذرت دانهای، ذرت علوفهای و یونجه) در شبکه آبیا...

[ 15 ] - کاهش منابع آب، افزایش بار مالی دولت و تلاطم ارزی، چالش‌های اصلی تأمین گندم در ایران؛ چه باید کرد؟

اهمیت قابل توجه مصرف گندم در سبد تغذیه خانوارهای ایرانی باعث شده است که تأمین گندم مورد نیاز کشور با چالش‌های مختلف از جمله کاهش منابع آبی، افزایش هزینه‌های دولت و تلاطم‌های نرخ ارز مواجه شود. بر این اساس، در این مطالعه با طراحی یک مدل تعادل جزئی پویا سعی شد که به این سؤال کلیدی پاسخ داده شود که به‌منظور مقابله با چالش‌های موجود بر سر راه تأمین گندم در کشور در سال‌های آتی چه باید کرد. از این‌رو...

[ 16 ] - اثرات توسعه بخش‌های اقتصاد ایران بر افزایش درآمد گروه‌های شهری و روستایی

[ 17 ] - اثر کم‌آبیاری توأم با محدودیت مصرف کود و سموم شیمیایی بر تغییر الگوی کشت زراعی شبکه آبیاری قزوین

مطالعه حاضر به دنبال تعیین الگوی کشت بهینه محصولات زراعی شبکه آبیاری دشت قزوین با تأکید بر سیاست کمآبیاری و کاهش مصرف کود و سموم شیمیایی است. برای این منظور، از رهیافت برنامهریزی ریاضی مثبت (PMP) و حداکثر بینظمی (ME) استفاده ...

[ 18 ] - خودکفایی گندم و رشد جمعیت در چشم‌انداز 1404 در ایران (درآمدی بر نقش سیاست خرید تضمینی)

در شرایط کنونی، جهت‌گیری برنامه‌های اقتصادی و اجتماعی جمهوری اسلامی ایران (ج. ا. ا.) به سمت اعمال سیاست‌های تشویقی در رابطه با افزایش رشد جمعیت قرار دارد. با افزایش رشد جمعیت، نیاز به محصولات خانواده گندم در کشور بیشتر می‌شود و مسائلی از قبیل کاهش منابع آبی باعث خواهد شد که تولید این محصولات در کشور با چالش‌های مهمی مواجه باشد. علاوه‌براین، کشور ایران به دلیل قرار گرفتن در موقعیت حساس خاورمیانه...

[ 19 ] - تعیین ارزش اقتصادی آب در مزارع گندم و کلزا (مطالعه نمونه ای: شبکه آبیاری دشت قزوین)

طی دهه‌های اخیر منابع آبی به دلیل تقاضای روبه افزایش و استفاده‌های متفاوت از آن به شدت تحت فشار بوده‌ و استفاده آب توسط یک بخش از استفاده‌کنندگان بر امکان استفاده بخش دیگر تاثیرگزار است. از این رو، مدیریت و تخصیص بهینه‌ی منابع آب از اهمیت روزافزونی در بین سیاست‌گذاران و کشاورزان برخوردار شده‌است. بدون تردید یکی از مهم‌ترین ابزارهای تخصیص بهینه ی منابع آب، ارزشگذاری اقتصادی این نهاده است که راهب...

[ 20 ] - Optimal Crop Production Pattern with Emphasis on Improving Water Use Efficiency (A Case Study of Varamin Agricultural and Animal Husbandry Complex)

Increasing the productivity and conservation of limited water resources in the agricultural sector, especially in the agricultural sub-sectors, is closely related to the revision of the traditional approaches of production system in the agricultural sector of developing countries. The aim of this study was to develop the optimal combination of crop production in Varamin Agricultural and Animal ...

[ 21 ] - ارزیابی اثربخشی سیاست خرید تضمینی در پایدارسازی تولید گندم در ایران

محصول گندم به عنوان غذای اصلی مردم ایران نقش ویژه و اساسی در تأمین امنیت غذایی کشور ایفا می‌کند. لذا، با توجه به اهمیت مصرف گندم در ایران، تاکنون سیاست‌های حمایتی چندی به منظور ارتقای میزان خوداتکایی در تولید این محصول در کشور اجرا شده است. با این وجود، بررسی آمارهای رسمی نشان می‌دهد که به‌رغم تلاش‌های انجام گرفته، دستیابی به تولید پایدار گندم در کشور همچنان دور از اطمینان کافی قرار دارد و در ب...

[ 22 ] - بررسی تاثیر متغیرهای اقتصاد کلان (تولید داخلی، قیمت‌های نسبی و نرخ ارز) بر صادرات زعفران

چکیده زعفران یکی از محصولات صادراتی است، و ایران با 8/88 درصد تولید جهان، بزرگترین و اصلی‌ترین تولید کننده و صادرکننده زعفران در دنیا می‌باشد. بررسی روند صادرات جهانی نشان می‌دهد که افزایش و یا کاهش مقدار صادرات ایران به گونه مستقیم و کاملا آشکار بر روند جهانی صادرات زعفران تاثیر گذار بوده و در صورت کاهش و یا افزایش تولید و صادرات زعفران به وسیله جمهوری اسلامی ایران روند صادرات این محصول ...

[ 23 ] - اثرات تغییراقلیم و خشکسالی روی ریسک درآمدی و الگوی کشت زراعی در شبکه آبیاری دشت قزوین

تغییر اقلیم یکی از رخدادهای طبیعی در حال وقوع است که موجب افزایش دما، کاهش بارندگیها، تغییرات بیلان آبی، کاهش سطح تولید و وقوع خشکسالیهای پی‌درپی میشود. لذا پیشبینی و بررسی اثرات تغییر اقلیم و خشک‌سالی به‌منظور تصمیمگیری مدیران و برنامهریزی آینده بسیار ضروری است. با توجه به این رویکرد، در مطالعه حاضر به بررسی اثرات تغییر اقلیم و خشک‌سالی بر الگوی کشت و اثرات ریسک ...

[ 24 ] - تحلیل ارتباط بین تغییرات اقلیم، عملکرد و ریسک تولید محصولات کشاورزی؛ مطالعه گندم دیم استان فارس

مطالعه حاضر با هدف پاسخگویی به این سوال که آیا پدیده تغییرات اقلیم علاوه بر عملکرد محصولات کشاورزی بر ریسک عملکرد نیز تاثیرگذار است یا خیر طرح‌ریزی شد. بدین منظور محصول گندم دیم به عنوان یک کالای اساسی و نیز تأثیرپذیر از اقلیم در استان فارس گزینش شد. با این توضیح، اثر عوامل اقلیمی و غیر اقلیمی بر میانگین و واریانس عملکرد گندم دیم با استفاده از تابع تصادفی جاست و پاپ (1978، 1979) در شش شهرستان آ...