علی اکبر جعفری
دانشیار روابط بینالملل گروه علوم سیاسی دانشگاه مازندران
[ 1 ] - پایداری یا ناپایداری گذار روسیه به مردم‌سالاری
تجربۀ دو خیزش انقلابی روسیه در قرن بیستم که از یک‌سو نظم اقتصادی- اجتماعی نوینی را ایجاد کرده است و از سوی دیگر، بسترهای چرخش نظام سیاسی از پادشاهی به یک جمهوری مردم‌سالار و سپس دولت شورویایی و سرانجام جمهوری برپایۀ ریاست جمهوری را در آخرین دهۀ قرن بیستم آماده کرده است، جنبش‌های مردم‌سالارخواه شناخته می‌شود. در این پیوند، فروپاشی اتحاد شوروی و بروز نظم نوین، بهعنوان جهشی به‌سوی مردم‌سالاری شن...
[ 2 ] - تأثیر بیداری اسلامی بر اتحاد راهبردی آمریکا- اسرائیل
تحولات بیداری اسلامی علاوه بر آثار مختلف در حوزه سیاست داخلی کشورها، تأثیرات عمیقی بر محیط امنیتی منطقه‌ای و بینالمللی به‌جا گذاشته است. صرف‌نظر از این تبعات، آنچه بیشتر رخ می‌نمایاند موضع‌گیری‌های متفاوت بازیگران جهانی در مورد این تحولات و کشورهای بستر آنهاست؛ بر این اساس، هر یک از دولتها بنابر منافع ملی و اهداف سیاست خارجی خود، جهت‌گیری متفاوت و بعضاً چندگانه و متناقضی در مواجهه با این قیا...
[ 3 ] - نقش مراجع تقلید و علمای دینی کشور عراق در افزایش قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران
از آنجایی که در عصر حاضر، توانمندی در بهره مندی از قدرت نرم برای کشورها و بازیگران سیاسی مهم تلقی می شود، توجه به زمینه ها و بسترهای افزایش قدرت نرم حائز اهمیت می باشد. یکی از منابع فرهنگی قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در کشورهای اسلامی و منطقه خاورمیانه، تشیع و وجود علمای شیعه است. به عبارتی دیگر، وجود مذهب تشیع در مناطق پیرامونی کشور ایران و وجود علمای دینی نیز یکی از ظرفیت های مناسبی است که ز...
[ 4 ] - استراتژی «موازنه تهدید» و امنیت دولت‌های اسلامی منطقه خاورمیانه
در استراتژی کلان هر دولت، «امنیت ملی» به عنوان اصلی بنیادین به حساب می‌آید. در دهه‌های اخیر، دولت‌های اسلامی منطقه خاورمیانه و جهان اسلام متحمل هزینه‌های سنگینی شده‌اند. چالش‌های منازعه میان اعراب و اسرائیل و مداخلات فزاینده قدرت‌های فرامنطقهای (امریکا) و قدرت منطقه‌ای (اسرائیل)، و همچنین به دلیل ناکارآمدی برخی از دولت‌های عربی وابسته به غرب در تأمین امنیت منطقه‌ای، موجب شده است امنیت ملی ایر...
[ 5 ] - همکاری هسته ای- تسلیحاتی و اتحاد استراتژیک میان آمریکا - اسراییل
در این مقاله تلاش شده است تا اهداف پنهان و آشکار همکاری های استراتژیک هسته ای و فروش تسلیحاتی میان آمریکا و اسراییل را مورد بررسی قرار دهیم. ایالات متحده در ابتدای تاسیس دولت اسراییل، به دلایل استراتژیک و اجرای سیاست های دراز مدت خود در خاورمیانه به سرمایگذاری سیاسی، نظامی و اقتصادی در این سرزمین پرداخته است. از نظر نئورئالیست ها از جمله کنث والتز، برخلاف نظریه اسکات سیگن، سلاح های هسته ای مناس...
[ 6 ] - بازتاب و الگوهای صدور انقلاب اسلامی در کشورهای منطقه غرب آسیا؛ مطالعه موردی کشور عراق
پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، زمینه‌ساز تحولات گسترده‌ای در میان مسلمانان جهان بوده و بسیاری از نظام‌های سیاسی ازجمله کشور عراق، از آن تأثیر پذیرفته‌اند. در این مقاله تلاش شده است با کاربست نظریه پخش، به این سؤال پاسخ داده شود که انقلاب اسلامی ایرآنچه تأثیر و بازتابی بر کشور عراق داشته و روند پخش انقلاب اسلامی در این کشور به چه میزان و شکلی بوده است؟ نتیجه پژوهش حاکی از آن است که انقلاب اسلامی...
[ 7 ] - تنوع گفتمانی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و وجوه دیپلماسی نوین هستهای
سیاست خارجی در مقام مهمترین نمود رفتار بینالمللی دولتها همواره عرصه تعامل میان نظریه و عمل بوده است. در این میان، تحلیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از سوی منابع خارجی و داخلی تاکنون در چارچوب الگوهای سنتی تحلیل سیاست خارجی و یا بر مبنای مفروضههایی اثباتگرایانه و سودمندگرایانه حاکم بر عرصه مطالعات بینالمللی قرار داشته است؛ اما امروزه به جد میتوان مدعی شد که تحلیل واقعبینانهای از سیاست خا...
[ 8 ] - مخالفت ایالات متحده آمریکا با دانش هسته ای ایران و امنیت اسراییل
در این مقاله تلاش شده است علل مخالفت ایالات متحده آمریکا با دانش هسته ای جمهوری اسلامی ایران در سایه ی موضوع امنیت اسراییل، مورد بررسی قرار گیرد. از این رو، جهت تبیین این مساله ابتدا به عوامل نزدیکی دیرینه ی این دو دولت از جمله منافع مشترک استراتژیک و تهدیدات امنیتی متوجه این دو کشور، پرداخته شده است. در چارچوب تئوری بازدارندگی، رشد و توسعه ی ایران، به عنوان یک تهدید امنیتی ...
[ 9 ] - حقوق بشر در حکومت شیعی پیشگام حقوق بشر بین الملل
حقوق بشر در حکومت اسلامی- شیعی دارای منشای آسمانی است که در عین حال با حقوق طبیعی و وجدان بشریت عجین میباشد. نگاه حکومت شیعی با بهرهگیری از شریعت اسلامی به آینده مینگرد ولی در عین حال از گذشته درس میگیرد. مفهوم حقوق بشر به عنوان یکی از موضوعات رژیمهای بینالمللی در نظام جهانی موجود، دارای پیشینه تاریخی است. کتابهای آسمانی به ویژه قرآن کریم، منشور کوروش و نیز بیانات حضرت علی(ع)، در ابعاد م...
[ 10 ] - قدرت اقتصادی بریکس و بدیل برای اقتصاد لیبرال غرب
پیدایش قدرت‌های نوظهور از مشخصه‌های مهم چشم‌انداز نظام بینالملل معاصراست. این قدرت‌ها که اغلب در قالب بریکس گروه‌بندی شده‌اند، بازتاب تحولات دوران‌ساز نظام بینالملل بوده و بر سرشت و سرنوشت آن اثر تعیین‌کننده‌ای بر جای نهاده‌اند. اشاره به قدرت اقتصادی گروه بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) توجهی است به اهمیت فزایندۀ قدرت‌های نوظهور در دورانی که جایگزینی برای اقتصاد لیبرال غرب است....
[ 11 ] - اتحاد آمریکا - اسراییل و مبارزه با سلاح های کشتار جمعی درخاورمیانه
قدرت های بزرگ نمایشنامه های بین المللی را می نویسند، به صحنه می آورند و به اجرا می گذارند و در صورتی که این اصول و هنجارها منافع آنها را تامین نکند آنها را نادیده می انگارند. هسته اصلی استدلال نئورئالیست ها به ویژه کنث والتز در بحث هسته ای این است که قدرت های بزرگ برای نظام بین الملل خطر آفرین تر و تهدیدآمیزتر از قدرت های کوچک اند. پژوهش حاضر در پی آن است که اتحاد آمریکا و اسراییل را که خود از...
[ 12 ] - امنیت هستی‌شناسانه: ابزاری برای مداخلۀ ژئوپلیتیک غرب در خزر (با تأکید بر مسئلۀ انرژی)
دریای خزر که روزی منطقه‌ای خفته در عرصۀ جغرافیای سیاسی و محل بازی بزرگ بود؛ پس از فروپاشی اتحاد شوروی بازی بزرگ جدیدی در آن رخ نمایانده است و به قدری اهمیت یافته که در دستور کار قدرت‌های بزرگ قرار گرفته و کانون توجه در سیاست بینالملل است. در واقع منطقۀ ژئوپلیتیک دریای خزر بعد از فروپاشی اتحاد شوروی به‌صورت منطقه‌ای فعال و دارای کارکرد خاص ظهور کرده است. به‌گونه‌ای که سیاست‌ها و تلاش‌های قدرت...
[ 13 ] - مخالفت ایالات متحده آمریکا با دانش هسته ای ایران و امنیت اسراییل
در این مقاله تلاش شده است علل مخالفت ایالات متحده آمریکا با دانش هسته ای جمهوری اسلامی ایران در سایه ی موضوع امنیت اسراییل، مورد بررسی قرار گیرد. از این رو، جهت تبیین این مساله ابتدا به عوامل نزدیکی دیرینه ی این دو دولت از جمله منافع مشترک استراتژیک و تهدیدات امنیتی متوجه این دو کشور، پرداخته شده است. در چارچوب تئوری بازدارندگی، رشد و توسعه ی ایران، به عنوان یک تهدید امنیتی ...
[ 14 ] - تبیین جایگاه دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در روابط با بلاروس
مهمترین بسترهای همکاری مشترک جمهوری اسلامی ایران و بلاروس که سبب گسترش مناسبات دو کشور شده است این است که هر دو کشور در حوزه سیاست خارجی، دیپلماسی فرهنگی را سرلوحه روابط خود قرار دادهاند. در واقع، دیپلماسی فرهنگی در گستره روابط بینالملل، در جهت توسعه روابط و ارتباطات در بین کشورها جایگاه ویژهای یافته و سبب همسویی میان دولتها و ملّتها گردیده است. دیپلماسی فرهنگی ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از اﺑﺰارﻫﺎی ﺑﻪ ...
[ 15 ] - تأثیر موقعیت ژئوپلیتیک و موازنۀ قدرت در دریای خزر (روسیه و سیاست بازگشت به گذشته)
منطقۀ ژئوپلیتیک خزر پس از فروپاشی اتحاد شوروی، بهعنوان کانون رقابت قدرت‌های ساحلی، منطقه‌ای و فرامنطقهای بوده است. این منطقه در دو دهۀ گذشته، با توجه به واقعیت‌های ژئوپلیتیک منطقه، رژیم حقوقی خزر، موقعیت ژئوپلیتیک خزر در کانون حوزه‌های ژئوپلیتیک قفقاز، آسیای مرکزی و خاورمیانه، وابستگی قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقهای در خزر، نوع الگوی رفتاری دولت‌های ساحلی خزر در روابط سیاسی و اقتصادی با یکدی...
[ 16 ] - تأثیر اسطوره‌ها بر هویت یابی دولت قرقیزستان
نظریه پردازان علوم سیاسی و روابط بینالملل در سالهای پایانی قرن بیستم با هدف رفع نقاط ضعف نظریه های واقعگرا و آرمانگرا، خواهان توجّه به عناصر فرهنگی و هویتی برای بررسی و تحلیل رفتار بازیگران عرصه سیاست شدند. در این چارچوب، نظریهپردازان سازه انگار روی هویت، عناصر شکل دهنده آن، چگونگی ایجاد و تأثیر آن بر رفتار بازیگران تمرکز کردند. با توجّه به این دیدگاه، مقاله حاضر به دنبال بررسی رفتا...
نویسندگان همکار