علی حسن بگی
استادیار گروه الهیات دانشگاه اراک
[ 1 ] - جایگاه و نقش باورهای کلامی در نقد حدیث و آسیب‌های آن
دچار شدن حدیث به آفتهایی از قبیل جعل، تحریف، تصحیف و نقل به معنا، سبب گردید که عالمان و پژوهشگران حدیث به ارزیابی سند و متن حدیث اهمیت ویژه ای دهند. عالمان و پژوهشگران حدیث از دانش رجال در ارزیابی سند بهره بردند؛ ولی برای ارزیابی متن حدیث از معیارهایی از قبیل عدم مخالفت با قرآن، عدم مخالفت با سنت قطعی، عدم مخالفت با عقل، عدم مخالفت با دانشهای بشری از قبیل؛ فقه، تاریخ و علوم تجربی استفاده کردن...
[ 2 ] - رهیافتی بر تأثیر باورهای کلامی بر ارزیابی سند و متن حدیث
حدیث در میان مسلمانان همواره از جایگاه مهمی برخوردار بوده زیرا پس از قرآن کریم، دومین منبع و خاستگاه فکری مسلمانان و همچنین تنها واسطۀ میان آنان و سنت معصومان است. از سوی دیگر، میان‌رشته‌ای‌بودن دانش حدیث اقتضا می‌کند که رابطۀ آن را با دانشهای مرتبط بررسی کنیم. در این میان، دانش کلام یکی از دانش‌هایی است که ارتباط وثیقی با دانش حدیث دارد زیرا راویان و مؤلفان کتاب‌های حدیثی هریک قالب فکری خاصی...
[ 3 ] - بازکاوی تأثیر حدیث و باورهای کلامی بر تولید گزاره‌های تاریخ‌انگارانه و رهیافتی به تشخیص آن
اطلاعات و گزاره‌های اصیل تاریخی مهم‌ترین رکن تحلیل تاریخ را تشکیل می‌دهند. بااین‌همه، گاه اطلاعاتی که پایۀ تحلیل پژوهشگر تاریخ قرار می‌گیرد، گزاره‌های تاریخ‌نما و به‌عبارتی، تاریخ‌انگارانه هستند که در بسیاری مواقع، تحلیلگر آن‌ها را گزاره‌های اصیل تاریخی تلقی کرده و درنتیجه، تحلیل او از واقعیت فاصله گرفته است. نوشتار حاضر تلاش می‌کند به دو پرسش در این باره پاسخ دهد: ۱) مهم‌ترین عامل در تولید گز...
[ 4 ] - شیوه های همانند سازی در حدیث و رهیافتی بر روش های آن
چکیدههمانند سازی (شبیه سازی)یا همان نسبت دادن کاری به دیگری ،در تاریخ حدیث سابقة دیرینه ای دارد.به نظر می رسد حجم زیادی از گزاره های ثبت شده در منابع حدیثی،،همان گزاره هایی است که به منظور همانند سازی ،نقل شده اند.از سوی دیگر پایه مهم پژوهش های حدیثی و دین شناسی، همان اطلاعات و گزاره هایی است که در اختیار پژوهشگر حدیث و دین شناس قرار می گیرد و بر پایه آن به استنباط و ارائه رویکرد های دینی -از ق...
[ 5 ] - اعتبارسنجی نقد حدیث بر پایه علوم تجربی
حدیث‌پژوهان معیارهای مختلفی را برای ارزیابی احادیث وضع کردهاند؛ از جمله این ملاک‌ها، عدم مخالفت حدیث با حس و تجربه (دانشهای تجربی) است که در این مقاله ضمن بررسی دیدگاه حدیث‌پژوهان و نیز بررسی چند نمونه به اعتبارسنجی این ملاک پرداخته می‌شود. هدف از این پژوهش، اعتبارسنجی ملاک عدم مخالفت حدیث با دانشهای تجربی است، که با روش کتابخانه‌ای نگارش یافته است. سؤالی که در اینجا مطرح است این که علوم ...
[ 6 ] - دانشوران شیعه و نقد گزارش‌های تاریخی بر پایه باورهای کلامی
نقد و ارزیابی گزارش‌های تاریخی که یکی از مؤلفه‌های مهمِ پژوهش‌های تاریخی به شمار می‌آید، همواره نزد پژوهشگران تاریخ، اهمیت بسزایی داشته است. آنان همواره با استفاده از معیارهایی مانند عقل، مقایسة میان سال‌ها، مسلمات دانش‌ها، فنون بشری و...، گزارش‌های تاریخی را در بوتة بررسی و نقد قرار داده‌اند. یکی از معیارهایی که به‌تازگی، نظر برخی تاریخ‌نگاران معاصر را در حوزة تاریخ اسلام به خود جلب کرده، با...
[ 7 ] - بررسی تطبیقی مبانی تفسیری کشّاف، روح المعانی و الکاشف،در مورد شفاعت مسلمان گناهکار
« شفاعت» یکی از باورهای کلامی مشترک میان مشرکان، یهود و مسلمانان است. در میان مسلمانان، این باور جایگاه مهمی به خود اختصاص داده است.از گذشته های دور میان عالمان و مفسران مسلمان در باره پذیرش شفاعت مسلمان گناه کار ، اختلاف بوده است. برخی یکسره از در انکار شفاعت بر آمده و برخی آن پذیرفته اند .گفتنی است این دورویکرد بر تفسیر آنان از آیات شفاعت اثر گذار بوده است. به نظر می رسد هریک از رویکردهای مذک...
[ 8 ] - واکاوی شیوه های عملکرد آصف محسنی در تعامل با تعارضات نجاشی و طوسی
بعد از تأسیس مدرسه حلّه و اعتبارسنجی حدیث بر پایه سند، آراء رجالی نجاشی و شیخ طوسی ـ از رجالیان مشهور شیعه ـ از اهمیت فراوانی برخوردار گردید. نجاشی و شیخ طوسی بنا بر وظیفة علم رجال، که تعیین وثاقت و ضعف راویان است؛ در کتب خود به برخی جرح و تعدیلها اشاره کردهاند، ولی گاهی اوقات آرائشان در مورد وثاقت و ضعف یک راوی متعارض شده است. در همین راستا این نوشتار با روش تحلیلی-توصیفی درصدد بررسی چگون...
[ 9 ] - Against Alusi`s Objection on the Imamate of Imams on the Basis of the Word Innama in the Verse of Wilayat
Shi'ite commentators have always proved Imam Ali`s succession for the Prophet based on the 55 verses of Maidah known as the verse of wilayat. Some Sunnite commentators have put some objections forward against this interpretative approach. Alusi, one Sunni commentator, states that: The Shi'a interpretation of the verse 55 of Maidah leads to the negation of the authority of the other Shi'a Imams....
[ 10 ] - بررسی سه رویکرد در باره تفسیر آیات 16-19 سوره «قیامت» بر پایه با زخوانی جمله معترضه
«جمله معترضه» یا «میان جمله» یکی از جمله هایی است که محلّی از اِعراب ندارد. این جمله به دلیل جایگاهی که در محاورات، دارد همواره مفسران در تفسیر آیات قرآن به آن توجه کرده اند، به طوری که گاه تفسیر آیه یا آیاتی که معترضه تلقی می شده؛ این تلقی بر تفسیر مفسران تأثیر گذار بوده است. یکی از مشهورترین و مهم ترین رویکرد ها در تفسیر آیات« 16-19» سوره «قیامت» ، معترضه تلقی کردن آن هاست. از سوی دیگر، برداشت ...
نویسندگان همکار