ابراهیم موسی‌زاده
دانشیار گروه حقوق عمومی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
[ 1 ] - ماهیت و جایگاه حقوقی پیام «تولید ملی، حمایت از کار و سرمایۀ ایرانی»
سیاست‌گذاری و تعیین اولویت برای تحقق اهداف مندرج در قانون اساسی، به‌ویژه اهداف آرمانی نظام جمهوری اسلامی ایران برای تأمین و تحقق «قسط و عدل»، «استقلال همه‌جانبه» و «همبستگی ملی» تصریح‌شده در جزء (ج) اصل دوم قانون اساسی، و براساس صراحت بند یک اصل 110 همان قانون، از صلاحیت‌های رهبری است. پیام‌های رهبری در آغاز سال نو فلسفۀ خاصی را دنبال می‌کنند که همان تأمین اهداف نظام جمهوری اسلامی ایران است و پ...
[ 2 ] - تمایز بین «دعوت به خیر» با امر به معروف و نهی از منکر و تاثیر آن در سیاست گذاری و نهادسازی فرهنگی- حقوقی در جمهوری اسلامی ایران
گرچه قران مجید به انجام دعوت به خیر در کنار امر به معروف و نهی از منکر و مقدم بر آن فرمان داده است لکن در بسیاری از کتب تفسیری و فقهی اهتمام کافی برای تبیین وجه افتراق این دو و نتایج آن دیده نمی شود که تبلور آن در بی توجهی نظام تقنینی به تعیین حدود و شرایط و کیفیت دعوت به خیر-علی رغم تاکید اصل هشتم قانون اساسی- مشاهده می شود.این مقاله با کاوش در منابع یاد شده ضمن تبیین مفهوم، ابعاد و مصادیق دعو...
[ 3 ] - بررسی تطبیقی کمیسیون اصل نود و نهاد آمبودزمان (نهاد بازرسی و نظارت)
Today supervision and control is found prominent and immeasurable role in Countries, development. One of supervisor institutions in our legal system is the principle ninety commissions which consider under parliament, public complaints against the three branches working. On the one hand in the world different legal systems, one of important supervision mechanisms, be seeing under ombudsman in...
[ 4 ] - جایگاه رهبری جامعه در حکومت اسلامی در رسائل دینی 1342-1357
براساس اسناد تاریخی از جمله رسائل حکومت اسلامی، اندیشمندان و فقهای اسلامی در زمینۀ حکومت، حاکمیت، دولت، رابطۀ دولت با شهروندان، نظامات اقتصادی، سیاسی، اداری و مدیریتی حکومت و در رأس آنها مسئلۀ رهبری جامعه و حکومت اسلامی نظریه‌پردازی کردهاند. مهم‌ترین پرسش مطروحه در این خصوص این است که در این آثار برای رهبری نظام اسلامی چه الگو و قالبی طراحی شده است؟ براساس نتایج تحقیق که به روش تحلیلی – تاریخی...
[ 5 ] - شکل، ساختار و تشکیلات حکومت اسلامی در رسائل دینی 1357-1342
براساس اسناد تاریخی از جمله رسائل حکومت اسلامی، اندیشمندان و فقهای اسلامی در خصوص حکومت، حاکمیت، دولت، رابطۀ دولت با شهروندان، نظامات اقتصادی، سیاسی، اداری و مدیریتی حکومت، به‌ویژه ساختار و تشکیلات حکومت اسلامی نظریه‌پردازی کردهاند. تأکید صرف بر اجرای احکام اسلامی با محوریت عنوان حکومت اسلامی، یا بحث در مورد مشروطه، شورایی یا جمهوری بودن حکومت اسلامی، بخشی از این نظریهپردازیها را تشکیل مید...
[ 6 ] - نسبت «فهم سیاسی» و «فقه سیاسی» در امر به معروف و نهی از منکر
فقه سیاسی به مثابة شاخه‌ای از اندیشه و فهم سیاسی اسلام، با تکیه بر روش‌شناسی اجتهاد، مربوط به ادارة مسائل اجتماعی و سیاسی کشور و مشتمل بر دستورها، احکام و راهکارهایی در زمینة عرصه‌های گوناگون قدرت، نظام، سیاست و اجتماع است. این دانش فقهی دارای هویت جمعی است که رسالت سامان دادن به زندگی اجتماعی و سیاسی را برعهده دارد. یکی از مصادیق مهم فقه سیاسی «امر به معروف» و «نهی از منکر» است که برای تحقق اه...
[ 7 ] - اماکن عبادی به‌مثابۀ فضای عمومی؟ تأملی بر نحوۀ مواجهۀ حکومت با اداره و نظارت بر اماکن عبادی
«حوزۀ عمومی»، به‌مثابۀ عرصه‌ای در میانۀ حوزۀ خصوصی و اقتدار برتر حکومت، از لوازم دستیابی به مردم‌سالاری است. «فضای عمومی مادی»، از عناصر عینی مرتبط با حوزۀ عمومی است که به‌عنوان واقعیتی بیرونی، بُعد مادی حوزۀ عمومی را پوشش می‌دهد. در نظام جمهوری اسلامی ایران، اماکن عبادی -خاصه مسجد- کماکان از مصادیق بارز فضاهای عمومی فیزیکی‌اند که می‌توانند به‌مثابۀ حلقۀ واسط و میانجی و کاهندۀ شکاف میان مردم و ح...
[ 8 ] - منطق فهم حقوقی در نظام وحیانی
یکی از مهم‌ترین مباحث بنیادین در هر نظام حقوقی، بحث در خصوص بود و نبود «منطق حقوقی» و بیان نوع، ماهیت، کارکرد و ابعاد آن، به‌منظور تبیین و تفسیر عقلانی و استدلالی حقوق و احتراز از جمود و خودکامگی است. در این زمینه، هر یک از نظام‌های حقوقی، منطق خاصی را طراحی و ترسیم کردهاند. در این پژوهش، موضوع اصلی، تبیین مشخصات و ممیزات منطق حاکم بر نظام حقوقی وحیانی و بیان ضوابط حاکم بر فهم حقوقی به‌منظور ت...
[ 9 ] - تحلیل سیاسی تغییر شکل قوۀ مجریه در جمهوری اسلامی ایران
یکی از مهم‌ترین مباحث بنیادی در سپهر سیاست، بحث در زمینۀ سازماندهی دولت و تنظیم روابط قوای درونی دولت است که در این خصوص، نوع نظام سیاسی و همچنین اصل تفکیک قوا بسیار تأثیرگذار است، چراکه براساس نوع نظام سیاسی و پذیرش یکی از انواع تفکیک قوا، روش‌های مختلفی از تنظیم قوای حاکم همچون نظام ریاستی، پارلمانی و مختلط (نیمه‌ریاستی-نیمه‌پارلمانی ) مطرح می‌شود، که در این زمینه هریک از کشورها، نظام سیاسی و...
[ 10 ] - بررسی تطبیقی مالکیت معادن نفت و گاز در ایران و کشورهای حوزۀ نفتا
منابع نفت و گاز در هر اقتصادی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و مالکیت بر این منابع همواره از موضوعات مهم و بحث‌برانگیز دولت میزبان و شرکت‌های نفتی داخلی و بین‌المللی شمرده می‌شود. تاریخ تحول قراردادهای نفتی و جنبش‌های ملی همواره با این مهم همراه بوده است که مالکیت بر منابع زیرزمینی نفت و گاز در ید مبسوط دولت میزبان باقی بماند. این امر، به‌ویژه در کشورهای نفت‌خیزِ در حال توسعه، با وجود پیشینۀ تا...
نویسندگان همکار