جهانگیر کرمی
دانشیار گروه مطالعات روسیه، دانشکده مطالعات جهان
[ 1 ] - فرهنگ سیاسی روسیه: ریشه‌ها، ابعاد و پیامدها
فرهنگ سیاسی از جمله مفاهیمی است که در دهه‌های اخیر برای تبیین رفتارهای سیاسی مردمان یک جامعه با همدیگر و با دولتها و تعاملات دولتها با مردم مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است. فرهنگ سیاسی امری پویاست که در گذر زمان شکل گرفته و جریان می‌یابد. در روسیه نیز در سالهای اخیر به دنبال تحولات پس از فروپاشی کمونیسم و دوران یلتسین و سپس با روی کار آمدن و تداوم نظام سیاسی جدید به وسیله پوتین، این ...
[ 2 ] - سیاست خارجی روسیه و پرونده هسته‌ای ایران: از تحریم تا برجام
توافق هسته‌ای ایران و کشورهای 5+1از رویدادهای سیاسی مهم در سطوح منطقهای و حتی بین‌المللی است که می‌تواند روابط ایران با بسیاری از دولتها را تحت‌الشعاع قرار دهد. این رویداد که از آن در متن «برنامه جامع اقدام مشترک» یک «توافق تاریخی» یاد شده، واکنش بسیاری از کشورهای جهان به‌خصوص قدرت‌های بزرگ نظام بینالملل را برانگیخته است. بنابراین با توجه به حضور مستقیم روسیه در پرونده هسته‌ای ایران و ن...
[ 3 ] - روند نوسازی در روسیه: دولت قدرتمند و سطحی ماندن توسعه
نوسازی مدت‌ها است که دغدغه بسیاری از دولتهای در حال توسعه می‌باشد، کشورهایی که تمایل دارند با اقتباس و الگوبرداری از جوامع غربی در مسیر توسعه و نوسازی گام بردارند. در روسیه نیز این فرآیند از زمان پتر کبیر آغاز شد و تا امروز همچنان به عنوان یکی از مسائل کلیدی در این کشور ادامه دارد. این مقاله یک پژوهش توصیفی– تحلیلی است که با استناد به منابع و داده‌های روسی...
[ 4 ] - نوگرایی در اندیشه‌های اسماعیل گاسپرینسکی و تأثیرهای آن بر مسلمانان روسیه
در سدۀ نوزدهم میلادی که کشورهای اروپایی با سرعت درحال ترقی و پیشرفت بودند، روسیه نیز که مناطق گستردهای از آسیای مرکزی و قفقاز را ضمیمۀ خاک خود کرده و به یک امپراتوری گسترده تبدیل شده بود برای پیوستن به شمار این کشورها تلاش می‌کرد. در این دوره، در سراسر جهان اسلام یک سیر نوخواهی و اصلاح‌طلبی به راه افتاده بود که مسلمانان زیر سلطة امپراتوری روسیه تزاری نیز که زیر انواع فشارهای استیلاگرایانه و ...
[ 5 ] - سازمان های مردم نهاد و دگرگونی سیاسی در آسیای مرکزی (مطالعۀ موردی: انقلاب رنگی جمهوری قرقیزستان)
انقلاب رنگی دگرگونی جدیدی در عرصۀ سیاست است که در دهۀ پایانی قرن بیستم از کشورهای اروپای‌شرقی آغاز و در دهۀ نخست قرن بیست‌و‌یکم به جمهوری‌های نواستقلال اتحاد شوروی تسری یافته است. از عوامل مؤثر در چنین رخدادی، وجود کشورهای بزرگی است که برای رسیدن به هدف‌های خود از فقر موجود در این کشورها استفاده کرده‌اند و می‌خواهند از کمک‌های مالی به‌عنوان حربه‌ای برای نفوذ بیشتر خود، بیشترین استفاده را ببرند....
[ 6 ] - الیگارشی دولتی و پایداری فساد اداری در روسیه
در بیست و پنج سال گذشته دولت روسیه به‌شکل بسیار گستردهای با پدیدة فساد روبه‌رو بوده است و باوجود تمام تلاش‌هایی که در راستای مقابله با آن انجام داده، نتوانسته است این پدیده را کنترل کند. در سال 2013 این کشور در میان کشورهای درگیر با این پدیده که توسط سازمان شفافیت بینالملل مورد مطالعه قرار گرفته‌‌اند، دارای رتبۀ 127 از 177 است. در این نوشتار تلاش شده است تا به بررسی نقش الیگارشی دولتی در پای...
[ 7 ] - تداوم نگاه تهدیدآمیز اتحادیۀ اروپا به روسیه
تأثیر متغیرهای تاریخی و هویتی میان اتحادیۀ اروپا و روسیه، موقعیت هژمونیک ایالات متحده در نظام بینالملل و رفتارهای دو دهه اخیر دولت روسیه از جمله تدوین راهبرد و رهنامههای ضد غربی، تلاش درجهت تبدیل شدن به یک هژمون منطقهای، مقابله با راهبردهای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی بر دامنه تردیدهای اتحادیۀ اروپا علیه روسیه افزوده است. این نوشتار با این تصور که اتحادها در سیاستها و روابط خود با دولتهای ...
[ 8 ] - روابط امنیتی چین با آسیای مرکزی: از پیوندهای امنیتی تا «مجموعه امنیتی منطقه¬ای»
پایان جنگ سرد، سبب تحولات قابل توجهی در عرصه روابط بینالملل شد که از مهم‌ترین نمونه آنها، ورود و قدرتگیری روزافزون مجموعهای جدید از بازیگران بود. چین یکی از همین بازیگران است که روند قدرتگیری آن، که از سالهای پیش از پایان جنگ سرد آغاز شده، توجه بسیاری از تحلیلگران را به‌خود جلب کرده است. در این میان، منطقه آسیای مرکزی یکی از مناطقی است که چین به‌شکل سنتی ارتباط‌های نزدیکی با آن داشته و فر...
[ 9 ] - همکاری‌های روسیه و ترکیه: هدف‌ها، گستره و چشم‌اندازها
این مقاله با هدف بررسی همکاری‌های دولت روسیه و ترکیه، به مطالعه هدف‌ها، گستره و چشم‌اندازهای آینده این همکاری‌ها پرداخته است. تمرکز این نوشته بیشتر بر گستره همکاری‌ها و آنهم بیشتر از منظر روسیه است و به این دلیل بیشتر به منابع روسی در این زمینه اشاره شده است. مجموع بررسی‌ها نشان می‌دهد که روابط دو دولت در زمینه‌های گوناگون و به‌ویژه در زمینه اقتصادى در سالهای اخیر روندی روبه رشد داشته است. درح...
[ 10 ] - روابط ایران و روسیه در سالهای 1368 تا 1388: بسترها، عوامل و محدودیت‌ها
ایران و روسیه در پانصد سال گذشته روابطی پر فراز و نشیب و همراه با دوستی و دشمنی با یکدیگر داشتهاند. این روابط از همکاری‌های دوره صفویه، به‌خصومت، جنگ و مداخلات دوره قاجار و سپس روابط خصمانه و گاه دوستانه دوره پهلوی و سرانجام همکاری‌های بیست سال اخیر(1368 تا 1388) رسیده است. در این مقاله تلاش شده تا با ترسیم وضعیت بیست ساله همکاری‌های دو کشور در عرصه‌های مختلف، به بررسی بسترهای داخلی، منطقهای ...
[ 11 ] - ایران و اوراسیای مرکزی: آشفتگی نقش و عملکرد
در این نوشته کوشش شده است تا با بیان نسبت ایران و اوراسیای مرکزی و بحث در نقش و عملکرد آن، مشکلات و مسائل پیش روی جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار گرفته و راهکارهایی برای ارتقای این نقش و تقویت منافع ملی آن مطرح گردد. در واقع، مقاله به نوعی یک طرح بحث است تا با نگاهی نقادانه به عوامل اصلی در حاشیه ماندن کشور ما در ارتباط با این منطقه در مقایسه با سایر بازیگران مهم بپردازد.سخن اصلی نگارنده آن...
[ 12 ] - ایران وآسیای مرکزی روندهای منطقهای و چشم انداز آینده
این مقاله به بررسی پیامدهای روندهای اقتصادی، سیاسی، امنیتی و ارتباطاتی و همگرایی منطقه ای در آسیای مرکزی برای منافع جمهوری اسلامی ایران متمرکز است. پس از فروپاشی شوروی و استقلال دولت های قزاقستان، ترکمنستان، تاجیکستان، قرقیزستان و ازبکستان، آسیای مرکزی به عنوان یک زیرسیستم فرعی در عرصه بین المللی در حال تکامل بوده است، این منطقه به طور فزاینده ای به عرصه ای برای کشمکش و نیز همکاری قدرت های مطرح...
[ 13 ] - ژئوپلیتیک دریایی و سیاست خارجی روسیه در بحران‌های اوکراین و سوریه
توجه به اهمیت امنیتی و اقتصادی مناطق دریایی در سیاست خارجی روسیه در سالهای اخیر افزایش یافته است. روسیه نفوذ و کنترل بر دریاهای مهم را از بنیادهای خیزش و تحکیم جایگاه خود در سیاست بینالملل می‌داند. از این‌رو برنامه‌های تقویت و نوسازی گستردهای در حوزۀ نیروی دریایی در پیش گرفته است. روسیه که به‌دنبال بازپس‌گیری جایگاه خود در سیاست بینالملل است، به‌راستی قدرتی بزرگ نخواهد بود؛ مگر اینکه همانند...
[ 14 ] - دولت روسیه و مسأله غرب، "سده‌های اقتباس و مقابله"
اگرچه غرب در سده‌های اخیر مسأله اصلی بسیاری از جوامع و دولتها بوده، اما این موضوع در نسبت با روسیه بسیار بنیادین و متفاوت بوده است. از سده پانزدهم میلادی تا کنون حدود پنج سده است که روسیه در پرتو تحولات ناشی از نوزایی اروپا قرار گرفته و به تعبیری در حاشیه آن، گاه در تعامل و گاه نیز در تقابل با آن به زیست خود ادامه داده است. موقعیت جغرافیایی و شرایط فرهنگی و مذهبی روسیه پیوستگی‌ها و گسستگی‌هایی...
[ 15 ] - سیاست اوراسیایی ایران، انقلاب اسلامی و سیاست خارجی
در چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی در ایران بررسی دستاوردهای آن در سیاست خارجی در منطقه اوراسیای مرکزی کار ساده‌ای نیست زیرا در این چهار دهه تحولات ژئوپلتیک گستردهای در منطقه ایجاد شده است. این دوران را می توان به دو مرحله دهه نخست و زمان شوروی و سه دهه بعدی و عصر پسا شوروی تقسیم کرد. در دوران نخست که دوره انقلاب و جنگ تحمیلی بود، قلمرو اوراسیایی در چارچوب اتحاد شوروی و بلوک شرق محیطی بسته و ن...
[ 16 ] - هژمونی، ژئوپلیتیک و مناسبات چین - آمریکا
برخی واقعیت ها، داده ها و ادعاهای مطرح شده از سوی صاحب نظران سیاست بینالملل نشان می دهد که چین در مسیر قدرتمندی و در پی آن، هژمونی قرار گرفته و خیزش این دولت، چه مسالمت آمیز و چه چالش زا، یکی از موضوعات کلیدی سیاست بین الملل آینده خواهد بود. اما مسأله اساسی آن است که چین در این مسیر با چه فرصت ها و موانعی روبه‌رو بوده و به ویژه عنصر ژئوپلیتیک با توجه به محیط راهبردی آن چه تأثیری ...
[ 17 ] - Discussion on Russia-Iran Bilateral Trade in the Modern Era with emphasis on Russia’s Economy
This paper is an empirical attempt to investigate bilateral trade flow between Iran and Russia. To this end, we used statistical analyses on macroeconomic series over the period of 1991-2017. Results revealed that there is a significant statistical difference in terms of exports between Iran and Russia, and that there has always been a buyer-seller dialogue between the two countries. According ...
[ 18 ] - مطالعه تطبیقی سیاست های کلی اقتصادی ایران با سیاست های بلندمدت اقتصادی فدراسیون روسیه
در هر کشوری وجوه نقشه راه روشن و معین برای رسیدن به تعالی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی از اهمیت و ارزش بالایی برخوردار است. چنین نقشه راهی، اولویت ها و مسائل اصلی یک کشور را جهت توجه، تقویت و سرمایه گذاری مالی و اجتماعی بر آنها نشان می دهد. با توجه به اهمیت این موضوع و مفید بودن انجام مقایسه بین کشوری آنها، هدف اصلی این مقاله، انجام مطالعه ای تطبیقی – مقایسه ای میان سیاست های کلی نظام جمهوری اسلام...
[ 19 ] - روند چند جانبه‌گرایی بین‌المللی و راهبرد شرقی ایران
در این مقاله تلاش شده تا با در نظر گرفتن روند چند جانبه‌گرایی نظام بین‌المللی، اهمیت راهبرد شرقی و جایگاه و نقش ایران را مورد بحث قرارداده و فرصتها، امکانها و محدودیتهای نظام بین‌المللی برای سیاست شرقی بیان شود. نکته محوری در این مقاله آنست که نظام بین‌المللی در هر عصری تاثیری اساسی بر رفتار دولتها و تعیین هنجارها دارد و از این رو، ارائه درکی روشن از آن می‌تواند، در تبیین و تحلیل سیاست بین‌المل...
نویسندگان همکار