محمدعلی حاجی ده آبادی
دانشیار حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق ، دانشگاه قم
[ 1 ] - تحلیل جرم‌شناختی پدیدهی شرکتهای هرمی
پدیدهی شرکتهای هرمی به بهانهی توسعه بازاریابی شبکهای و تجارت الکترونیک در ایران ظهور کرد و اثرات مخربی برجای گذاشت. واکنش به این پدیده، در سال 1384 از طریق جرمانگاری و تصویب ماده واحدهی الحاقی به قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی، صورت گرفت. لیکن افزایش آمار پروندهها نشان داد که جرمانگاری موثر نبوده است؛ لذا توجه به علل و عوامل و کاربرد واکنشهای غیرکیفری ضروری مینماید. علل و عوا...
[ 2 ] - مبانی و معیارهای اسلامی طبقهبندی جرائم
یکی از کاستی‌های حقوق کیفری کشور ما عدم تبیین کامل ملاک‌های اسلامی طبقهبندی جرائم است که باعث مشکلاتی از قبیل عدم تناسب برخی مجازاتهای تعزیری با جرائم، ناهماهنگی در قوانین کیفری و صدور برخی احکام متعارض در دادگاه‌ها شده است. از آنجا که اکثر قریب به اتفاق مجازات‌ها در حقوق کیفری ما تعزیری است که میزان آنها در شرع معین نشده است، اهمیت و ضرورت تبیین این ملاک‌ها بیشتر احساس میشود. به نظر می‌رس...
[ 3 ] - درآمدی بر ارزیابی مراجع کیفری و شبه کیفری در پذیرش دلایل باطل (در حقوق اسلام، ایران و غرب)
مشروع و قانونی بودن دلیل برای ارائه به دادرس کیفری کافی نیست، بلکه دلیل باید به طریق مشروع و قانونی نیز تحصیل شده باشد؛ زیرا حتی در مهمترین دلیل بر اثبات یک واقعه مجرمانه، چنانچه ضوابط و شرایط قانونی نادیده گرفته شده باشد، فاقد اعتبار تلقی میشود. در حقوق اسلامی دلیلی که از طریق باطل تحصیل شده، فاقد مشروعیت بوده و از عداد دلایل معتبر خارج میگردد و قابلیت استناد ندارد. در حقوق ایران دلیلی که...
[ 4 ] - در آمدی بر مسؤولیت کیفری رباتیک از منظر قواعد فن‌آوری و حقوق اسلامی
با توجه به رشد صنعتی جوامع و پیشرفت فناوری، بشر هر روز به اختراعات جدیدی دست پیدا می‌کند و در مقام استفاده از آنها بر می‌آید. در سایه پیشرفت فناوری و پیدایش مفاهیم جدید هوش مصنوعی، دانش رباتیک نیز وارد مرحله جدیدی از حیات خویش شده است. به گونه‌ای که امروزه امیدواری بشر برای تحقق آرزوی دیرینه‌ی ساخت انسان مصنوعی افزایش یافته است. ضرورت اتخاذ قواعد و ضمانت‌اجراهایی که بتواند استفاده از این ابزار...
[ 5 ] - تحلیل جرم شناختی راهکارهای پیشگیری از جنایات علیه بشریت
جنایات علیه بشریت که می توان بلای قرن بیستم و مصیبت قرن حاضر نامید، منجر به فجایع هولناک بشری در جوامع انسانی شده است. شمار بالای کشته شدگان و قربانیان در نتیجه ارتکاب این جنایات که تهدیدی برای صلح و امنیت بین المللی به حساب می آیند، یافتن راهکارهایی جهت توقف و پیشگیری از این گونه جنایات را حیاتی می نماید. در پیشگیری از جنایات علیه بشریت، با توجه به ماهیت پیچیده این جنایات، تلاش جهت دستیابی به ...
[ 6 ] - مطالعه جرم شناختی ساختار روانی مرتکبین جرایم علیه بشریت
جرایم علیه بشریت، نقض‌های فاحش حقوق بین‌الملل کیفری و صورت‌های فوق‌العاده خشونت جمعی هستند که جرم‌شناسان به دلایل مختلف، مدت‌ها به آنها توجه نداشته‌اند؛ اما ازآنجاکه تعقیب، محاکمه و مجازات مرتکبین این‌گونه جرایم، تاکنون از ارتکاب مجدد آنها مانع نشده است، بررسی جرم‌شناختی این جرایم کمک مؤثری برای عدالت کیفری بین‌المللی در مقابله آگاهانه با آنها و نیز دستیابی به سیاست جنایی بین‌المللی مؤثر در ...
[ 7 ] - نظریه توافقی شدن کیفر حدی مبانی فقهی و چالش های اجرایی
در فقه اسلامی «حدود» گروه مهمی از مجازاتهای غالباً بدنی هستند که پس از پیروزی انقلاب اسلامی مورد استقبال قانونگذار کیفری ایران نیز قرار گرفته و بیش از سه دهه اجرا گردیدهاند. در طول این سالها اجرای برخی از کیفرهای حدی بهخصوص قتل و سنگسار مشکلاتی را برای کشور فراهم نموده است. یک تدبیر مفید جهت کاستن از بار منفی اجرای کیفرهای بدنی ، استفاده از ...
[ 8 ] - تنش میان قرائت ایدئولوژیک از فقه جزایی با مقاصد عدالت کیفری اسلامی مانعی در تدوین الگوی اسلامی - ایرانیِ «سیاست جنایی»
سیاست جنایی، منظومه‌ای میان‌رشته‌ای و متشکل از چندین نظام تعامل‌گرِ ملی - حکومتی است که در مورد جرایم و انحرافات خطیر چاره‌جویی می‌کند و مدیریت عدالت کیفری را از رهگذر تنظیم روابط علوم جزایی و کنشگران نظام عدالت کیفری در عرصۀ نظری و میدانی بر عهده دارد. عدالت کیفری، از راهبردی‌ترین سطوح قدرت نرم هر نظام حاکمیتی محسوب میشود و ضعف در تدوین و پایش سامانۀ ملی سیاست جنایی، بحران کارایی و چه بسا ب...
[ 9 ] - مبانی، آثار و چالشهای حق مجرم در تعیین سرنوشت خویش در دعوای کیفری
حق مجرم در تعیین سرنوشت خویش در دعوای کیفری عبارت است از امتیازی که مقام قضایی بر اساس قانون با احراز شرایط خاص قانونی به بزهکار اعطا می‌کند و بر اساس آن تعیین سرنوشت دعوای کیفری را به او واگذار می‌کند. این حق در حقوق اسلام و ایران جایگاه ویژه‌ای دارد و در اعلامیه‌های الزام‌آور و ارشادگر حقوق بشر و قواعد سازمان ملل نیز بدان اشاره شده است. هدف مقاله حاضر بررسی مبانی، آثار و چالشهای فراروی اعطا...
[ 10 ] - علت‌شناسی بزهدیدگیِ زنان در شبکه‌های اجتماعی؛ مطالعه‌ی موردی شبکه‌ی اجتماعی فیس‌بوک
در آغاز هزاره‌ی سوم، بزهکاری و بزهدیدگیِ سایبری به‌عنوان یکی از جدی‌ترین چالشهای دستگاه عدالت کیفری مطرح شده است. مطالعات بزه‌دیده شناسی در بستر سایبر، نشان می‌دهد که زنان، ازجمله «آسیب‌پذیرترین اقشار» در فضای مجازی هستند. آنچه بر نگرانی‌ها می‌افزاید این است که با پیدایش و رواج شبکه‌های اجتماعی، به‌صورت تصاعدی بر رشد بزهدیدگی زنان افزوده شده است. مقابله با بزهدیدگی زنان در شبکه‌های اجت...
[ 11 ] - سیاست جنایی ایران در قبال جرم تأمین مالی تروریسم در پرتو الزامات بین‌المللی
تروریسم با ایجاد وحشت در سطح جهانی، کشورها را بر آن داشت تا به مقابلهی گسترده با آن برآیند. بدین‌منظور سازمان‌های بین‌المللی با تصویب کنوانسیون‌ها و قطعنامه‌های مختلف به مبارزه با تروریسم پرداختند. دامنه‌ی مبارزه با تروریسم از زمانی که مقابله با تأمین مالی آن نیز مورد توجه قرار گرفت گسترده‌تر شد. منابع حقوق بین‌الملل به ویژه قطعنامهی 1373 شورای امنیت، کنوانسیون بین‌المللی مبارزه با تأمین مالی...
[ 12 ] - بررسی جرم‌شناختی عوامل داخلی مؤثر بر ارتکاب جرایم علیه بشریت
جرایم علیه بشریت نقض‌های فاحش حقوق بین‌الملل کیفری و صورت‌های فوق‌العاده خشونت جمعی هستند که جرم‌شناسان به دلایل مختلف، مدت‌ها به آنها توجه نداشته‌اند؛ اما ازآنجاکه تعقیب، محاکمه و مجازات مرتکبین این‌گونه جرایم، تاکنون از ارتکاب مجدد آنها مانع نشده است، بررسی جرم‌شناختی این جرایم درجهت شناخت علل و عوامل ارتکاب آنها می‌تواند کمک مؤثری برای عدالت کیفری در مقابله آگاهانه با آنها و نیز دستیابی به ی...
نویسندگان همکار