محمد احمدی
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران
[ 1 ] - معرفی روش‌های مبتنی بر خطابه باستان در نقد رتوریکی کتاب مقدس و بررسی چالش‌های به کارگیری آنها در مطالعات نامه به عبرانیان
نقد رتوریکی در چند دهه اخیر به عنوان روشی برای ارزیابی نامه‌های کتاب مقدس شناخته شده‌است و منتقدان بسیاری از این رویکرد انتقادی برای مطالعه نامه‌های مسیحی بهره گرفته‌اند. به‌غیر از ساختار ارتباطی نامه‌ها -که طبعاً برای تحلیل رتوریکی مناسب است- علت دیگر کاربست نقد رتوریکی برای بررسی نامه‌ها آن است که به نظر می‌رسد نامه‌های مسیحی در شیوه نگارش تحت تأثیر قوانین خطابه باستان بوده‌اند. امروزه برخی از...
[ 2 ] - نگاهی انتقادی به شیوۀ شاعری رشیدالدین وطواط
رشیدالدین وطواط از جمله قصیده‌سرایان قرن ششم هجری است که تبحر خاصی در به‌کارگیری صناعات ادبی داشته و شعر گفتن برای او ابزاری برای به نمایش درآوردن مهارت‌های بلاغی بوده است. شعر او در میان محققان معاصر چندان مقبولیت نیافته و اغلب کسانی که در حوزة آثار کلاسیک فارسی تحقیق کرده‌اند بیشتر کتاب حدائق‌السحر و دیدگاه‌های انتقادی وطواط در این کتاب را مدنظر داشته‌اند و به شعر و شرح حال او نپرداخته‌اند. ...
[ 3 ] - ماهیت نقد رتوریکی و اهمیت آن در مطالعات ادبی
ادیبان و بلاغیونِ غربی، نظام و ساختارِ بلاغت را از روی اصولِ خطابه و سخنوری نوشتند و از این طریق پیوندِ خطابه را با ادبیات استوار و متمکّن کردند. بدین ترتیب مباحثی که به خطابه اختصاص داشت وارد بلاغت شد و بدین‌‌سان رتوریک در معنای خطابه رفته رفته به رتوریک در معنایِ بلاغت اطلاق شد. مباحثِ رتوریک (= بلاغت حاصل پیوند با خطابه) به تدریج در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم به صورت یکی از مهم‌ترین شاخه‌ها...
[ 4 ] - مقایسۀ بلاغی تمثیل فیل در حدیقة‌الحقیقه و مثنوی معنوی
جست‌وجوی دلایل تفوق و برتری یک متن بر متون دیگری که از لحاظ موضوع و مضمون، مشابه و یا مشترک‌اند، اغلب طرف توجه منتقدان ادبیات بوده‌است. اینکه چرا روایت مؤلفی از روایت مؤلفی دیگر، منسجم‌تر و مستحکم‌تر است، پرسشی بوده که در طول تاریخ ادبیات جهان، ذهن ناقدان جدی ادبیات را متوجه خود کرده‌است. به همین دلیل، بررسی ساختارها و اجزای تشکیل‌دهندۀ روایتِ مؤثرتر و مقایسۀ مبانی فکری آن با روایت‌های مشابه، ام...
[ 5 ] - تحلیل رتوریکی ابیاتی از رشیدالدین وطواط بر اساس روش کندی
نقد رتوریکی در چند دهۀ اخیر بهعنوان شیوه‌ای برای ارزیابی نامه‌های کتاب مقدس شناخته شده است. از منظر این منتقدان، نویسندگان کتاب مقدس در نگارش نامه‌ها (نامه به عبرانیان، نامه به غلاطیان) از اصول خطابه یا از دستورالعمل‌های تجویزی معلمان خطابه در غرب باستان پیروی کرده‌اند، در نتیجه نقد رتوریکی (نقدی که بر پایۀ اصول خطابه شکل گرفته است) رویکردی است که می‌تواند به شناخت بهتر متن و تجزیه و تحلیل سا...
[ 6 ] - تحولات نظریة رتوریک سنتی از یونان تا روم: تفاوت‌ها و شباهت‌های نظریة رتوریکی ارسطو و نظریة معلمان خطابه در
در این مقاله تاریخ تطور نظریة رتوریکی از حدود چهارصد قبل از میلاد تا نخستین قرن میلادی بررسی می‌شود. در این پانصد سال چهارچوب‌های نظری رتوریک سنتی پی‌ریزی شده و این اصول تا قرن‌ها بدون تغییر یا با اندک تغییری استمرار یافته است. نخستین اندیشمندی که با رویکردی منطقی مباحث رتوریک را در کتابی مستقل مطرح کرده، ارسطو است، به همین دلیل در این سیر تاریخی نظریة رتوریکی ارسطو با دقت نظر بیشتری بررسی شده ...
[ 7 ] - فانتزی شاه قهرمان ملی، قهرمان دینی: شیوه‌ای برای برقراری ارتباط با دربار در شعر مدیحه‌سرایان قرن پنجم و ششم
اکثر قریب به اتفاق مدیحه‌پردازان قرن پنجم و ششم در توصیف ممدوح پیرو فانتزی شاه قهرمان ملی، قهرمان دینی هستند. این فانتزی که نتیجة تلاقی سمبلیک شخصیت‌های ملی و دینی علی‌الخصوص تلاقی سمبلیک شخصیت‌هایی چون رستم و حیدر (ع) است دست‌مایة توصیف ممدوح به انحا و طرق مختلف شده است. این جهانبینی ایده‌آلیستی که در ایران با شروع نهضت‌های ملی از جمله نهضت شعوبیه و همچنین با افزایش گرایش‌های شیعی شکل گرفت در ...
[ 8 ] - مظاهر سبحانی و نبوی شاه در پرتو جهانبینی استعاری ظل‌اللّهی در دیوان رشیدالدین وطواط
در چند دهة اخیر اقسام اسنادهای مجازی و ساختارهای تشبیهی فارغ از نقش زیبایی‌شناختی محض‌شان از منظر نقش عمیق اجتماعی و فرهنگی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در مطالعات ادبی اسنادهای مجازی و ساختارهای تشبیهی که در این مقاله با عنوان عام استعاره از آنها یاد خواهد شد عموماً نقش زینتی صرف دارند و به عنوان یکی از مهم‌ترین صناعات بلاغی در نظر گرفته می‌شوند، باری به نقش محوری استعاره در خلق نوعی ارتباط خا...
[ 9 ] - اشعار دخیل در دیوان رشیدالدّین وطواط در چاپ مصحَّح نفیسی
رشیدالدّین وطواط، شاعر سخن‌دان و صاحب تألیف دربار اتسز خوارزم‌شاه، از مشهورترین رجال ادبی قرن ششم هجری به‌شمارمی‌آید. آوازۀ وطواط حتّی در زمان حیات وی آفاق را فراگرفته و اغلب شاعران هم‌عصر او مانند ادیب صابر، عبدالواسع جبلی، سوزنی سمرقندی، سیّدحسن غزنوی، اثیرالدّین اخسیکتی، انوری و خاقانی در سروده‌های خود به نام او اشاره کرده‌اند. صاحبان تذکره همواره گزارش مفصلّی از احوال و اشعار وی آورده و پیوسته ...
نویسندگان همکار